PASOJAT E ROLEVE DHE STERIOTIPAVE GJINORE

1. PASOJAT E ROLEVE DHE STERIOTIPAVE GJINORE Prof. ERLETA MATO

2. PASOJAT PER INDIVIDIN • Koncepti per veten • Cfarepersoni e mendonveten (vetvleresimi) • Aftesitepersonaledhebesimitekvetja • Sensiikontrollitmbijeten e vet • Menyra se sipersoni e shikondhevleresonimazhin e trupit • Jo tegjithefemratkanenjeimazh me teulet per veten se meshkujt ne tegjithasituatat

3. PASOJAT PER INDIVIDIN • Vetvleresimi (meshkujtshenojne me shume pike se femratpersaiperketvetvleresimit global) • Dallimetzhvillimore: (meshkujtpesojnenjerenietelehte ne vetvlereimin e tyre pas shkollesfillore, nderkoheqefemratpesojnereniedramatike). Konfliktiqendron ne njezbehjetemarredhenieve midis imazhit per vetendhearritjeve ne shkolle. Tekdjemtesuksesibehetpjese e rolittetyremashkullor • Vetesistemiarsimormundtendikoje ne rritjen e vetvleresimittekdjemtedhejotevajzat, pasiambjentishkollordheaiiklasaveeshte I ndertuar per teplotesuarkryesishtnevojat e djemvedhejotevajzave

4. PASOJAT PER INDIVIDIN • Tipizimiseksual: Duke u nisurqengaklasa e trete, vetvleresimieshteilidhurshume me teqenitaktivdhe instrumental, vecanerisht per femrat • Bazat e vetvleresimitperfshijnedykategori: • Ata qe e pranojnevetenashtu sic jane; • Veterespekti ne tecilinindividiafirmonvleratdhearritjet e veta • Femratjane me realiste ne vetvleresimin e aftesivetetyredhekaneaspirata me teulta se meshkujt • Meshkujtdhefemratndryshojne ne bazat e vetvleresimittetyre; tekmeshkujtkjolidhet me aftesitedheperformancen e tyre, tekfemratlidhet me performancendhemarredhenietsociale (mashkullidhefemraideale)

5. PASOJAT PER INDIVIDIN • Besimitekvetjadhepritshmerite(meshkujti con tenjembivleresimteaftesivetetyredhengaanatjeter u mundesonatyreteprovojne me shumepune; femratpergjithesishtnenvleftesojneaftesitetyredheprovojne me pakshance) • Besimiiulettekvetjashihettefemratkryesisht ne detyrateetiketuaramashkulloreoseqeduken me tepershtatshme per tasishkencatdhematematika. Edhekurmeshkujtdhefemratvleresohen me tenjejtat nota ne ketofusha, femratserishmendojne se jane me pakkompetente • Kurnjedetyreetiketohetfemerore, femratpresintekenerezultatepoaqtemirasameshkujt. Faktiqenukpresintekenerezultate me temira se meshkujtflet per natyrenmashkulloretekonkurrencesdhesuksesit • Shkaqet: femratjane me modestedhemeshkujt me besues, me nje aureole superioritetidhekompetence

6. PASOJAT PER INDIVIDIN • Kontrollidheatribuimet: Ne se do tezgjidhnit midis njelojefatidhenjelojeaftesish? 75 % e burravezgjedhinaftesitedhevetem 35% e grave zgjedhimtenjejtengje. • Orientimiikontrollittefemratshoqerohet me ndjenjen e mungeses se mbeshtetjes, me shmangjenngasjelljet e orientuarangadetyra, me friken per suksesindhe me nje preference kufati me shume se aftesiavendosrealizimin e qellimevetedeshiruara • Te dyseksetreagojnendryshendajsuksesitdhedeshtimit . Femrat me teprirurat’jaatribuojnesukseset e tyrefatitoseperpjekja. Ndryshengaburratfemratiaatribuojnedeshtiminmungeses se aftesiveosenjefaktoritjeter • Kurnjestudente del mire ne provimpohon se kishte fat, provimiishte I lehte, e kishte mire me pedagogundhejo se kishtestudiuarshume • Kurnje student del mire pohon se ai e njehlenden mire, ka studiuardhe se eshte I zgjuar. • Kurngelinfemratpohojne se nuk e njohinlenden mire ose se janetetrasha, ndersameshkujtpohojne se proviminukishte I rregullt, pedagogu e kishte me tekeqdhe se atanuk u perpoqen

7. PASOJAT PER INDIVIDIN • Imazhiitrupit. Ngamatjetglobale del se femratkenaqen me pak me trupin e tyre se meshkujt. • Femrat e tegjithamoshavejane me paktekenaqura me peshen e trupittetyre se meshkujt, gjeqe con ne njevetvleresimteulettepamjes se tyretejashtme. 75 % e tyredeshirojnetejene me elegante. • Meshkujtjanepoashtutepakenaqur me peshen e tyre, por ne vend qetebien, atapreferojneqeteshtojne ne peshe. Pamja e jashtmeeshteshume me e rendesihme per njefemersesa per njemashkull • Shumica e personaveqevuajnengaanoreksiaapo bulimia janegra, imazhi per trupinshpeshlidhetedhe me depresioninqepoashtutakohet me shpeshte grate se burrat • Grate qehane me pakperceptohen me pozitivisht • Mbipeshakritikohet me shumetek grate se teburrat • Kohetmoderneporeklamojnenjetruptebukursi per femrat, ashtudhe per meshkujt

