Finansowanie zrównoważonego rozwoju – środki krajowe i europejskie

1. Niniejsza prezentacja powstała w ramach projektu „Lokomotywa zrównoważonego rozwoju – partnerstwo na rzecz ekorozwoju w gminie” dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Finansowanie zrównoważonego rozwoju – środki krajowe i europejskie

2. Programy Operacyjne, Priorytety i Działania w obszarze ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w polityce strukturalnej

3. Poziom wykorzystania funduszy strukturalnych 2007-2013 Największym Programem Operacyjnym poświęconym finansowaniu działań w obszarze ochrony środowiska i przedsięwzięć ekorozwojowych w Polsce jest Program „Infrastruktura i Środowisko na lata 2007 – 2013”.

4. Poziom wykorzystania funduszy strukturalnych 2007-2013 (cd.) Można spodziewać się natomiast otwarcia jeszcze szeregu konkursów z również wyczerpujących się środków dostępnych w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych.

5. Pozyskiwanie informacji o aktualnych konkursach grantowych • Informacje o aktualnie ogłaszanych konkurach grantowych szybko się dezaktualizują. • Najlepszym sposobem postępowania jest szukanie tego rodzaju wiadomości na oficjalnych serwisach instytucji publicznych. Informacje o konkursach grantowych i aktualizacje harmonogramu naboru wniosków najlepiej sprawdzać pod adresem: http://www.pois.gov.pl/Wiadomosci/Strony/Wiadomosci.aspx. Biuletyn informacyjny Ministerstwa Rozwoju Regionalnego http://www.mrr.gov.pl/_layouts/mrrnewsletter.aspx

6. Wsparcie publiczne w przygotowaniu dużych projektów (1) PROGRAM JASPERS (Joint Assistance to Support Projects in European Regions) Celem Programu jest udzielenie szerokiej pomocy doradczej, od momentu formułowania wstępnej koncepcji projektu do momentu składania wniosku o dofinansowanie w zakresie: • weryfikacji przygotowanej dokumentacji (studium wykonalności, sposób wyliczenia poziomu dofinansowania, dokumentacja środowiskowa), • analizy wybranych kwestii problemowych, • doradztwa i wsparcia w rozwiązaniu kwestii istotnych dla przygotowania projektu (np. pomoc publiczna), • wsparcia o charakterze horyzontalnym związanym z przygotowaniem dużych projektów (wytyczne dla projektów generujących dochód, programy pomocy publicznej);

7. Wsparcie publiczne w przygotowaniu dużych projektów (2) CeleProgramu JASPERS cd.: • polepszenie jakości wniosków o dofinansowanie zatwierdzanych przez Komisję Europejską, • wsparcie przy określaniu warunków dla konsultantów przygotowujących dokumentację (Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia), • wsparcie na etapie koncepcyjnym przygotowania projektów (analiza optymalnych rozwiązań instytucjonalnych, niezależna ocena przy wyborze wariantu realizacji, weryfikacja przyjętych założeń, identyfikacja pominiętych lub niedostatecznie uwzględnionych elementów krytycznych, weryfikacja na wczesnym etapie kwalifikowalności). Inicjatywa JASPERS wspiera przygotowanie tzw. projektów „dużych” w rozumieniu prawa wspólnotowego, tj. o wartości powyżej 25 mln euro w sektorze środowiska oraz powyżej 50 mln euro w sektorze transportu i innych sektorach. http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/RPO/Aktualnosci/Strony/Jaspers_240310.aspx

8. Wsparcie publiczne w przygotowaniu dużych projektów (3) PROGRAM JESSICA (Joint European Suport for Sustainable Investment in City Areas): • oferuje odnawialne instrumenty finansowe (pożyczki, gwarancje), dające możliwość lepszego wykorzystania środków funduszy strukturalnych i pozyskania udziału instytucji finansowych, banków i przedsiębiorców, między innymi dzięki partnerstwu publiczno-prywatnemu. • zakres wsparcia w ramach inicjatywy obejmuje szeroki krąg tematyczny – rozpoczynając od rewitalizacji, poprzez edukację, kulturę, turystykę, transport, kończąc na odnawialnych źródłach energii. • projekty realizowane przy wsparciu z inicjatywy JESSICA powinny generować dochód. Współwystępowanie w tych projektach elementów komercyjnych z niekomercyjnymi ma umożliwić wypełnienie luki na rynku pomiędzy dotacjami a kredytami i innymi instrumentami bankowymi.

