BAKIM ONARIM İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

1. BAKIM ONARIM İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

2. BAKIM ONARIM İŞİ Makine,tezgah ve tesislerin • Daha uzun sürelerle, • Arızasız ve problemsiz olarak çalışması; • Beklenmedik arızalar sebebiyle tehlikeli durumların ortaya çıkmaması, • istenmeyen olaylara, kazalara, yaralanmalara, malzeme hasarlarına, zaman kaybına sebep olmaması, için yapılan planlı ve düzenliçalışmalarıdır.

3. Periyodik bakımlar • Makine ve tesislerin ömrünün uzamasına katkıda bulunur. • Beklenmedik arızalar sebebiyle kazalara sebebiyet verilmesini önler, can güvenliğini sağlar. yapılan istatistikler, ve edinilen tecrübeler, tamir, bakım ve onarım çalışmaları esnasında çok fazla sayıda kazaların meydana geldiğini göstermektedir.

4. BAKIM VE ONARIM İŞLERİNDE KAZA SEBEPLERİNİ VE KAZA DAĞILIMINI GÖSTEREN BİR İSTATİSTK ÇALIŞMASI • _________________________________________________________ • Kaza Yüzde • Kaza sebebi sayısı Oranı • Çalışma izni Yok 20 • Uygun değil 6 64 % 21,8 • Uyulmamış 38 • Kişisel Yok 10 • koruyucular Uygun değil 15 42 %14,3 • Kullanılmamış 17 • Çalışma sistemi 41 %14.0 • Tesis Yanlış tasarım 14 • Yanlış tesis 12 31 % 10,5 • Yetersiz bakım 5 • Makine Yok 5 • koruyucuları Uygun değil 14 29 % 9,9 • Arızalı 10 • Çalışılan yer Yüksekte çalışma 14 • Giriş -çıkış 8 25 % 8,5 • Temizlik 3 • Eğitim, Denetim, Yetersiz eğitim 10 • gözetim Yetersiz Göz-Den 5 24 %8,2 • Kurallara uymama 9

5. Bakım Talimatı-Yönergesi • İşyerlerinde, bakım onarım işlemleri için BİR SİSTEM YERLEŞTİRİLMELİ, TALİMATLAR ve YÖNERGELE HAZIRLANMALIDIR. • Sözlü emirler, yanlış duymalara ve yanlış anlaşılmalara sebep olabileceğinden dolayı, insan hayatının söz konusu olduğu durumlarda güvenilir değildir. • Etkili kontrol, yazılı bir sistemle sağlanmalıdır. Yönergelerin yanında eğitim ve denetim hizmetleri asla göz ardı edilmemelidir.

6. Bakım Talimatı-Yönergesi • Muayene ve bakım programı makineleri, aletleri ve koruyucuları GÜVENLİ ÇALIŞMA DURUMUNDA TUTACAK şekilde yapılmalıdır. • Yönergeler ve talimatlar hazırlanmalı, • Çalışma izin şartları net olarak belirlenmeli, Bu talimatlarda; • İşi yapanların, • Bundan sorumlu olanların, • Böyle izinleri imzalayacak kişilerin açık ve net bir şekilde belirlenmelidir.

7. Bakım onarım çalışmalarına izin verilmesi hususunda BİR SİSTEM kurulmalıdır Bu sistemde; • Yapılacak iş, • İşi yapacak kişiler, • İşin kim/kimler tarafından denetleneceği, • Alınacak güvenlik tedbirleri, • İşe başlamadan önce çalışanlar tarafından alınacak gerekli tedbirler,(Örneğin; fiziksel kilitleme aygıtlarının takılması, tehlike uyarı levhalarının asılması gibi) • Çalışma alanının güvenli olup olmadığının tespiti ve güvenli hale getirilmesi, • Çalışma izninin kaldırılmasından önce yapılması gerekli işlemlerin belirtilmesi, • Bu işlemlerin kimler tarafından yapılacağının açık olarak yazılması, • Belge sisteminin yerleştirilmesi, gerekmektedir.