8. PASOJAT PER INDIVIDIN • Permbledhje: Pasojat e steriotipavegjinorekanenjerolterendesishem ne perfundimet e meposhtme: • Femrat ne pergjithesikanenjeimazh me negativ per veten se meshkujt, atokane me pakrespektdhebesimtekvetja, njendjenje me tevogelpergjegjesie per suksesin e tyredhe me shumepakenaqesi per peshen e tyre. Kykonceptnegativ per vetenbalancohet per pranueshmerine me temadheqeatokane per veten e tyre • Meshkujtngaana e tyreprirentekenenjeimazhpozitiv per veten, megjithesederidikujo realist. Ata kanenjerespektdhebesim me telartetekvetja, ndihenpergjegjes per suksesindheiaatribuojnedeshtiminfaktorevetejashtem. Sidoqofteatajane me pakvetpranues

9. PASOJAT PER INDIVIDIN • Shendetimendori pare ne treaspekte: fleksibilitetiisjelljes; mireqeniapsikologjikedheshendetimendor • Te dygrupet :a)ataqemendojne se nukjetojnetendikuarngasteriotipatgjinoredhe b)ataqejetojne duke iupermbajtur ne menyrestrikteketyresteriotipavegjinore, vuajnenganjenumerimadhproblemeshpsikologjike • Steriotipatgjinorendikojne ne standardet e sjelljessone

10. PASOJAT PER INDIVIDIN • Fleksibilitetiisjelljes: • Ndajdjemveushtrohet me shumepresion se ndajvajzave, djemtedenohendhevleresohen me shume se vajzatlidhur me sjelljet e pershtatshmegjinore. • Edukimi social idjemve ka ne fokusfrikenngafeminitetidhembeshtetettek 6 menyrakryesore: emocionalitetikufizuar, homofobia, pushteti social, sjelljetekufizuaraseksualedheafektive, obsesioni per suksesindheproblemet e kujdesitshendetesor • Tashmenga grate pritettemundtebejnegjithcka, ndersangaburratjo • Androgjeniaprirettejete me pak e kufizuar se meshkujtdhefemrat ne steriotipat e tyregjinore. Kufizimi I sjelljeve , pengonzhvillimin e aftesivetenevojshme per jeten

11. PASOJAT PER INDIVIDIN • Mireqeniapsikologjike: Shendetimendorshihetshpeshsinjepershtatje e mire. Studimettregojne se konformimigjinornuklidhet ne menyrepozitive me shendetinmendor • Megjitheserolitradicionali grave ka qeneiorientuardrejtshtepise, grate qepunojnejashteshtepisejaneshpesh me teshendetshmepsikologjikishtdhe me telumtura. Per atograqeroletgjinorenukjaneshumeterendesishme, niveliistresiteshte me iulet se sakurkonformohen pa deshiruarnjegjetetille • Per tedyseksetshihettekenerendesi: kenaqesia e punes, kenaqesia e familjesdhekompetencaoseaftesiapersonale • Martesaeshte me pakperfituese per grate se per burrat • Maskilitetiilartelidhetnegativisht me ndjenjat e ankthit, sforcimit, depresionit, neurotizmit, prapambetjes ne pune, konfliktetlidhur me arritjet, simptomaketotestresitdhepakenaqesiseqepojetojme • Modeliandrogjen:karakteristikatinstrumentale me veteose ne bashkepunim me karakteristikatshpreheseduket se shoqerohen me njepershtatjete mire psikologjike

12. PASOJAT PER INDIVIDIN • Semundjamendore; Ne popullpohohet: se grate pergjithesishtjane me teshqetesuaramenderisht se burrat. • Te dhenat e marrangaspitalettregojne se shumica e pacienteve me problemeteshendetitmendorjanegra. Megjithatenumriicrregullimeveteburratshihet se jane me temedha se te grate sipsh: crregullimet e personalitetit, atotealkoolitdheteabuzimit me substancat • Kurkrahasohen grate dheburrat e martuarrezulton se burrat e martuarpreken me pak se grate ngacrregullimetmendore. Ndryshendodh me tepamartuaritkuteburrattakohen me shumerasteteketyrecrregullimeve. Meshkujt e pamartuarkanenumrin me telartetevetvrasjevedhetentativave per vetvrasje. Diferencatmundtevijnesirezultat I njeanshmeriseseksuale, faktorevebiologjike, rolevegjinoredhesforcimitterolit

13. PASOJAT PER INDIVIDIN • Njeanshmeriagjinore: Njegrua e shendetshmeeshte me emocionale, me e terhequr, me pak e shqetesuar per pamjen e vet, me pak e pavarur, me pakagresivedhe me pakkonkurruese se njeburreishendetshem • Ketokarakteristikajanepritshmeriteqeshoqeria ka caktuar per femrat. Duke perdorurnjematjetetille del se njegrua e pavarurdheveprueseeshtedevijante. Po ashtudhenjeburreqerri ne shtepi per t’ukujdesur per femijet e tij • Grate inkurajohen per tekerkuartrajtimpsikologjik, ndersaburratjo. Grate pranohen ne spitalet e semundjevemendoreshume me lehte se saburrat. Atokane me shumemundesi se saburrattetrajtohen me medikamente • Biologjia.Faktoretbiologjikeluajnerolte grate pas pubertetit. Nivelet e ultateestrogjenitdheteprogesteronit ne periudhenparamenstruale, pas lindjesdhemenopauzesjane pare siagjenteshkaktuestedepresionit, pornukeshtegjithnje e justifikueshmenjeteze e tille. • Roletgjinore. Nukeshtecudiqenjefemereshte me shume e ekspozuar se njeburreperkundrejtdepresionit, anoreksise, frikes, etj