9. Wsparcie publiczne w przygotowaniu dużych projektów (4) W Polsce Program JESSICA jest wdrażany regionalnie w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych. Większość Regionalnych Programów Operacyjnych posiada zapisy umożliwiające wdrożenie inicjatywy, jednak dotychczas decyzję taką podjęło 5 województw: wielkopolskie, zachodniopomorskie, śląskie, pomorskie oraz mazowieckie. Środki przeznaczone na realizację inicjatywy JESSICA w Polsce wynoszą ponad 256 mln euro. Dwa najbardziej zaawansowane (także w Europie) we wdrażaniu instrumentu JESSICA regiony Więcej o programie JESSICA http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/RPO/Aktualnosci/Strony/Jessica_240310.aspx

10. Spodziewane fundusze UE na lata 2014-2020 Podstawowe kierunki ewolucji polityki regionalnej: • koncentracja na ograniczonej liczbie celów, • silne ukierunkowanie na prorozwojowe przedsięwzięcia, istotne w skali kraju i Europy • koncentracja na projektach wykorzystujących regionalne potencjały rozwoju, a jednocześnie przyczyniających się do osiągania celów Wspólnoty, wykorzystanie horyzontalnego i zintegrowanego charakteru polityki spójności, • zwiększenie koordynacji działań pomiędzy polityką spójności i wspólną polityką rolną w celu wzmocnienia zintegrowanego podejścia do wspierania obszarów wiejskich, • realizacja polityki spójności w oparciu o zarządzanie wieloszczeblowe, • zwrócenie większej uwagi na efektywność wydatkowania środków, a nie jedynie szybkość absorpcji, • konieczność kompleksowego zdefiniowania wskaźników rozwoju.

11. Możliwości dofinansowań przedsięwzięć proekologicznych ze środków krajowych

12. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (1) Programy priorytetowe dofinansowania NFOŚiGW: • Odnawialne Źródła Energii i Kogeneracja • System Zielonych Inwestycji – GIS • Opracowanie programów ochrony powietrza • Edukacja ekologiczna • Wspieranie pozarządowych organizacji ekologicznych • Ochrona przyrody • LIFE+ (Celem programu jest zwiększenie stopnia wykorzystania przez Polskę środków na rzecz ochrony środowiska i przyrody) • V priorytet POIiŚ (Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych) • KPOŚK (Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych)

13. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (2) Programy priorytetowe dofinansowania NFOŚiGW (cd.): • Gospodarka wodna • Przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska i likwidacja skutków • Monitoring środowiska i rozwój Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej • Ochrona ziemi • Geologia i górnictwo • Ochrona wód • Ekspertyzy • Efektywne wykorzystanie energii Programy priorytetowe są szczegółowo opisane na stronie http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/

14. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (3) Dopłaty do kredytów komercyjnych - tryb ogólny: • Wnioskodawca składa w NFOŚiGW „Wniosek o udzielenie dofinansowania przedsięwzięcia w formie dopłat do oprocentowania kredytu”. • We Wniosku podaje się kwotę dopłat ze środków NFOŚiGW do oprocentowania kredytu, wraz z proponowanym harmonogramem wypłat i spłat kredyt oraz wskazuje koszty, które mają być objęte dofinansowaniem. • Decyzja określająca warunki dofinansowania przedsięwzięcia ze środków NFOŚiGW w formie dopłat do oprocentowania kredytu udzielana jest na okres do 12 miesięcy od daty podjęcia uchwały przez Zarząd. • Integralną częścią decyzji jest harmonogram rzeczowo-finansowy przedsięwzięcia albo harmonogram projektu. • Po uzyskaniu decyzji określającej warunki dofinansowania przedsięwzięcia wnioskodawca dokonuje wyboru banku

15. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (4) Tryb dofinansowania kolektorów słonecznych: • Dopłaty na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych przeznaczonych na zakup i montaż kolektorów słonecznych dla osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych • Dotacje na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych udzielane są na zasadach określonych w Programie Priorytetowym. • Program Priorytetowy określa m.in. budżet programu, wysokość dotacji, terminy składania wniosków oraz szczegółowe kryteria wyboru przedsięwzięć, a także wskazuje koszty kwalifikowane przedsięwzięcia, jakie mogą być objęte kredytem. • Kredyty z dotacją NFOŚiGW udzielane są przez wybrane banki na podstawie umów o współpracy. Więcej informacji na stronie: http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-krajowe/doplaty-do-kredytow/

16. Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej W Polsce działa 16 wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, z których każdy samodzielnie przygotowuje linie finansowe dotyczące: • ochrony powietrza, • ochrony wód, • gospodarki wodnej, • ochrony powierzchni Ziemi, • działalności edukacyjnej. http://www.nfosigw.gov.pl/wfosigw/dane-kontaktowe/

17. Norweski Mechanizm Finansowy (1) • Fundusze Państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego EOG (ang. European Economic Area, EEA) • Norweski Mechanizm Finansowy: • Wnioskodawcami mogą być podmioty prywatne i publiczne, komercyjne bądź niekomercyjne, oraz organizacje pozarządowe ustanowione jako podmiot prawny w Polsce. • Szczegółowe zasady kwalifikowalności zostaną określone w programach operacyjnych dla poszczególnych 19 obszarów wsparcia. • Nacisk na wzmocnienie współpracy dwustronnej pomiędzy Państwami-Darczyńcami i Państwami-Beneficjentami. • Jednym z narzędzi zacieśniania współpracy będzie partnerstwo na poziomie programu i na poziomie projektu - partnerzy będą mieli wpływ na kształt programu i jego wdrażanie. http://www.eog.gov.pl/

18. Norweski Mechanizm Finansowy (2) Zakres wsparcia w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego: • Wsparcie rozwoju i stosowania technologii wychwytywania i składowania CO2 (CCS) – ok. 137 mln euro. • Ochrona środowiska – ok. 110 mln euro, z czego 75 mln euro zostanie przeznaczone na wsparcie efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii. Wsparcie otrzymają też działania na rzecz różnorodności biologicznej i ekosystemów, a także przedsięwzięcia służące wzmocnieniu monitoringu środowiska i działań kontrolnych • Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego (ok. 60 mln euro). • Wsparcie obszaru zdrowia - dostosowanie ochrony zdrowia do trendów demograficzno-epidemiologicznych oraz ograniczanie społecznych nierówności w zdrowiu (70 mln euro). • Wsparcie polsko-norweskiej współpracy badawczej w zakresieochrony środowiska i zmian klimatycznych, ochrony zdrowia i nauk społecznych (ok. 37 mln euro).

19. Norweski Mechanizm Finansowy (3) Inne działania objęte wsparciem ze środków NMF • Funduszu Stypendialnego (10 mln euro); • Program dotyczący przeciwdziałania przemocy w rodzinie (3 mln euro); • Wsparcie obszaru Schengen i walki z przestępczością transgraniczną i zorganizowaną (10 mln euro); • Wsparcie wymiaru sprawiedliwości (ok. 14 mln euro); • wsparcie Służby Więziennej (ok. 13 mln euro); • Fundusz dla Organizacji Pozarządowych (ok. 37 mln euro); • Globalny fundusz na rzecz godnej pracy i dialogu trójstronnego mający na celu promowanie godnej pracy i poprawę współpracy trójstronnej między organizacjami pracodawców, związkami zawodowymi i władzami publicznymi przy wspieraniu sprawiedliwego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego (ok 3 mln euro); • Program dotyczący lokalnych i regionalnych inicjatywy na rzecz zmniejszenia nierówności i promowania spójności społecznej, o wartości wsparcia ponad 9,5 mln euro. 