8. Uygun bir sistemle, planlı ve programlı yapılan çalışmalarda sonucunda • İş veriminin artması sağlanır; • Malzeme kayıpları en aza indirilir, • İsraf önlenir, • Her şeyin en iyi şekilde ve en verimli şekilde kullanılması sağlanır, • Çalışanların GÜVENİ kazanılmış olur.

9. Bakım ekibine; • Makinelerin korunması ilkeleri , • Elektrik ve mekanik güvenlik, • Bakım işlerinde çalışma izni, hususlarında yeterli eğitim verilmelidir.

10. DENETİM • Eğitimle yetinmemeli, mutlaka etkili bir DENETİM SİSTEMİ kurulmalıdır. Otokontrol mekanizmaları geliştirilmelidir. • Kişiye kendini denetleyebilme melekesi kazandırılmalıdır, • Toplumun kişi ve kişileri denetlemesi sağlanmalıdır • Çalışanlara, başıboş olmadıkları, yetkililer tarafından denetlenmekte oldukları hissi mutlaka verilmelidir, • Sonuçta ödüllendirme ve ceza uygulanmalıdır

11. PLANLI OLMAYAN BAKIM ONARIN İŞLERİNDE DENETİM • Uygun malzeme bulunamaması • Uygun yetişmiş eleman bulunamaması • İzin prosedürünün işletilememesi • Gerekli emniyet tedbirlerinin alınmasında zorluklarla karşılaşılması • Zamanla yarışmak zorunda kalınması • … Gibi problemlerle karşılaşmak mümkündür.

12. Bakım ve onarım işlerindeki kazalar en çok, İŞE BAŞLAMADAN ÖNCEveİŞİN BİTİMİNDEmeydana gelmektedir.BU KAZALARI ÖNLEMEK İÇİN • Kayıt sisteminin yerleştirilmesi • Bakımların uzman kişiler tarafından yapılması • Toplumun kişi ve kişileri denetlemesi sağlanmalıdır • Muayene veya bakım sırasında, koruyucuların kaldırılması gerektiğinde, güç kesilmeli, şalter kilitlenmelidir • Önleyici bakım sistemlerinde koruyucuların düzgün denetimlerinin yapılması

13. Her makine ve tesis için bakım, onarım ve kontrol talimatları hazırlanmalıdır, • Bakım ve onarım işlerinde iyi malzemenin kullanılması gereklidir, • Malzemenin kötü olması bakımı kötü hale getirir, kötü bakım arızalara ve kazalara davetiye çıkarır • Bakım ve onarım işlerinde uygun ve yeterli aydınlatma sağlanmalıdır. Rutubetli ve iletken ortamlarda düşük gerilimli (24 volt )aydınlatma cihazları kullanılmalıdır • Malzemelerin konabilmesi ve kolaylıkla taşınabilmesi için uygun TAKIM ÇANTALARI veya kutuları verilecektir

14. BİNA ve tesisatta yapılacak bakım ve onarın işlerinde, geçici olarak uygun ve güvenli sabit merdivenlerle platformlar, geçit ve iskeleler yapılacaktır. • Zararlı, zehirli gazların bulunduğu, havalandırmanın yeterli olmadığı yerlerde (Tehlikeli gaz, buhar veya sislerin meydana gelebileceği tank veya depolarda) yapılan çalışmalarda, gerekli KİŞİSEL KORUYUCU MALZEMELER verilmelidir. Bu gibi yerlerde TECRÜBELİ VE USTA İŞÇİLER çalıştırılmalı, kişisel koruyucuları kullanmaları temin edilmeli, bir veya birkaç kişi GÖZLEMCİ olarak görevlendirilmelidir. Muhtemel bir zehirlenme durumunda ilk yardım yapacak malzeme ve kişiler hazır bulundurulmalıdır. • Parlayıcı, Patlayıcı maddeler bulunan tankların, veya bu maddelerle kirlenmiş tankların, varillerin , kaynakla tamiri yapılmadan önce gerekli şekilde temizlenmesi, içine su veya asal gaz doldurulmalı

