Biologiczne metody walki ze szkodnikami

1. Biologiczne metody walki ze szkodnikami

2. Metody i środki walki ze szkodnikami • zbieranie i wyłapywanie • zakładanie pułapek mechanicznych lub chemicznych • stosowanie urządzeń wibracyjnych i dźwiękowych • stosowanie tablic lepowych i promieni UV • wykorzystywanie substancji odstraszających • zakładanie osłon ochronnych

3. Zbiór ręczny Jest to skuteczna metoda w walce z takimi szkodnikami jak gąsienice, chrząszcze i ślimaki.

4. Tablice lepowe oraz promienie UV Żółte tablice skutecznie odstraszą mszyce i mączlika szklarniowego. Białe zaś mogą zwabić wciornastka zachodniego. W ochronie roślin wykorzystuje się ponadto urządzenia świetlne, którymi wabi się owady, np. promienie ultrafioletowe wabiące je wprost na elektryczne klatki.

5. Metody dźwiękowe i wibracyjne W walce ze szkodnikami wykorzystuje się również mniej konwencjonalne metody, takie jak wibracje czy emisję fal akustycznych. Zarówno drgania jak i dźwięki o określonej częstotliwości spełniają swoje zadanie jako środki odstraszające wywołujące instynkt ucieczki. Są skutecznymi sprzymierzeńcami człowieka w walce z myszami, szczurami, kunami, muchami, mrówkami, molami, karaluchami, pająkami i wszelkiego rodzaju innym robactwem.

6. Pułapki mechaniczne i chemiczne Bardzo skuteczne (i humanitarne) są pułapki na krety, zakopywane w ziemi, w miejscu gdzie przechodzi korytarz wykopany przez zwierzę. Po schwytaniu kreta do takiej pułapki można go wywieźć w miejsce, gdzie nikomu nie będzie robił szkód (nie zabijajmy kretów - są pod ochroną). Często wykorzystuje się działanie różnych substancji jako element wabiący intruza, np. pułapka piwna na ślimaka czy wabiki feromonowe na owady .

7. Substancje odstraszające Liczne rośliny, w tym zielarskie, zawierają wonne substancje zwane repelentami , które odstraszają owady i roztocze. Do takich roślin należy bylica piołun, bagno zwyczajne, macierzanka, czosnek, kolendra, petunia, wrotycz, nasturcja, aksamitka, pomidor, liście orzecha włoskiego, rozmaryn lekarski, szałwia i tymianek. Uzyskane z nich olejki eteryczne lub wodne wyciągi ograniczają porażenie, a nawet hamują rozwój i składanie jaj przez szkodliwe owady. Rośliny opryskane takimi wyciągami stają się dla owada nie atrakcyjne.

8. Osłony ochronne Choć ptaki w większości przypadków są naturalnymi sprzymierzeńcami człowieka w walce ze szkodnikami, to w pewnych sezonach zdarza się, że same stają się intruzami. W celu zapobiegnięcia stratom wywołanym przez głodne zwierzęta, rozkłada się siatki ograniczające dostęp do roślin. Gięta siatka z włókniny rozłożona na grządkach warzywnych ochroni je przed śmietką kapuścianą, połyśnicą marchwianką czy śmietką cebulanką.

9. „Wróg mojego wroga jest moim przyjacielem” Do metod naturalnych zalicza się ponadto biologiczne sposoby walki ze szkodnikami, które opierają się na naturalnych wrogach lub konkurentach. Bardzo często nie zdajemy sobie sprawy z faktu, iż roślinożerne szkodniki roślin ogrodowych, podobnie jak wszystkie inne organizmy na ziemi, mają swoich naturalnych wrogów. Są to liczne pasożyty i drapieżniki, które traktują szkodniki roślin jako źródło pokarmu i w znaczącym stopniu pozwalają ograniczyć ich liczebność. Wiedza na temat stworzeń pożytecznych jest ważna, gdyż często podczas zwalczania szkodników roślin, nieświadomie niszczymy również naszych sprzymierzeńców. Sięgając po środki owadobójcze, musimy zdawać sobie sprawę z tego, iż jest to broń obosieczna - obok szkodników niszczy również wiele stworzeń dla nas pożytecznych.

10. Naturalni wrogowie szkodników Pasożyty Te owady pasożytują na swych gospodarzach, składając jaja na ich ciele lub wewnątrz. Larwy wylęgają się z jaj i rozwijają, powodując paraliż żywiciela. Przykłady naturalnych wrogów owadów, które są pasożytami szkodników to drobne osy, błonkówki i muchówki.