20. Program Szwajcarski Fundusz dla Organizacji Pozarządowych Fundusz Partnerski www.programszwajcarski.gov.pl www.swissgrant.pl Punkt Informacyjny Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy

21. Program Szwajcarski – Fundusz dla Organizacji Pozarządowych (1) Fundusz dla Organizacji Pozarządowych – cele wsparcia: • zwrócenie społeczeństwu uwagi, na poziomie lokalnym i regionalnym, na rolę aktywności obywatelskiej w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnych, • promowanie partycypacyjnego modelu demokracji, • rozwój aktywności i postaw obywatelskich poprzez upowszechnianie wiedzy na temat praw i obowiązków obywateli oraz równouprawnienia płci, • propagowanie rządów prawa, a w szczególności – konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego, • promowanie włączania się obywateli i organizacji pozarządowych w życie publiczne, • zachęcanie obywateli i organizacji pozarządowych do zaangażowania się w społeczną kontrolę instytucji publicznych szczebla lokalnego i centralnego, • udoskonalanie już funkcjonujących oraz/lub wypracowanie innowacyjnych rozwiązań, które będą miały za zadanie wspierać procesy demokratyczne oraz rozwój społeczeństwa obywatelskiego, • wymiana doświadczeń w rozwiązywaniu problemów lokalnych, regionalnych i centralnych.

22. Program Szwajcarski – Fundusz dla Organizacji Pozarządowych (2) Obszary finansowania: • Edukacja obywatelska • Działania kontrolne • Partycypacja w polityce publicznej

23. Program Szwajcarski – Fundusz Partnerski (1) Fundusz Partnerski Działania w ramach Funduszu Partnerskiego powinny mieć na celu między innymi: • promowanie i wymianę najlepszych praktyk i/lub przekazanie know-how lub wiedzy w obrębie partnerskich podmiotów/instytucji, • zapewnienie transferu wiedzy i doświadczeń szwajcarskich jednostek samorządowych, instytucji i partnerów społecznych polskim władzom lokalnym i regionalnym, instytucjom i partnerom społecznym w zakresie zapewnienia dostępu do informacji i udziału w procesie podejmowania dotyczących konkretnych przedsięwziąć takich jak działania informacyjne, konsultacje społeczne i negocjacje z partnerami społecznymi, • współpracę polskich i szwajcarskich jednostek samorządowych, instytucji, partnerów społecznych z polskimi organizacjami pozarządowymi w celu zwiększenia ich roli w procesie podejmowania decyzji dla regionu i/lub podregionu.

24. Program Szwajcarski – Fundusz Partnerski (2) Działania objęte dofinansowaniem w ramach Funduszu Partnerskiego: • projekty partnerskie mające na celu tworzenie/wzmacnianie partnerstw, w szczególności poprzez wdrażanie wspólnych działań w określonych obszarach tematycznych przez polskie i szwajcarskie jednostki samorządowe, instytucje i partnerów społecznych w celu promowania i wymiany najlepszych praktyk i/lub przekazanie know-how lub wiedzy w obrębie partnerskich podmiotów /instytucji; • projekty partnerskie mające na celu tworzenie/wzmacnianie partnerstw, w szczególności poprzez wdrażanie wspólnych działań w określonych obszarach tematycznych przez polskie i szwajcarskie jednostki samorządowe instytucje i partnerów społecznych w celu zapewnienia transferu wiedzy i doświadczeń szwajcarskich jednostek samorządowych, instytucji i partnerów społecznych w zakresie zapewnienia dostępu do informacji i udziału w procesie podejmowania decyzji dotyczących konkretnych przedsięwzięć takich jak działania informacyjne, konsultacje społeczne i negocjacje z partnerami społecznymi, • projekty partnerskie mające na celu tworzenie/wzmacnianie sieci współpracy polskich i szwajcarskich jednostek samorządowych instytucji, partnerów społecznych z polskimi organizacjami pozarządowymi w celu zwiększenia ich roli w procesie podejmowania decyzji dla regionu i/lub podregionu.

