N əsibov Nicatın Fizikadan praktik işi

1. Nəsibov Nicatın Fizikadan praktik işi

2. Ətalət Qüvvə Cazibə

3. IsaakNyuton • IngilisRiyaziyyatçı , Fizikİ.Nyuton 1642-ci ildəİngiltərəninLinkolnşirqraflığında, kiçikkənddəanadanolmuşdur. OnunatasıfermeridivəNyutonanadanolmamışvəfatetmişdir. • MəktəbdənsonraNyutonKembricuniversitetindəriyaziyyatıöyrənmişvə 1665-ci ildəelmidərəcəalmışdır. Sonradantaunxəstəliyitəhlükəsiüzündənuniversitetbağlanmışdır. • Nyuton 3 böyükkəşfetmişdir • 1) Defferensialhesablama • 2) Ağişığıntəbiəti • 3) Ümumdünyacazibəqüvvəsi • Qanunları: • 1-ci qanun "düzxətlibərabərsürətlihərəkətedəncisməkənardanheçbirtəsirgöstəmədikdə o özsürətinisaxlayır" • 2-ci qanun F=ma, • 3cu qanun F=-F "təsirəkstəsirəbərabərdir"

4. Nyutonunbirinciqanunu • Birinciqanunətalətprinsipinəaiddir. Bu yalnızətalətlisistemlərdəmövcuddurvə ilk dəfəolaraq 1638-ci ildəQalileoQalileytərəfindəntərtibedilmişdir: Əgərcisməheçbirqüvvətəsiretmirsə, yasükutvəziyyətindəqalır, yadaözsürətinisaxlayır. • Nyutonunlatındilindəyazdığıorijinalmətni: • Lex prima: Corpus omneperseverare in statusuoquiescendivelmovendiuniformiter in directum, nisi quatenusillud a viribusimpressiscogiturstatumsuummutare'' • Sürətyalnızverilmişşərtlərdaxilindəözqiymətinivəistiqamətinisabitsaxlayır. Hərkətinvəziyyətinidəyişməküçünkənardanqüvvətəsiretməlidir. Çoxhallardabuyerincazibəqüvvəsidir. • Klassikmexanikadabutarazlıqşərtlərinəuyğungəlir.

5. Nyutonunikinciqanunu • Nyutonunikinciqanunu – hərəkətindifferensialqanunumaddinöqtəyəqoyulanqüvvəvəonuntəciliarasındakıəəlaqənigöstərir. • Bu qanunaəsasənətalətlisistemdəmaddinöqtəninaldığıtəcilverilənqüvvəilədüz, onunkütləsiiləisətərsmütənasibdir. • Nyutonunikinciqanunubeləifadəolunur: • a = F/m • burada,  — cismintəcili,  — cismətəsiredənqüvvə, m — cisminkütləsidir.

6. Nyutonunüçüncü qanunu Üçüncüprinsipqarşılıqlıtəsirəəsaslanır: Qüvvələrcür-cüttəsiredirlər. ƏgərAcismibaşqabir B cisminəqüvvəilətəsiredərsə, onda A cisminədə B cismitərəfindəneyniqiymətdə, ancaqəkstərəfəyönəlmişqüvvətəsiredəcək. Yəni, qüvvəəksqüvvəyaradır.

7. IsaakNyutondanhikmətli sözlər Əgərdahairəlinigördümsə, nəhənglərinçiyinlərindədayandığımüçünolmuşdur. Ulduzlarınhərəkətlərinihesablayabilərəmancaqinsanlarındəliliklərinideyil.Tanrıhərşeyiölçüyləyaratmışdır. Ağırlıq, ədədvəuzunluq. Sağlambirtəxminolmadan, heçbirböyüknəticəəldəedilməmişdir. Biz düşüncələrimizdeyilik, biz düşüncələrimizindüşüncəsiyik. Mən, məndənəvvəlkilərinçiyinlərinədırmaşdığımüçünonlardanbirazdahairəlisinigörəbildim. Əgərdigərinsanlardanmənimüçünbirşeyləretmələrinigözləsəydimheçbirşeyedəbilməzdim. Eşqkörpüqurmaqdır. İnsanlarkörpüquracaqlarıyerdə, divarhördükləriüçüntəkqalarlar. DigərbütündəlilləribirtərəfəburaxsaqbaşbarmaqbeləmənimTanrınınvarlığınainanmamüçünkifayətdir. İnsanlarədədlərkimidir, o insanındəyəriisə o ədədiniçindəolduğuədədiləölçülər.PlatonvəAristotelmənimdotlarımdırancaqmənimənböyükyoldaşımdüzgünlük.Necəyənisəhv ? Mənmi? Dünyayanecəgöründüyümübilmirəm ; ammamənözümü, hələkəşfedilməmişgerçəklərlədolubirokeanınsahilindəoynayan, düzbirçaxıldaşıyadagözəlbirbalıqqulağıtapdığındasevinənbiruşaqkimigörürəm. 

8. Nyutonağacaltındaoturubistirahəteləyir. Onunbaşınabir alma düşür. Zərbədənbaşınınqaşıya-qaşıya o, almanyerdənqaldırır. Almanıniçindənbirsoxulcançıxıbdeyir:— Əlauçduq!Nyutonsoxulcanıtorpağaqoyaraqalmanıonunüstündəqaldırıbsonrayerəburaxır.— İndisəndəYerincazibəqüvvəsininbütünkefiniözüstündə hiss elə!!!