15. Hendek, çukur ve diğer kazı işlerinin yapıldığı durumlarda, uygun şekilde PAYANDALAR VE KORKULUKLAR YAPILACAK ve buralar GECELERİ IŞIKLANDIRILACAKTIR. • Basınçlı kazanlar ve kaplar BASINÇ ALTINDA iken onarılmamalıdır. • Onarılacak tank veya depoların diğer tank veya depolarla olan bağlantıları kesilmelidir. • Onarılan tank veya depoların içinde mekanik karıştırma tertibatı bulunduğu durumlarda, onarıma başlanmadan önce karıştırma tertibatının güç kaynağı ile irtibatı kesilmeli ve KARIŞTIRICI UYGUN ŞEKİLDE TAKOZLANMALI, desteklenecek veya bağlanmalıdır

16. Yüksek yerlerde yapılan çalışmalarda , EMNİYET KEMERİ, BARET, BAĞLAMA İPLERİ gibi kişisel korunma araçları verilecek ve bunların kullanılması sağlanacaktır

17. Elektrik hatlarının tamir ve bakımı esnasında alınması gerekli tedbirler • Elektrik tesisatı, cins ve hacmine göre ehliyetli elektrikçiler tarafından yapılacak, bakım ve işletmesi sağlanacaktır. • Yüksek gerilim tesislerinde, bu maksatla açılmış olan eğitimleri bitirmiş olan kimseler veya bir mühendis sorumluluğu ve gözetimi altında başka kişiler çalışma yapabilir. • Elektrik tesisatı ve çıplak iletkenler daima gerilim altında olduğu kabul edilmeli, teknik zorunluluk olmadıkça gerilim altında elektrik tamir bakım işi yapılmamalıdır. • Uygun kişisel koruyucu malzemeler kullanılmalıdır. (Yalıtkan ayakkabı,yalıtkan eldiven, yalıtkan baret vb)

18. Elektrik hatlarının tamir ve bakımı esnasında alınması gerekli tedbirler • Kazanlar, tanklar ve benzeri dar yerlerle nemli ve ıslak yerlerde, elektrikli el lambalarında olduğu gibi alçak gerilim kullanılmayacaktır. Doğru akım kullanılıyorsa, kullanma gerilimi 100 voltu geçmeyecek ve artı kutup topraklanmış olacaktır. Alternatif akımda ise ancak en küçük gerilim (en çok 42 V) kullanılacaktır. Buralarda, iyi yalıtılmış esnek kablolar kullanılacak ve kablolar düzenli ezilmeyecek şekilde bulundurulacaktır. (İşçi Sağ. ve İş Güv. Tüz. Mad.318)

19. Elektrik hatlarının tamir ve bakımı esnasında alınması gerekli tedbirler • Binalarda yapılacak ek inşaat, onarım veya boya işleri ile benzeri çalışmalara başlamadan önce, gerilim altındaki iletkenlere yaklaşması gereken kimselerin korunması sağlanacaktır. (İşçi Sağ. ve İş Güv. Tüz. Mad.348)

20. Alçak gerilim tesislerinde çalışma • İmkan oldukça, üzerinde çalışılacak tesis kısımları gerilim dışı bırakılacaktır. (Elektrik Tesislerinde Emniyet Yönetmeliği Madde 5, TEDAŞ İş Güvenliği Yönetmeliği Madde 48) • Eğer tesis gerilim dışı bırakılması mümkün ise; lüzumlu kesme manevraları yapıldıktan sonra, gerilim yokluğunun muayenesi gerekir.