25. Finansowanie inwestycji ekologicznych ze środków bankowych

26. Bank Ochrony Środowiska Priorytety: • Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii • Termomodernizacja • Eliminacja niskiej emisji Kredyty preferencyjne na ochronę środowiska: • Kredyty ze środków Banku z dopłatami do odsetek • Kredyty ze środków donatorów • Kredyty w ramach wspólnego finansowania Program doradczy w zakresie inwestycji ekologicznych

27. Bank Gospodarstwa Krajowego (1) Fundusz Termomodernizacji i Remontów (FTiR) • Termomodernizacja budynków mieszkalnych • Całkowita lub częściowa zamiana źródła energii na odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej Kogeneracji dla właścicieli i zarządców obiektów, z wyłączeniem jednostek budżetowych i zakładów budżetowych Udzielane jest wsparcie dla inwestorów (umorzenie części kredytu) w wysokości 20% wykorzystanej kwoty kredytu jednak nie więcej niż: • 16% kosztów poniesionych na realizację przedsięwzięcia • dwukrotność przewidywanych rocznych oszczędności kosztów

28. Bank Gospodarstwa Krajowego (2) Fundusz Rozwoju Inwestycji Komunalnych (FRIK) Kredyty dla gmin i ich związków przeznaczone na finansowanie dokumentacji projektowej inwestycji komunalnych przewidzianych do współfinansowania z funduszy UE: • studium wykonalności inwestycji, • analizę kosztów i korzyści • pozostałą dokumentację projektową, analizy, ekspertyzy i studia niezbędne do przygotowania realizacji inwestycji. Preferencyjne kredyty mają na celu umożliwienie gminom i ich związkom finansowanie kosztów przygotowania dokumentacji projektowej inwestycji komunalnych, przewidzianych do współfinansowania z funduszy Unii Europejskiej.

29. Finansowanie przez stronę trzecią TPF - firmę typu ESCO. W ramach systemu ESCO (Energy Saving Company) inwestor spłaca koszt modernizacji z oszczędności w kosztach eksploatacji wynikających z działań modernizacyjnych. Tę formułę można realizować przy modernizacji: • systemu cieplnego, • gospodarki odpadami • gospodarki wodno-ściekowej • oświetlenia ulicznego • urządzeń energetycznych w obiektach komunalnych, przemysłowych i zasobach mieszkaniowych

30. Montaż finansowy projektów (1) W montażu finansowym projektu dąży się do minimalizacji kosztu pozyskania kapitału. Kolejność branych pod uwagę źródeł finansowania powinna być następująca: • Dotacje — w kolejności od źródeł z najmniejszym wymaganym wkładzie własnym; • Finansowanie z opłat użytkowników lub z oszczędności – opisane wcześniej jako finansowanie przez stronę trzecią (TPF); • Finansowanie z pożyczek częściowo umarzalnych lub o zerowym (lub bliskim zeru) koszcie kredytu; • Finansowanie z środków własnych; • Finansowanie z kredytu komercyjnego o możliwie najniższym koszcie pozyskania kapitału.

31. Montaż finansowy projektów (2) W projektach komercyjnych zakłada się zazwyczaj, że projekt jest opłacalny jeśli czas zwrotu zainwestowanego kapitału wynosi około 3 lat. Menedżerowie samorządowi są jednak w zasadniczo innej sytuacji, ponieważ: • realizowane projekty publiczne nie zawsze zakładają, że będą generować przychody gotówkowe. Przykładowo: za przejazd za most nie pobiera się myta • korzyści z inwestycji mają często charakter rozproszony i są bardzo zróżnicowane. Analiza Kosztów i Korzyści – oszacowanie w wartościach pieniężnych różnego rodzaju kosztów i korzyści, jakie będą efektem realizacji planowanej inwestycji.

32. Fundraising przedsięwzięć ekospołecznych Projekty ekospołeczne projekty edukacyjneprojekty konsultacji i debat publicznych • Są przeciętnie znacznie tańsze od projektów inwestycyjnych • Mogą być finansowane z funduszy promocyjnych firm – sponsorów, zbiórek publicznych oraz innych nietypowych form finansowania • Nie zakładają zwrotu finansowego • Mogą przynosić korzyści promocyjne oraz zwiększyć społeczny prestiż i akceptację społeczną sponsora www.fundraising.org.pl. Serwis http://fundusze.ngo.pl/ prowadzony przez stowarzyszenie KLON/JAWOR

33. Niniejsza prezentacja powstała w ramach projektu „Lokomotywa zrównoważonego rozwoju – partnerstwo na rzecz ekorozwoju w gminie” dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zapraszamy do zadawania pytań autorowi wykładu! Link do wykładu oraz okienko dialogowe znajduje się tutaj: