QËLLIMI DHE DETYRAT E FINANCAVE

1. QËLLIMI DHE DETYRAT E FINANCAVE Objektivat studimore: Roli i financave dhe i menaxherit financiar në firmë Funksionet themelore të financës në firmë, që kanë të bëjnë me investimet, financimin dhe dividendin; Karakteri shkencor i menaxhmentit financiar dhe etapat themelore të zhvillimit të kësaj shkence; Roli dhe rëndësia e menaxhmentit financiar në varshmëri nga format e organizimit të firmave; Të identifikohet roli i veqantë i faktorëve të mjedisit në pozitën e firmës dhe në menaxhmentin financiar; Prezantimi i detyrave themelore të menaxhmentit financiar; Të shtjellohen financat në strukturën organizative të firmës

2. I.1. Roli kyq i financave të firmës • Menaxheri financiar • Rol kyq në një firmë; • Detyrat: • Buxheti • Rritja e fondeve në tregun e kapitalit • Zgjidhja dhe vlerësimi i projekteve investive • Planifikimi i strategjisë së marketingut dhe qmimeve • Detyrë primare: • Të parashikojë përfitimet dhe të shfrytëzojë fondet për maksimizimin e vlerës së firmës. Apo, të merr vendim lidhur me alternativat e burimeve dhe shfrytëzimin e fondeve.

3. Disa nga aktivitetet e menaxherit financiar” • Parashikimi dhe Planifikimi: sigurimi i interaksionit të aktiviteteve me personelin tjetër egzekutiv, për të ardhmen e sigurt të firmës • Parashikimi përfshin: parashikimin e shpenzimeve, kushtet e tregut të kapitalit, nevojat për fonde për investime, kthimin nga projektet e propozuara investive, shfrytëzimin historik të të dhënave për planifikimin e operacioneve në të ardhmen etj.

4. Investimet dhe marrja e vendimeve financiare • Në planet afatgjata menaxheri financiar duhet të sigurojë mjetet financiare për të mbështetur rritjen e firmës • Firmat e suksesshme shesin më shumë, sigurojnë fonde edhe për investime • Menaxheri financiar merr vendime më të përshtatshme për rrjedhën e fondeve investive

5. Bashkërenditja dhe kontrolli i aktiviteteve: menaxheri financiar duhet të bashkëpunojë me të gjithë, sepse implikimet lidhen me financat; të gjithë menaxherët bashkërendojnë aktivitetet. Rol kyq – mbajtja e evidencës financiare. • Ndërlidhja me tregun e kapitalit: puna e menaxherit financiar: paraja dhe tregu i kapitalit. • Menaxhimi i riskut: rreziqet e ndryshme (zjarri, vërshimet, thatësia, pasiguria e tregut, inflacioni…) krijojnë pasiguri në punë. Përgjegjës për riskun – menaxheri financiar.

7. I.2. Menaxhimi strategjik, operativ dhe i riskut • Menaxheri financiar ballafaqohet me një mori detyrash; qëllimi: maksimizimi i fitimit dhe minimizimi i rreziqeve.Për zgjidhjen e këtyre detyrave menaxheri i orienton aktivitetet e ndërmarrjes në aspektin strategjik, operativ dhe të riskut.

9. I.3. Financat si disciplinë shkencore • Financat janë të lidhura në tre fusha: • paranë dhe tregun e kapitalit • investimet • menaxhmentin financiar • Menaxhmenti financiar si shkencë i lidhur ngusht me ekonominë dhe kontabilitetin; • Nuk shihet i ndarë nga menaxhmenti ekonomik dhe i kontabilitetit, prandaj është formë e ekonomisë së aplikuar; • Menaxhmenti financiar duhet të gjejë vendin në trekëndëshin: Ekonomi – Financë – Kontabilitet;

10. Ekonomia ka rëndësinë e vetë në aspektin makro dhe mikro; Makro (ambienti i përgjithshëm institucional ku vepron firma, me qëllim të krijimit të një strategjie optimale për marrjen e vendimeve). Menaxherët duhet të njohin politikat makroekonomike shtëtrore (instrumentet politike). Mikro (kërkesa, oferta, maksimizimi i fitimit, minimizimi i shpenzimeve dhe humbjeve, faktorët e prodhimit, konkurrenca e tregut).

11. Financat shprehin në firmë fakte të ndryshme; merren me mënyrat se si individët shpërndajnë të ardhurat e tyre midis konsumit dhe investimeve. • Kontabiliteti – problemi i firmës qëndron në alokimin e resurseve dhe rritjen e parasë. • I.4. Zhvillimi i financave të firmës • Financat e firmave si pjesë e shkencave ekonomike në vitin 1900; në këtë periudhë merren me instrumentet financiare, procedurat dhe format e tregut të kapitalit; • Inovacionet teknologjike në industritë e reja më 1920, ku nevojiten mjete financiare më shumë.

12. Investimet e reja kërkojnë mjete me shumë nga burimet e jashtme se sa ato të brendshme. • Kriza ekonomike e viteve ’30 (Depresioni i Madh) kërkon aktivitete financiare, ku përqendrohet në sigurimin e ekzistencës, ruajtjen e likuiditetit, zbatimin e falimentimit dhe në riorganizimin e ri. • Pas LDB kërkohen detyra të reja financiare (vitet ’50 lajmërimi i kompjuterit furnizon me të dhëna, lehtësohet marrja e vendimeve financiare). • Vitet ’60, ngjarje kryesore lajmërmi i teorisë së portfolios dhe aplikimi i saj (Teoria: “risku i një pasurie nuk duhet të vlerësohet nga devijimi i mundshëm i kthimit, por ai do të vlerësohet në bazë të kontributit margjinal ndaj riskut të përgjithshëm të portfolios së pasurisë”).

13. Vitet ’80, informacionet për letrat me vlerë (plasmani, dividendi, investimet dhe ristrukturimi i korportave); por, kemi edhe përparime të mëdha shkencore e profesionale në vlerësimin e bizneseve në kushtet e pasigurisë. • Vitet ’90, Teoria e kostove margjinale (fillojnë të vlerësohen vendimet mbi prodhimin, investimin dhe biznesin në përgjithësi; Kjo teori ndhmon identifikimin se qfarë përfitimi kërkon tregu i kapitalit nga firmat (përcaktimet alternative). • Dekadat e fundit: globalizimi i ekonomisë dhe aplikimi më i madh i teknologjisë informative, sfidat themelore të menaxhmentit financiar. Në globalizimin e eknomisë llogaritet se do të ndikojnë këta faktorë:

14. Përmirësimi i transportit dhe komunikimit do të ndikojë në uljen e shpenzimeve, gjë që bën tregtinë ndërkombëtare më të realizueshme; • Ngritja e ndikimit politik të konsumatorëve do të ndikojë në zvogëlimin e barrierave tregtare; • Presioni i konkurrencës do t’i shtyjë firmat të shpërngulin prodhimin në vëndet ku kanë shpenzime më të ulta.

15. ORGANIZIMI I FIRMAVE • Firmat klasifikime të ndryshme, varësisht nga kriteret; • C’është firma (biznesi)? Mendime të ndryshme: • Biznesi kuptohet si koncern tregtar ose industrial, i cili ekziston që të veprojë në prodhim, shitje ose furnizim me të mira dhe shërbime; • Biznesi është organizatë, e cila shfrytëzon resurset ekonomike që të krijojë të mira dhe shërbime, të cilat i blejnë konsumatorët; • Biznesi është një organizatë, e cila krijon dhe ofron punë për njerëzit; • Biznesi është organizatë, e cila investon në resurse (blen ndërtesa, makina, paguan punëtorët), me qëllim që të krijojë më shumë para për pronarët

16. Sipas kriterit ligjor, dallojmë firmat: • Individuale • Ortakitë dhe • Korporatat (shoqëritë aksionare) • Firmat individuale, pronë e vetëm një pronari, nga i cili drejtohet. Përfitimet dhe dobësitë, meritë e tij. • Përparësitë: • Lehtësia e fillimit dhe zhvillimit të biznesit • Pronari është pronar i vetvetes • Pronari gëzon të drejtën në fitim • Tatimimi kryesisht i lehtë dhe pa tatime të veqanta

17. Të metat: • Përgjegjësia e pakufizuar • Kufizimi i resurseve financiare • Vështirësitë në menaxhment • Kufizimi i rritjes dhe jetëgjatësisë i lidhur me jetëzgjatjen e themeluesit. • Ortakitë, dy apo më shumë pronarë që bëjnë biznes së bashku. Ortakia e plotë dhe e kufizuar; të drejtat sipas “marrëveshjes”. • Përparësitë: • Resurse më të mëdha financiare • Aftësi më të lartë menaxhuese dhe organizuese • Jetë më të gjatë • Tatime më të ulëta nga korporatat.

18. Të metat: • Përgjegjësi e pakufizuar • Jetëzgjatje e kufizuar • Probleme rreth transferimit të pronësisë • Vështirësi për të ardhur te kapitali më i madh. • Korporatat, definicioni i John Marshall: “Një krijesë artificiale, e padukshme, e paprekshme, dhe që ekziston vetëm në ëndërrat e ligjit”. Korporata formë e shoqërive askionare. Kapitali i një korporate formohet nëpërmjet shitjes së aksioneve; • Përparësitë: • Menaxhimi është efikas. Është ndarë menaxhmenti dhe pronësia; me korporatat menaxhojnë individët dhe ekipet profesionale. • Përgjegjësia është e kufizuar. Pronarët përgjigjen vetëm me pasurinë e investuar. • Madhësia e korporatave. Kjo mundëson që korporata të ketë qasje më të lehtë te bankat dhe burimet e tjera financiare, të ketë më shumë ekspertë dhe specialistë, të kyqet në më shumë biznese dhe të ulë riskun e biznesit.

19. Lehtësia për transferimin e pasurisë. Transformimi dhe rritja e pronësisë bëhet përmes shitjes së aksioneve. • Të metat: • Tatimimi i dyfishtë. Në fillim bëhet tatimimi i fitimit të korporatës, si tatim mbi fitimin, e më pas tatimimi i të ardhurave të aksionarëve si tatim mbi të ardhurat. Nëqoftëse fitimi nuk shpërndahet në formë dividendi, por ai riinvestohet në biznes, atëherë të ardhurat e shoqërisë aksionare tatimohen vetëm një herë. • Kostoja fillestare. Inkorporimi, apo procesi i themelimit, mund të kërkojë shuma të mëdha parash

20. Jofleksibiliteti. Korporatat e mëdha në disa raste mund të jenë shumë jofleksibile dhe nuk mund t’u përgjigjen ndryshimeve të tregut. • Konflikti i mundshëm. Konflikti më i mundshëm është ndërmjet menaxhmentit dhe aksionarëve.. • Korporatat kanë rëndësi të veqantë në rritjen e vlerës së biznesit, sepse: • Përgjegjësia e kufizuar ulë riskun e investimit dhe ul riskun e firmës për aq sa është më e madhe vlera e saj; • Vlera e firmës është e varur nga mundsitë e rritjes, prandaj ajo është e varur nga aftësia e firmës për ta tërhequr kapitalin.; • Vlera e një mjeti, po ashtu, varet nga likuiditeti i tij. Qfarë nënkupton lehtësinë më të madhe për shtije të mjeteve dhe konvertimin e tyre në para në tregun e letrave me vlerë.

21. Zgjerimi i korporatave bëhet në dy forma: • (a) Forma merxher dhe • (b) Forma e zotërimit . • - Forma merxher nënkupton kur dy korporata formojnë një korporatë të përbashkët. • - Kjo është formë e lidhjes ndërmjet korporatave. • - Qëllimi kryesor i këtyre korporacioneve është plasmani më i volitshëm i kapitalit.

22. Format themelore të korporatave merxher janë : • (1) vertikale, kur procesi fillon me nxjerrjen e lëndëve të para, përpunimin deri te finalizimi i produkteve të gatshme; • (2) horizontale, kur bashkohen korporatat e degëve të ngjashme, me qëllim specializimi, kooperimi etj.; • (3) konglomerat, bashkim i firmave të fushave të ndryshme, me qëllim që të arrihet ekonomia e vëllimit.

23. Forma e zotërimit paraqet blerjen e pasurisë dhe obligimeve të një korporate nga një korporatë tjetër.

24. Organizimi i financave të firmës • mvaret nga madhësia e firmës (në organizata të vogla mbulohet nga departamenti i firmës, kurse tek të mëdhatë financat ndahen nga kontabiliteti). • Tek kompanitë financat ndahen në dy paralele: • Thesari dhe • Kontrolli.