11. Największą wadą metod biologicznych jest trudność uzyskania odpowiedniej ilości wrogów szkodnika w odpowiednim momencie, to znaczy, gdy szkodnik pojawia się masowo. Osobniki gatunku zwalczającego szkodnika są zwykle ruchliwe i po wypuszczeniu na zagrożonej plantacji część z nich odlatuje.

12. Spośród drapieżnych chrząszczy największe znaczenie mają naturalnie występujące w uprawach biegaczowate i biedronkowate. Drapieżny tryb życia prowadzą zarówno ich larwy, jak i osobniki dorosłe. Biegaczowate zjadają głównie gąsienice motyli, larwy chrząszczy i błonkówek, natomiast biedronkowate są efektywnymi drapieżcami mszyc.

13. Chrząszcze biedronkowate Biedronki, zwane pospolicie również "Bożymi Krówkami" są jednymi z najbardziej znanych sprzymierzeńców w walce ze szkodnikami - pozwalają w znacznym stopniu ograniczyć liczebność mszyc. Mszyce są zjadane zarówno przez larwy biedronek jak i osobniki dorosłe. Poza mszycami biedronki mogą zjadać również tarczniki, miodówki, przędziorki i młode larwy motyli. Chrząszcz zjada dziennie 150 mszyc, larwa tygodniowo - około 800.

14. Larwy biedronek zupełnie nie przypominają osobników dorosłych - są wydłużone z wyraźnie widoczną głową i trzema parami nóg, w miarę rozwoju zmieniają barwę z czarnej na szarą lub szaroniebieską z czerwonawymi plamkami. Larwy najliczniej występują od czerwca do sierpnia, a jedna larwa może zjeść nawet kilkaset mszyc.

15. Biegacze. Są to bardzo drapieżne i żarłoczne chrząszcze. Zjadają owady i ich larwy, a także dżdżownice i ślimaki. Żywią się również padliną. Mają dobry węch. Gonią ofiarę, a gdy ją dopadną – polewają sokami trawiennymi, po czym zjadają. Żerują w nocy, w dzień chronią się w ściółce, między butwiejącymi liśćmi, pod kamieniami. Dorosłe osobniki mają zazwyczaj od 15 do 25 mm długości, choć największy występujący w Polsce – biegacz skórzasty – osiąga ponad 40 mm.

16. Bzygowate to rodzina owadów zaliczana do rzędu muchówek. Osiągają długość do 25 mm i są charakterystycznie ubarwione - mają tułów w czarno-żółte paski, przez co często mylimy je z osami. Bzygowate są jednak dla ludzi nie groźne, a wygląd podobny do żądlących os służy ich ochronie przed drapieżnikami. Osobniki dorosłe bzygowatych żywią się nektarem kwiatów. Jednak ich larwy nie są już wegetarianami - czynią spustoszenie w koloniach mszyc, przez co pomagają nam ograniczać liczebność tych często spotykanych szkodników.

17. zbrojec dwuplamy Zbrojec dwuplamy (Perillus bioculatus) i jego larwy bardzo dobrze spisują się w walce ze stonką ziemniaczaną, ale jak dotąd są źle przystosowane do naszych zim. stonka ziemniaczana

18. Męczelkowate – rodzina owadów z rzędu błonkoskrzydłych licząca ok. 5 tys. gatunków. Larwy męczelkowatych są pasożytami larw innych owadów, najczęściej motyli. Po zakończeniu rozwoju opuszczają ofiarę, a następnie budują owalne kokony, w których następuje przepoczwarczenie. Najpospolitszym przedstawicielem tej rodziny w Polsce jest baryłkarz bieliniak pasożytujący w gąsienicach bielinka kapustnika.

19. Chrabąszcz majowy występuje w całej Europie z wyjątkiem skrajnych północnych i południowych części. Chrabąszcze żerują najchętniej na liściach dębów. Spotykane są na liściach wierzby, brzozy, jarzębiny, buka, grabu, klonu i osiki. Z gatunków iglastych chętnie zjadają igły modrzewia, niekiedy ogryzają kwiatostany sosny, świerka i jodły. Chrabąszcze mają naturalnych wrogów wśród borsuków, jeży, kretów, ryjówek, nietoperzy, owadów drapieżnych.

20. Pluskwiak z rodziny tarczówkowatych Podisus maculiventris (larwa) radzi sobie nawet z większymi gąsienicami Podisus maculiventris wysysa gąsienicę

21. Dziubałek gajowy (Anthocoris nemorum) Dziubałek gajowy. Możemy go spotkać na drzewach i krzewach owocowych od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Pluskwiaki te żywią się przędziorkami, jajami owocówek, larwami miodówki jabłoniowej i pryszczarków, gąsienicami zwojkówek, namiotnika jabłoniowego oraz innych drobnych owadów.

