Download
1 / 38
570 likes | 1.45k Views
BULGARİSTAN. Batıda Sırbistan ve Makedonya, doğuda Karadeniz, kuzeyde Romanya, güneyde Yunanistan güneydoğuda Türkiye ile çevrilidir. . Başkent: Sofia Resmi Dil: Bulgarca, Bölgesel Diller: Romanca, Türkçe
E N D
Batıda Sırbistan ve Makedonya, doğuda Karadeniz, kuzeyde Romanya, güneyde Yunanistan güneydoğuda Türkiye ile çevrilidir.
Başkent: Sofia Resmi Dil: Bulgarca, Bölgesel Diller: Romanca, Türkçe Etnik Gruplar: Bulgarlar % 83,9 Türkler %8,8 Romanlar % 4,7 diğer % 2 Yönetim Biçimi: Parlamenter Demokrasi Cumhurbaşkanı: Rosen Plevneliev Başbakan: Marin Raykov Yüzölçümü: 110.993km² Nüfus: 7 364 570 (2011) GSYİH: Toplam: 92.894 Milyar $ (2008)Kişi Başına: 12.251 $ Para Birimi: Lev
Bulgaristan'ın ilk sakinleri Hint-Avrupa kökenli bir kavim olan Traklardır. Milatla birlikte ülke önce Roma İmparatorluğu, sonraysa Bizans İmparatorluğu egemenliğine girmiştir. Bizans İmparatorluğu yıkılıncaya kadar Bizans ile savaşıp hâkimiyet alanlarını genişleten Bulgarlar, 1018-1186 yılları arasında yeniden Bizans İmparatorluğu'nun egemenliğine girmiştir. 14. yüzyılda Türklerin Rumeli'ye çıkmasından sonra bağımsızlıklarını yitirerek Osmanlı Devleti'nin egemenliğine girmişlerdir. Osmanlı Devleti'nin gerilemeye başlaması ve Çarlık Rusya'sının da desteğiyle, Balkanların tümünde olduğu gibi Bulgaristan'da da ulusal kurtuluş hareketi alevlenmiş, 93 Harbi'nden yenilgiyle çıkan Osmanlı Devleti, Bulgaristan'ı 1878 yılında içişlerinde bağımsız prenslik olarak, 1908 senesinde ise tam bağımsız çarlık olarak tanımıştır.
I. Dünya Savaşı'nda Osmanlılarla aynı cephede savaşa katılan Bulgaristan, II. Dünya Savaşı'na da Almanya saflarında katılarak her iki savaştan da yenilgiyle çıkmıştır. II. Dünya Savaşı'nın ardından Balkanlar'da ilerleyen Sovyet ordusunun da yardımıyla Georgi Dimitrov önderliğinde sosyalist rejime geçen ülke, soğuk savaş yıllarında Varşova Paktı'nın üyesi olarak kalmıştır. Doğu Bloku'nun çözülmesiyle 1990 yılında sosyalist rejimin yıkıldığı Bulgaristan, komşusu Türkiye ile olan ilişkilerini oldukça olumlu bir temele oturtmuştur. Ülke 1 Ocak 2007yılında Avrupa Birliği'ne katılmıştır.
