4562 Sayılı Osb Kanunu 4737 Sayılı Endüstri Sanayi Bölgeleri Kanunu

1. 4562 Sayılı Osb Kanunu 4737 Sayılı Endüstri Sanayi Bölgeleri Kanunu 3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu Yasaların İlgili Yönetmelikleri Uygulamaya Geçmiş Örnekler Sunum: Hilal BAŞYİĞİT PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

2. Bu çalışmada yararlanılan kaynaklar: • http://www.sanayi.gov.tr, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Resmi Sitesi • http://www.dtm.gov.tr/, Dış Ticaret Müsteşarlığı Resmi Sitesi • DPT, 2010. Türkiye’de Organize Sanayi Bölgeleri Politikaları ve • Uygulamaları, Ankara • DPT, 2000. Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Sanayi Politikaları Özel İhtisas • Komisyon Raporu, Ankara. • DPT Beş Yıllık Kalkınma Planları, Ankara • Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı, Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü. • TMMOB Makine Mühendisleri Odası, Organize Sanayi Bölgeleri, Küçük Sanayi • Siteleri, Endüstri Bölgeleri ve Teknoparklar Konulu Raporu. PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

3. Kavramsal Çerçeve Dünya’da sanayileşmenin meydana gelmesi genel olarak sanayi devriminden kaynaklanmaktadır. Sanayi devrimi ile kentler ekonomik ve sosyal yönden olarak hızla gelişmeye ve yeni politikalar ortaya koymaya başlamıştır. Türkiye’de sanayileşme sürecine paralel olarak belli başlı bölgelerde işletmelerin yığılmasıyla sanayi bölgeleri oluşmaya başlamıştır. Marmara havzası, kıyı Ege, Doğu Akdeniz ve Ankara’da sanayi alanlarının oluşmasında, daha çok ulaşım olanakları, pazarlara ve diğer ağlara yakınlık temel belirleyici olmuştur. GİRİŞ PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

4. Kavramsal Çerçeve Kamu politikalarıyla devlet tarafından planlı sanayileşme ve kentleşme amacıyla oluşturulan OSB’ler 1960’lı yıllardan itibaren kurulmaya başlanmış ve bunlar girişimciler için önemli imkânlar sağlanmıştır. Diğer yandan 1980’li yıllarda ihracat için yatırım ve üretimi artırmak, yeni istihdam olanakları sağlamak, yabancı sermaye girişini hızlandırmak ve çoğaltmak, yeni ve ileri teknolojilerin kullanılmasını sağlamak, dış finansman ve ticaret olanaklarından daha fazla yararlanmak amacı ile serbest bölgeler kurulmuştur. GİRİŞ PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

5. Kavramsal Çerçeve 2000’li yıllarla birlikte ise, teknoloji üretimi ve yenilikçiliğin ön plana çıkmasıyla birlikte Endüstri Bölgeleri ve Teknoloji Geliştirme Bölgeleri uygulamalarına başlanmıştır. GİRİŞ PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

6. 4562 Sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu • Kabul Tarihi: 12.04.2000 Amaç Organize sanayi bölgelerinin kuruluş, yapım ve işletilmesi esaslarını düzenlemektir. Kapsam Organize sanayi bölgelerinin ve üst kuruluşlarının oluşumunu, organlarını, işleyişini, yönetim ve denetimini düzenleyen hükümler ile bunlarla ilgili kişi ve kuruluşların görev, yetki ve sorumluluklarını belirleyen hükümleri kapsar. OSB’nin Amacı • Sanayinin uygun görülen alanlarda yapılanmasını sağlamak, • Çarpık sanayileşme ve çevre sorunlarını önlemek, YASALAR NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

7. Kentleşmeyi yönlendirmek, • Kaynakları rasyonel kullanmak, • Bilgi ve bilişim teknolojilerinden yararlanmak, • Sanayi türlerinin belirli bir plan dahilinde yerleştirmek ve geliştirilmektir. OSB’nin Tanımı Sınırları tasdik edilmiş arazi parçalarının imar planlarındaki oranlar dahilinde gerekli idari, sosyal ve teknik altyapı alanları ile küçük imalat ve tamirat, ticaret, eğitim ve sağlık alanları, teknoloji geliştirme bölgeleri ile donatılıp planlı bir şekilde ve belirli sistemler dahilinde sanayi için tahsis edilmesiyle oluşturulan mal ve hizmet üretim bölgeleridir. YASALAR NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

8. Kuruluş ve Nitelikler • Bakanlığın koordinatörlüğünde, ilgili kurum ve kuruluşların temsilcilerin katılımıyla komisyon oluşturulur. • Varsa 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planı kararları dikkate alınarak komisyonun oy birliği kararı ile OSB ilan edilir. • Yürürlükteki mevzuat gereğince korunması gereken ve sanayi tesislerin kurulmasına izin verilmeyen alanlar OSB yeri olarak seçilemez. • Yer seçimi kesinleştikten sonra OSB sınırları içerisinde yapılacak imar ve parselasyon planları ve değişiklikleri, OSB tarafından yönetmeliğe uygun olarak hazırlanır ve Bakanlığın onayına sunularak İl İdare Kurulu kararı ile yürürlüğe girer. • Mülkiyet sınırları içinde Sağlık Bakanlığınca öngörülen sağlık koruma bandı bırakılır. YASALAR NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

9. Alan içerisinde ortak yerlerden sayılan zorunlu idari, sosyal ve teknik altyapı alanları ile arıtma tesisi alanı ve aktif yeşil alanlar bölge büyüklüğünün % 8 inden az; küçük imalat ve tamirat, ticaret, eğitim ve sağlık hizmet alanları ise bölge büyüklüğünün % 10 undan fazla olamaz. • İmar plânına göre arazi kullanımı, yapı ve tesislerinin projelendirilmesi, inşası ve kullanımıyla ilgili ruhsat ve izinler ile işyeri açma ve çalışma ruhsatları OSB tarafından verilir ve denetlenir. İşyeri açma ve çalışma ruhsatının verilmesi sırasında işyeri açma ve çalışma ruhsatına ilişkin harçlar, OSB tarafından tahsil edilerek ilgili belediye veya il özel idaresi hesabına yatırılır. • Alan içerisinde rızaen satın alma veya özel mülkiyet varsa kamulaştırma yapılır. • Tüzel kişiliğini sanayi ve/veya ticaret odası, talebi halinde il özel idaresi, belediye temsilcilikleri ve valinin olumlu görüşü ve protokolün bakanlıkça onaylanması ile kazanır. YASALAR NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

10. OSB’nin Organları • Müteşebbis heyet (15 asil, 15 yedek üye) • Yönetim kurulu (5 asil, 5 yedek üye 4 müteşebbisin içinden) • Denetim kurulu (Müteşebbisin içinden 2 asil, 2 yedek üye) • Bölge müdürlüğü (Teknik ve idari personel - Sevk ve idare) YASALAR NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

11. OSB Kanunu İlgili Yönetmelikler; 1.OSB Uygulama Yönetmeliği Amacı, organize sanayi bölgelerinin kuruluşu, yapımı ve işletilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. 6.bölümünde İmar ve parselasyon planları yapımı esasları önemlidir. • Planlama sınırı, yapılaşma koşulları • Yapı ve yapı ile ilgili esaslar • Plan değişiklikleri, onayı • Tevhid, ifraz, kamulaştırma kararlarıdır. 2.OSB Yer Seçim Yönetmeliği • Bu yönetmeliğin amacı; Organize Sanayi Bölgeleri (OSB)‘nin yer seçimi aşamasını düzenlemektir. • OSB’lerin yer seçimi etüdü ve yer seçimi safhalarını kapsar. YÖNETMELİKLER NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

12. Etüt çalışmasının bölümleri genel olarak: • Giriş- eşik analizleri • Alternatif alanların belirlenmesi ve sınırların işlenmesi • Alternatif alanların özellikleri • Sonuç ve öneriler • Eşik analizi 1/100.000 ya da 1/25.000 ölçekli planlara göre yapılır. • Daha sonra 1/5.000 ölçekli plan üzerine çizilir. • Aşamalar kapsamlı olarak planlama disiplini içerisinde ele alınır. 3. OSB’lerde Yer Alan Parsellerin Gerçek veya Tüzel Kişilere Bedelsiz Tahsisine İlişkin Yönetmelik Bu Yönetmeliğin amacı, kalkınmada öncelikli yöreler kapsamındaki iller ve GSYİH 1500 Dolar ve daha az olan illeri ile bu iller dışında kalan ve DPT Müsteşarlığınca 2003 yılı için belirlenen sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasına göre endeks değeri eksi olan illerdeki organize sanayi bölgelerinin mülkiyetinde bulunan ve tahsis edilmemiş parsellerin, yeni yatırımlar için gerçek veya tüzel kişilere bedelsiz tahsisi ile ilişkilidir. YÖNETMELİKLER NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

13. 4737 Sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu Kabul Tarihi: 09.01.2002 Amaç Yatırımları teşvik etmek, yurt dışında çalışan Türk işçilerinin tasarruflarını Türkiye`de yatırıma yönlendirmek ve yabancı sermaye girişinin artırılmasını sağlamaktır. Endüstri Bölgeleri Koordinasyon Kurulu Bakanlık Müsteşarının Başkanlığında; Maliye, Bayındırlık ve İskân, Tarım ve Köy işleri, Çevre ve Orman Bakanlıkları, Hazine ve Devlet Plânlama Teşkilâtı müsteşarlıklarından en az genel müdür seviyesinde birer temsilci ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği temsilcisinden oluşmaktadır. YASALAR NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

14. Endüstri Bölgeleri Ülke ekonomisinin gelişmesini ve teknoloji transferini sağlamak, üretim ve istihdamı artırmak, yatırımları teşvik etmek, yabancı sermaye girişini artırmak ve Türk işçilerinin tasarruflarını Türkiye’de yatırıma yönlendirmek amacıyla; Bakanlığın önerisi veya kurum ve kuruluşların başvurusu ile kurulmasına izin verilir. Endüstri bölgelerinin yönetim ve işletilmesi, her bölge için ildeki sanayi odası ya da sanayi ve ticaret odası bünyesinde kurulacak Endüstri Bölgeleri İşletme Müdürlüğü tarafından yürütülür. Endüstri bölgelerinde yer alan sektörler Bakanlık tarafından belirlenir.Tüm teşvik tedbirlerinde Bakanlar Kurulu yetkilidir. YASALAR NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

15. İmar Planları 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar plânı ve parselasyon plânları ve değişiklikleri ile alt yapı ile ilgili etüt, harita, plan ve projeler ihale yoluyla hazırlattırılır ve Bakanlık tarafından onaylanarak yürürlüğe girer. Münferit Yatırımlar En az 75 Milyon TL yatırım yapılacak olması, söz konusu faaliyet için ileri teknoloji kullanılması, kurulacağı alanın en az 150 bin m2 büyüklüğünde olması koşulları aranır. YASALAR NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

16. Endüstri Bölgeleri Kanunu Yönetmeliğin Amacı Endüstri bölgelerinin kurulması, yönetimi ve işletilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Yer Seçimi ve Safhaları • Eşik analizi haritası hazırlanması ve mahallinde yer seçimi etüdü yapılması (100bin-25bin) • Kurum görüşleri Alternatif alanların değerlendirilmesi Bölge yeri olarak Kurula alan önerilmesi Endüstri Bölgesi imar planı 1/5000 ölçeğinde nazım imar planı ve 1/1000 ölçeğinde uygulama imarplanıolmak üzere iki aşamada hazırlanır. İmar planları plan açıklama raporu ve ekleri ile bir bütündür. 1/1000 ölçekli imar planı uygulamaya esastır. YÖNETMELİKLER NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

17. 3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu • Kabul Tarihi: 09.06.1985 Amaç İhracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek, uluslararası ticareti geliştirmektir. Yetki Serbest bölgelerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca, yerli veya yabancı gerçek veya tüzelkişilerce kurulmasına, işletilmesine Bakanlar Kurulunca izin verilir. YASALAR NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

18. Faaliyet Konusu ve Koordinasyon: Yüksek Planlama Kurulunca uygun görülecek her türlü sınai, ticari ve hizmetle ilgili faaliyetler yapılabilir. Serbest bölgelerde yapılan faaliyetleri değerlendirmek, bu bölgelerin geliştirilmesine ve sorunların çözümüne ilişkin stratejileri belirlemek ve önerilerde bulunmak üzere Serbest Bölgeler Koordinasyon Kurulu oluşturulmuştur. Serbest bölge ilan edilen yerlerde ihtiyaç duyulacak arazi ve tesisler Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre sağlanabilir. Yerli veya yabancı gerçek veya tüzel kişiler Dış Ticaret Müsteşarlığından ruhsat almak kaydıyla Serbest bölgelerde faaliyette bulunabilirler. Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan arazi, arsa ve binalar kiralanabilir veya bunlar üzerinde 49 yıla kadar irtifak hakkı tesis edilebilir. YASALAR NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

19. Muafiyet ve Teşvikler: Serbest bölgelerdeki faaliyetlerle ilgili her türlü ödemeler dövizle yapılır. Serbest bölgelerde üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Serbest bölgeler, Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihe kadar, gümrük rejimleri açısından Türkiye Gümrük Bölgesi dışında, menşe hükümlerinin uygulanması bakımından ise Türkiye Gümrük Bölgesi sayılır. YASALAR NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

20. Serbest Bölgeler Kanunu İlgili Yönetmelik; Yönetmeliğin Amacı Serbest Bölgelerin kurulması, yönetilmesi, işletilmesi ve 3218 sayılı Kanunun 7. nci maddesi ile oluşturulan Özel Hesabın tahsilat ve harcama esasları ile bu Özel Hesaba İlişkin diğer hususları düzenlemektir. Serbest Bölge Müdürlüklerinin görev ve yetkileri • Bölge arazisinin kullanımı, yapı ve tesislerin projelendirilmesi, kurulması ve kullanılmasıyla ilgili bütün ruhsatları vermek • Serbest Bölge gelirlerinin özel hesaba yatırılmasını temin etmek, bu amaçla bankalar nezdinde hesaplar açmak ve buna ilişkin diğer işlemleri gerçekleştirmek YÖNETMELİKLER NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

21. Bölgede gümrük, güvenlik, çalışma, sosyal güvenlik, liman, haberleşme ve sağlık hizmetleri gibi konularda kamuyu ilgilendiren görevlerin yerine getirilmesi için koordinasyonu temin etmek • İşletici veya Bölge Kurucu-İşleticisi tarafından hazırlanan hizmet, kira ve/veya satış tarifelerinin düzenlenmesini temin etmek • Faaliyet ruhsatı müracaatı uygun görülen kişilerin yapmış olduğu kira ve satış sözleşmelerini onaylamaktır. YÖNETMELİKLER NE DİYOR? PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

22. Genel Bilgiler Organize Sanayi Bölgeleri • Ülkemizde 2010 yılı itibariyle toplam 263 adet Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Bursa ve İzmir Organize Sanayi Bölgesi en fazla olan illerdir. • Organize Sanayi Bölgelerinin 2010 yılındaki sayımlarına göre 148 adedi işletilmektedir, 41 adedinin altyapı çalışması yapılmaktadır, 19 adedi planlanmış, 30 adedinin kamulaştırılması yapılmış, 25’inin de yer seçimi yapılmıştır. • 2009 yılında kredi desteği veya kendi imkanları ile tamamlanan OSB’lerde, üretime geçen 37.189 işletmede yaklaşık 820 bin kişi istihdam etmektedir. Ayrıca planlanan tüm OSB’lerin tam kapasite faaliyete geçmesiyle toplam istihdam yaklaşık 1.7 milyon olması beklenmektedir. UYGULAMAYA GEMİŞ ÖRNEKLER PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