22. Osiec korówkowy jest to gatunek błonkówki z rodziny bleskotek. Samice składają jaja w ciele mszycy - bawełnicy korówki. Larwy zimują i przepoczwarzają się w martwym ciele żywiciela, a wiosną wychodzą na zewnątrz dorosłe osobniki. Co ciekawe, ośce są tak bardzo żarłoczne, że mogą całkowicie zniszczyć bawełnicę korówkę, a następnie same zginąć z braku pokarmu.

23. Złotooki (Chrysoperla carnea) Złotooki. Latem często zdarza się, że wieczorem do oświetlonego pokoju wpadają niewielkie (10 - 15 mm) jasnozielone owady z delikatnymi skrzydłami. Są to złotooki, które swoją nazwę zawdzięczają pięknie połyskującym, szmaragdowym oczom. Osobniki dorosłe jedzą pyłek kwiatowy i nektar. Jednak ich larwy są bardzo zaciekłymi pożeraczami mszyc, wciornastków i wełnowców (zarówno postaci dorosłych jak i jaj tych szkodników). Larwy złotooków w niczym nie przypominają swoich rodziców - są żółtobrązowe, spłaszczone i mają dość duże "kleszcze", którymi chwytają i wysysają w ciągu swojego życia około 500 mszyc.

24. Gąsienicznik to podstępny 2 milimetrowy owad składający swoje jajeczka bezpośrednio w mszycy. Larwa pasożytując we wnętrzu mszycy, utrzymuje ją przy życiu bezpośrednio do momentu przepoczwarzenia. Po bytności larwy pozostają ślady - zmumifikowane dziurawe mszyce. Dziurawe, z uwagi na maleńki otworek, jakim się wydostają. Jedną z trudności w zastosowaniu gąsienicznika jest fakt, iż pasożytuje on jedynie na mszycach brzoskwiniowo-ziemniaczanych.

25. Bardzo ważną grupą wśród drapieżców są drapieżne roztocza, które wykorzystywane są w biologicznej ochronie roślin w uprawach szklarniowych i sadowniczych. Aktywnie poszukują ofiar zarówno postacie larw, jak i osobniki dorosłe, żywią się jajami i larwami przędziorków, wciornastków czy muchówek ziemiórkowatych.

26. Dobroczynki - drobne roztocza (długość do 0,5mm), które są dla na właściwie niewidoczne. Pojawiają się wczesną wiosną, penetrując powierzchnię kory a potem również liści w poszukiwaniu takich szkodników jak przędziorki czy też szpeciele, których jeden dobroczynek może zjeść nawet kilkadziesiąt dziennie (zarówno jaj, larw i postaci dorosłych). przędziorek szpeciel

27. Mrówki bardzo efektywnie przeciwdziałają gradacjom paprocha cetyniaka, strzygoni choinówki, barczatki sosnówki, brudnicy mniszki oraz rośliniarek. Oczyszczają one las z tych owadów w promieniu ok. 35 m od kopca

28. Na szczególną uwagę w walce ze szkodnikami zasługują kręgowce. Należą do nich płazy, gady, ptaki oraz ssaki. Większość z nich żywi się larwami owadów, ich postaciami dorosłymi oraz ślimakami. Większe gady, ptaki oraz ssaki likwidują pospolite gryzonie. Wśród ssaków do zwalczania biologicznego, zwłaszcza szkodników nocnych, nadają się szczególnie nietoperze.

29. Chirurdzy drzew Przysmakiem dzięciołów są larwy dobrze nam znanych korników. To prawdziwa owadzia zmora dla lasów. Nasi chirurdzy po nakłuciu drzewa, długim i lepkim językiem wybierają te szkodliwe owady. Prócz groźnych korników zwinne dzięcioły potrafią szukać w koronach drzew gąsienic, poczwarek motyli i mszyc. Ponieważ wszystkie te owady atakują zdrowe drzewa nazywamy je szkodnikami pierwotnymi.

30. W biologicznym zwalczaniu niedoceniana jest również rola owadożernych jeży czy ryjących w poszukiwaniu pokarmu dzików, które buchtując niszczą wiele szkodników zimujących pod liśćmi i w ściółce.

31. W walce z gryzoniami (nornik, mysz polna, karczownik), z pomocą przychodzą nam znani już tępiciele tych szkodników: • kuny • łasice • węże • drapieżne ptaki • koty domowe karczownik mysz polna nornik

32. Sprzymierzeńcami człowieka w walce z drobnymi szkodnikami są również nasze krajowe płazy i gady. Do szczególnie zaangażowanych w walkę z owadami, ich larwami oraz ślimakami należą jaszczurki i ropuchy.

33. Miłej nauki