Batıdan doğuya doğru uzanan dağ sıraları ülkeyi 5 doğal bölgeye ayırır. Birinci Bölge, güneyde yer alan ve batıda Makedonya, kuzeydoğu da Trakya masifleriyle birleşen Dağlık Havzalar bölgesidir. Yaklaşık 31.000 km²’lik bir alana yayılan tümüyle dağlık bu bölgede Rila, Pirin ve Rodop dağlarının yüksekliği yer yer 2.000 m’yi geçer. Bulgaristan’ın en yüksek tepesi olan Musula (2.925m) Rila dağları üzerindedir. 1
İkinci Bölge, Dağlık Havzalar ile Balkan kütlesinin arasındadır. Rodop dağlarının kuzeyinde, Burgaz’a kadar uzanan Trakya Masifi, bu bölgenin doğu bölümünü oluşturur. Ortalama yüksekliği 150-200 m olan bu alçak kuşak, Meriç ve Tuna gibi ırmakların kollarıyla sulanır. 2
Üçüncü doğal bölge, kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda, Yugoslavya sınırından Karadeniz’e kadar yaklaşık 300 km boyunca uzanarak 25.000 km²’lik bir alan kaplayarak ülkeyi ikiye bölen Balkan Dağları (Stara Planina) bölgesidir. Kocabalkan olarak da adlandırılan bu dağlar, ülkenin bel kemiğini oluşturur ve Alp kıvrım Sisteminin bir uzantısıdır. 3
4 Dördüncü bölge, Balkan Dağları’nın kuzey eteklerinden Tuna ırmağına kadar uzanan Bulgaristan yaylasıdır. Kuzeye doğru dik bir eğimle alçalan bu yaylalar bölgesi de, yer yer derin akarsu vadileriyle yarılmıştır. Bölgenin doğu kesiminde Yantra ırmağı ile Karadeniz arasında löslü topraklarla kaplı Deliorman yöresi uzanır.
5 Beşinci bölge de, ülkenin en kuzey kesimini kaplayan, yaklaşık 32.000 km²’lik bir alan boyunca uzanan Tuna Ovasıdır. Ortalama 178 m’lik yükseltiyle Romanya sınırı yakınlarında genişleyen bu düzlüğün Tuna ırmağı kıyıları, 7 m’ye kadar inen sekiler biçiminde alçalır.
Ülkede ırmakların % 55’i genellikle Tuna Irmağı ile Karadeniz’e dökülür. Ülkenin en önemli ırmağıdır ve Romanya ile sınır oluşturur. Balkan Dağlarından birçok kolla beslenir. Balkan Dağlarında doğan İsker, Osma, Yantra ırmakları da güney-kuzey doğrultusunda akarak Tuna’ya katılırlar. Güneydeki en büyük ırmak Musala tepesi yakınlarından doğan Meriç ırmağıdır ve Türkiye ile sınırın bir bölümünü oluşturur.
İklim üzerindeki en önemli etken, ülkeyi ikiye bölen Balkan dağlarıdır. Bu nedenle kuzey ve güney bölgelerinde farklı iklim tipi görülür. Ülkenin büyük bir bölümünde karasal iklim hakimdir. Yazlar sıcak, kışlar soğuk geçer. Karasal iklimin en belirgin olduğu bölge Tuna bölgesidir. Ocak ayında 2°C olan ortalama sıcaklı Temmuz ayında 23°C’ye kadar çıkar. Toprakların %27’si ormanlar, %5’i fundalıklarla kaplıdır. Doğal bitki örtüsü çalılık, bozkır benzerindeki otlardan oluşur.
2011 genel nüfus sayımına göre Bulgaristan'ın nüfusu 7,364,570'dir. Nüfusun etnik dağılımı ise şu şekildedir: Bulgarlar: 6.655.210 (%83,9), Türkler: 747 000 (%9,4), Romanlar: 370.908 (%4,7), Ruslar: 15.595, Ermeniler: 10.832, Ulahlr: 10.566, Makedonlar: 5.071, Yunanlılar: 3.408, Ukraynalılar: 2.489, Yahudiler: 1.363, Romenler: 1.088, Diğerler: 18.792 olarak kaydedilmiştir. Bulgaristan ulusunun büyük bir oranı Ortodoks Hıristiyan'dır. 1 Mart 2001 tarihindeki kişi sayımında Ortodoks: 6.552.751, Katolik: 43.811, Protestan: 42.308, Müslüman: 966.978, Diğerler: 14.937 olarak kaydedilmiştir. Okuryazar oranı %99 dur. Sofya (1883) Filibe (1945) Varna (1945) üniversitelerinin yanı sıra, 4 akademi, 20 yüksek okul vardır.