25. Thesari bëjnë pjesë: menaxhimi i aktiviteteve financiare, planifikimi financiar, arka, marrja e vendimeve financiare, kreditë dhe portfolio e investimeve. • Kontrolli: aktivitetet kontabël (tatimet, baza e të dhënave, kontabiliteti i shpenzimeve dhe kontabiliteti financiar).

26. Përgjegjësitë e thesarit (disa sosh): • Relacionet bankare • Menaxhimi i parasë (kesh-it) • Planifikimi i strukturës së kapitalit • Menaxhimi i kredisë • Pagimi i dividendit • Kreditimi i konsumatorëve • Menaxhimi i fondeve të pensioneve • Menaxhimi i sigurimeve

27. Përgjegjësitë e kontrollit (disa sosh): • Kontabiliteti i shpenzimeve • Kontabiliteti financiar • Hartimi i raporteve financiare • Auditimi i brendshëm • Listat e pagave • Ruajtja e dokumenteve financiare • Hartimi i buxhetit • Menaxhimi i tatimeve

28. Marrëdhëniet financiare me qeverinë • Marrëdhëniet me ekonominë botërore • Marrëdhëniet me tregun financiar dhe bankat • Marrëdhëniet financiare midis firmave • Marrëdhëniet financiare me punonjësit • Marrëdhëniet me klientët

29. VENDIMET MBI FINANCIMIN • Funksionet e financave të firmës • Financat e firmës përfshijnë tri fusha themelore: • investimet • financimin dhe • dividendin • Vendimi mbi investimin • Vendimi mbi financimin • Vendimi mbi dividendin

30. Strategjia financiare e firmës • Strategjia e firmës është rrjedhë e aksioneve, që përfshin specifikimin e resurseve të nevojshme për të arritur objektivat e veqanta. • Strategjia përfshin: • Aktivitetet organizative • Ambientin ku kryhen operacionet • Ndërlidhjen e aktiviteteve organizative me potencialin e resurseve • Vendimet lidhur me alokimin e resurseve • Efektet e vendimeve operative.

31. Strategjia: afatshkurtër dhe afatgjatë. • Në formulimin e strategjisë ndikojnë këta faktorë: • Faktorët e rrethinës • Ndikimet nga grupet e interesit (pronarët, aksionarët) dhe lokacionet e brendshme • Objektivat ekonomike • Përgjegjësitë sociale të organizatës

32. Procedura e vendimmarrjes financiare • Menaxhimi financiar pjesë e menaxhimit të përgjithshëm • Politika financiare pjesë integrale e politikës ekonomike të ndërmarrjes • Vendimmarrja financiare pjesë funksionale e procesit global të marrjes së vendimeve në afarizmin e ndërmarrjes • Vendimmarrja financiare shumë e rëndësishme e menaxhmentiti financiar, krijon parakushte për zhvillim operativ financiar • Vendimmarrja financiare çelës për zgjidhje alternativash, në rastet e politikave financiare

33. Fushat e vendimmarrjes financiare Disiplinat primare: 1.Kontabiliteti 2.Makroekonomia 3.Mikroekonomia • Analiza e financimeve • Menaxhimi i i kapitalit punues • Burimet dhe kostoja e fondeve • Përcaktimi i strukturës së kapitalit • Politika e dividendit • Analiza e riskut dhe kthimit • Disiplinat e afërta: • Marketingu • Prodhimi • Metodat kuantitative

34. Hapat e marrjes së vendimeve financiare: • Formulimi i objektivave dhe politikave të firmës • Idntifikohen shtigjet e mundshme të aksionit • Sigurohen të dhënat dhe informatat relevante për të vendosur • Analizohen, vlerësohen të dhënat dhe merret vendimi • Zbatohet vendimi dhe • Monitorohen efektet e vendimit.

35. Objektivat financiare • Formulimi i objektivave dhe politikave të firmës • Idntifikohen shtigjet e mundshme të aksionit • Sigurohen të dhënat dhe informatat relevante për të vendosur • Analizohen, vlerësohen të dhënat dhe merret vendimi • Zbatohet vendimi dhe • Monitorohen efektet e vendimit.