21. Alçak gerilim tesislerinde çalışma • Eğer tesisin gerilim dışı bırakılması mümkün değil ise; • Platformdan mahrum (direğe çıkmak gibi) bir yer değilse, yalıtkan bir eşya üzerinde durulması, yalıtkan ayakkabı giyilmesi, • Yalıtkan eldiven ve sapı yalıtkan malzeme kullanılması, • Yalıtkan başlık ve iş tulumu giyilmesi, • Nötr teli dahil bütün iletkenlerden çalışanın kendisini izole etmesi Gerekmektedir. (Elektrik Tesislerinde Emniyet Yönetmeliği Madde 5 TEDAŞ İş Güvenliği Yönetmeliği Madde 49)

22. Gerilim altındaki alçak gerilim tesisinin çok yakınındaki çalışmalarda • Mümkün ise tesis gerilim dışı bırakılacak ve çalışmaya başlamadan önce gerilim yokluğu muayene edilecektir. • Eğer tesisin gerilim dışı bırakılması mümkün değil ise; • Platformdan mahrum (direğe çıkmak gibi) bir yer değilse, yalıtkan bir eşya üzerinde durulması, yalıtkan ayakkabı giyilmesi, • Yalıtkan eldiven ve sapı yalıtkan malzeme kullanılması, • Yalıtkan başlık ve iş tulumu giyilmesi, • Nötr teli dahil bütün iletkenlerden çalışanın kendisini izole etmesi • Gerekmektedir. (Elektrik Tesislerinde Emniyet Yönetmeliği Madde 12)

23. Elektrik hatlarının tamir ve bakımı esnasında alınması gerekli tedbirler • Direğe tırmanma: Tırmanılacak direğin sağlam durumda olduğu tespit edilmeden direğe tırmanılmayacaktır. (Elektrik Tesislerinde Emniyet Yönetmeliği Madde 25) • Tellerin kesilmesi veya kurtarılması gibi direğin dengesini etkileyen bir operasyon gerekiyorsa direğin durumu ne olursa olsun tırmanmadan önce direk, lentelenerek, kaldırma çatalları ile veya payanda gibi herhangi bir vasıta ile kuvvetlendirilecektir. (Elektrik Tesislerinde Emniyet Yönetmeliği Madde 25)

24. Yüksek gerilim tesislerinde yapılan çalışmalarda •  Üzerinde çalışılacak tesis bütün besleme kaynaklarından ayrılacak, • Tesisin emniyeti için kesme cihazları kilitlenecek veya nöbetçi konacak veya ikaz levhaları asılacak, • Çalışma yerinde gerilim yokluğu kontrol edilecek, • Kısa devre yapılacak ve hat, iki taraftan topraklanacak, • Topraklama ve kısa devre yapma işleri yalıtkan kişisel koruyucular kullanılarak yapılacak. • Çalışma yeri levhalar, küçük bayraklar, flamalar, kordon, şerit veya manivalarla sınırlandırılacak, • Çalışma sahasının hudutlarını ve kısa devrenin hangi noktalarda yapılmış olduğunu gösteren bir çalışma müsaadesinin tanzim edilmesi lazımdır. • Yüksek gerilim tesisleri daima gerilim altında olduğu kabul edilecektir. (Elektrik Tesislerinde Emniyet Yönetmeliği Madde 9) • Üzerine yüksek gerilim tatbik edilmiş madeni parçalara veya iletkenlere yalıtkan eldivenlerle dahi dokunmak veya sapı yalıtılmış aletlerde dahi iş yapmak tehlikeli ve kesin olarak yasaktır.(Elektrik Tesislerinde Emniyet Yönetmeliği Madde 10)