Türkler Dobruca ve Rodop’ta, Varna gibi şehirlerde yaşamaktadır. İdari baskı ve Birinci-İkinci Balkan harplerinde Bulgarların katliam ve soygunları neticesi Türkler ülkenin en fakir sınıfı durumuna düşmüşlerdir. Yapılan büyük baskılar sonunda zaman zaman Türkler anayurda sığınmaya mecbur bırakılmaktadır. 1989 yılında 400.000’den fazla yurttaş Türkiye’ye göç etmiştir. Halkın % 61’i şehirlerde yaşar. Şehirdeki binalar komünist ülkelerin ortak mimari tarzıyla yapılmaktadır.
Ülke Asya ve Avrupa anakaraları arasında bir geçiş alanı oluşturur. Bulgaristan demiryollarıyla çevresindeki ülkelere, Tuna ırmağı ile de Orta Avrupa’ya bağlanır. En önemli limanları Vidin, Lom, Rahove, Nikopol, Sviştor, Rusçuk, Tutrakan Tuna kıyısındadır. Tuna özellikle tütün ve buğday taşımacılığında kullanılan ulusal ve uluslararası bir ulaşım hattıdır. Karadeniz kıyısındaki Burgaz, Varna limanlarıyla da uluslar arası deniz ulaşımı bağlantısı gerçekleştirilir. 14 havaalanına sahiptir.
1990'a değin devlet yönetiminde sosyalist ekonominin hâkim olduğu ülke, Doğu Bloğu' nun çözülmesi sonucu Sovyet pazarını kaybetmesi ve kapitalist ekonomiye eklemlenme sorunları nedeniyle 90'lı yıllar boyunca milli gelirin % 70'e yakın küçüldüğü çok ağır bir ekonomik bunalım yaşamıştır. Bulgar ekonomisi, 90'lı yılların sonundan itibaren toparlanma sürecinde ve Avrupa ülkeler arası en hızlı büyüyen ekonomileri arasında yer alır. Ekonomi ile ilgili bazı istatistik veriler şöyledir: Milli gelir (2001): 16,5 milyar $, Kişi başına düşen milli gelir: 3500 $, Devlet borçları: 10 milyar $, Enflasyon (2001): % 3, Ekonominin sektörlere göre dağılımı (2001): hizmet: % 57, endüstri: % 29, tarım: % 14.
Ülke topraklarının %41’i tarıma elverişlidir. Bu toprakların yaklaşık %86’sını ekili dikili alanlar, %8’, bağlar, gül ve meyve bahçeleri oluşturur. En çok ekilen tarımsal ürün tahıldır. Alçak alanlarda, özellikle Tuna düzlüğü bölgesinde buğday, arpa, mısır ve şekerpancarı, Trakya masifinde pamuk, pirinç, sebze ve meyve, Karadeniz kıyılarında üzüm, sebze ve meyve, Arda, Struma, Mesta gibi güneybatı vadilerinde tütün ve meyve tarımı yapılır. Balkan dağları bölgesinde Pirdog ile Belogradcık arasındaki yataklardan kurşun, çinko, bakır ve demir, Burgaz-Varna arasındaki yataklarda bakır ve mangenez çıkarılır. En önemli enerji kaynağı Linyit ve Maden kömürü Sofya yakınlarından, Petrol ise Karadeniz kıyısındaki Balçık bölgesinde Dolni ve Dubnik’ten ve Varna Kuzeyindeki deniz dibi kuyularından çıkartılır. Tuna üzerindeki Kozlodni Nükleer Santralinde(1975) enerji üretilmekte komşu ülkelere elektrik satımı yapılmaktadır. Yılda 40.4 milyar kWH’lik elektrik üretimi ile Balkanlarda birinci sıradadır.
Bulgaristan'da Türk siyasetçi Ahmet Doğan'a suikast girişiminde bulunuldu.
ZAFER KAYA ŞEHMUS İLİK MEHMET ANGIN