25. Yüksek Gerilim Tesislerinin çok yakınında yapılan çalışmalarda alınacak tedbirler • Tesisin sorumlusu ile yapılacak işler üzerinde anlaşma sağlanması ve emniyet tedbirlerini devamlı olarak gözetmekle görevli sorumlu bir şahsın bulundurulması gereklidir. • Yakınında çalışılacak tesis bütün besleme kaynaklarından ayrılacak, • Tesisin emniyeti için kesme cihazları kilitlenecek veya nöbetçi konacak veya ikaz levhaları asılacak, • Çalışma yerinde gerilim yokluğu kontrol edilecek, • Kısa devre yapılacak ve hat, iki taraftan topraklanacak, • Çalışma yeri levhalar, küçük bayraklar, flamalar, kordon, şerit veya manialarla sınırlandırılacak, • Çalışma sahasının hudutlarını ve kısa devrenin hangi noktalarda yapılmış olduğunu gösteren bir çalışma müsaadesinin tanzim edilmesi lazımdır. • Emniyet tedbirlerini takip ve kontrolden sorumlu bir kişi bulundurulacaktır. • Hatların yakınındaki çalışma, emniyet mesafesinden uzakta ise elektriğin kesilmesine gerek yoktur. Ancak, personelin emniyet mesafesine doğrudan doğruya veya vasıtalı olarak yaklaşmasını önlemek için gerekli tüm tedbirler alınmalıdır.

26. ÖZET • Tamir bakım işinin planlı yapılması, Beklenmedik arızalar için de plan yapılması, • Gerekli yerlerden izin alınması (İzinlerin yazılı belgeye dayandırılması) • İzin veren makamların gerekli tedbirleri alıp izin vermesi • Bakım onarım ekibinin işe başlamadan önce gerekli tedbirleri alması, • Onarım süresince tedbirli çalışması

27. ÖZET • İşin sonunda gerekli tedbirleri alması, • Yapılan bakım ve onarımın, görülen arızaların kayda alınması, bilgi akışı muntazaman sağlanmalı, • Uzman kişilerin çalıştırılması, • Makine yapımcılarının tavsiyelerine dikkat edilmesi, • Denetim hizmetinin aksatılmaması

28. ÖZET • Uygun takım çantaları verilmeli, • Zararlı, zehirli, Parlayıcı, patlayıcı gazlara karşı tedbir alınması(Havalandırma sağlanması, maske kullandırılması, yangına karşı tedbir alınması) • Tank ve depo içinde mekanik karıştırıcılar varsa bunların durdurulup takozlanması

29. TAMİR BAKIM ESNASINDAÇOK SIK RASTLANAN KAZALAR 1-Elektriğe çarpılma: a)Sistemin enerjisinin kesilmemiş olmasından, b)Ortamın çok iletken bir ortam olmasından, c)Kullanılan seyyar elektrikli cihazların izolasyonunun uygun olmamasından, d)Seyyar aydınlatma lambalarının düşük gerilimli(24 Volt) olmamasından,

30. TAMİR BAKIM ESNASINDAÇOK SIK RASTLANAN KAZALAR 2-Hareketli kısımlarda yaralanma (Kayış-kasnak sistemleri, dişli, kaplın, operasyon noktalarında yaralanma şeklinde). Bu tür kazalar makine veya tezgah durdurulmadan tamir bakım yapılıyor olmasından dolayı meydana gelmektedir.

31. TAMİR BAKIM ESNASINDAÇOK SIK RASTLANAN KAZALAR 3-Zararlı zehirli gaz, toz ve sisler dolayısıyla zehirlenme ve boğulmaların meydana gelmesi; Bu tür kazaların meydana gelmemesi için öncelikle uygun havalandırma yapılmalı, yeterli olmaz ise uygun koruyucu maskeler kullanılmalıdır.

32. TAMİR BAKIM ESNASINDAÇOK SIK RASTLANAN KAZALAR 4-Parlama, patlama, yanma şeklinde meydana gelen kazalar. Parlama patlama yanma ihtimali bulunan işyerlerinde çalışmaya başlamadan önce , parlama ve patlamaya karşı tedbir alınması önemlidir. Bu sebeple bu tür yerlerde izin belgesi uygulamasına azami dikkat gösterilmelidir.

33. TAMİR BAKIM ESNASINDAÇOK SIK RASTLANAN KAZALAR  5-Düşme şeklindeki kazalar. Düşme şeklindeki kazalar, yüksekte çalışmalarda uygun iskele ve platformların olmamasından, korkuluk olmamasından , ve emniyet kemeri kullanılmamış olmasından kaynaklanmaktadır.

34. TAMİR BAKIM ESNASINDAÇOK SIK RASTLANAN KAZALAR  6-Kişisel koruyucu malzemelerin kullanılmamasından meydana gelen kazalar. Tamir bakım işlerinin yapıldığı yerler, çoğu zaman çalışanların çok aşina olmadıkları, şartları çok iyi bilmedikleri veya ortam şartlarını bilseler dahi bir an önce işi yapma gayreti içinde ortam şartlarına fazla dikkat etmemeleri sebebiyle, kafalarını bir yerlere çarpmaları, ayaklarına malzeme düşürmeleri, tuttukları malzemelerden ellerinin kesilmesi şeklinde kazalar meydana gelmektedir.

35. SORULAR SORU: Bakım ve onarım işlerinin yapılmasında hedef: a- Sistemin düzgün çalışmasını sağlamak, b- Makine ve Tesisin ömrünü uzatmak, c- Beklenmedik arızalar sebebiyle kazalar meydana gelmesini önlemek için arıza ve kaza olmadan, tespit yapıp gerekli önlemleri almak, Tüm şıklar doğrudur.

36. Soru: Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? a)Hendek, çukur ve diğer kazı işlerinin yapıldığı durumlarda uygun payandalar ve korkuluklar yapılacaktır. b)Kazanların basınç altında iken onarımları tecrübeli ustalar tarafından yapılmalıdır. c)Onarılacak tank ve depoların diğer tank ve depolarla bağlantıları kesilmelidir. d)Onarılacak tank ve depoların içinde mekanik karıştırma tertibatının bulunduğu durumlarda, onarım başlamadan önce karıştırma tertibatının güç kaynağı ile irtibatı kesilmelidir.

37. Soru: Bakım onarım sırasında koruyucuların kaldırılması gerektiğinde aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır? a)Güç kesilmeli,şalter kilitlenmelidir. b)Üretime devam edilmelidir. c)Bakım onarım işi ,bakım onarım işinin yapıldığı makinenin ustası tarafından yapılmalıdır. d)Bakım onarımın hızlı yapılabilmesi için koruyucular iptal edilmelidir

38. Soru: Daha önce benzin, fueloil v.b. depolanması için kullanılmış kap, kaynakla tamir işleri aşağıdaki yöntemlerden hangisi ile yapılmalıdır? a)Kap boşaltıldıktan sonra kaynak işlemi yapılmalıdır. b)Kap boşaltıldıktan sonra buharla temizlenir sonra içerisine su (Azot v.b asal gazla) doldurularak kaynak işlemi yapılmalıdır. c)Kap yerinden sökülür ve doldurma ağzı aşağı gelecek şekilde 2 saat bekletildikten sonra kaynak işlemi yapılır. d)Kap kaynak işlemimden önce su ile yıkanır ve daha sonra kaynak işlemi yapılır.

39. Soru: Bakım onarım işlerinde çalışan personel için aşağıdakilerden hangisi öncelikli değildir. a)Koruyucu malzeme kullanmak. b)Bakım kurallarına uymak. c)Eğitimli ve ehil olmak. d)Üretim

40. Soru: Aşağıdakilerden hangisi seyyar aydınlatma cihazlarının özelliklerinden değildir? a) Seyyar aydınlatma cihazlarında küçük gerilim ( 24-42 Volt ) kullanılmalıdır. b) Kablolar mekanik etkilerden etkilenmemelidir. c) Seyyar aydınlatma cihazlarında alçak gerilim kullanılmalıdır. d) Doğru akım kullanıldığında artı kutup topraklanmalıdır.