23. Endüstri Bölgeleri • OSB’lerden dönüştürülen EB, münferit yatırım yeri, karma EB, ihtisas EB ve özel EB gibi türlerden oluşmaktadır. • Bunlara karşın 4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu yürürlüğe konulduğunda bugüne yaklaşık 8 yıldır, sadece ‘Adana-Ceyhan Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi’ ilan edilmiş, bunun dışında herhangi bir gelişme sağlanamamıştır. • Bu projeye göre EB’de rafineriler, petrol kimya tesisleri, petrol kimya ile ilişkin depolama alanları, lojistik, liman ve tersaneler yer alacaktır. UYGULAMAYA GEMİŞ ÖRNEKLER PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

24. Serbest Bölgeler Ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı, sınai ve ticari faaliyetler için daha geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerler olarak tanımlanabilir. Serbest bölgelerin kurulması ve işletilmesiyle elde edilmesi hedeflenen amaçlar; • İhracat için yatırım ve üretimi artırmak, • Yabancı sermaye ve teknoloji girişini hızlandırmak, • Ekonominin girdi ihtiyacını ucuz ve düzenli bir şekilde temin etmek, • Üretim ve istihdam olanaklarının artırılması, • İthalatın daha ucuz ve kolay gerçekleştirilmesi, • Daha iyi eğitilmiş, yetenekli ve kalifiye insan gücünün sağlanması şeklinde sıralanabilir. UYGULAMAYA GEMİŞ ÖRNEKLER PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

25. Bursa Organize Sanayi Bölgesi 1962 yılında Türkiye’de OSB uygulamasına ilk geçişte kurulan bir bölgedir. OSB’ler 1980’li yıllardan önce Yüksek Planlama Kurulu ve Bakanlar Kurulu kararıyla kurulurken, 31 Ocak 1982 tarihiyle Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Fonlar Yönetmeliği kararıyla kurulmaya başlanılmıştır. İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi ise 1972 yılında kurulmuştur. 700 ha.’lık alana kurulmuştur. Ayrıca 25 bin kişiye istihdam sağlamaktadır. PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

26. Türkiye’de ilk serbest bölge 1987 yılında Mersin ve Antalya’da kurulmuştur. Ardından Ege ve İstanbul Atatürk Havalimanı serbest bölgeleri 1990 yılında hizmete açılmıştır. 2007 yılında Sakarya İpek yolu Serbest Bölgesi’nin kurulmasıyla Türkiye’de serbest bölgelerin sayısı 21’e ulaşmıştır. İzmir Ege Serbest Bölgesi, İzmir’in Gaziemir ilçesinde yer almaktadır. Bölge, Türkiye’de özel sektör tarafından kurulup işletilen ilk üretim serbest bölgesidir. Ege Serbest Bölgesi Türkiye'nin 3. büyük şehri olan İzmir'in Gaziemir ilçesinde 2.2 milyon m2'lik bir alan üzerinde kurulmuştur. İzmir, Avrupa Birliği ile Türkiye pazarına, Orta ve Doğu Avrupa'ya, Rusya, Kafkasya ve Balkan ülkelerine erişimde merkezi bir konuma sahiptir. Türkiye’deki 21 serbest bölgede yaratılan toplam istihdamın 1/3'ü Ege Serbest Bölgesinde istihdam edilmektedir. Ege Serbest Bölgesi bugün 12.500 çalışana ev sahipliği yapmaktadır. PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

27. Dönemler 1960’lı yıllar : Türkiye kentleşme ve planlama politikaları (Kalkınma Planları, DPT) 1962 yılı : Türkiye’deki ilk OSB uygulaması (Bursa) 1980’li yıllar : Türkiye’de planlama politikalarının değişimi (Ekonomi- Liberalizm) 1982 yılı : Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Fonlar Yönetmeliği 1985 yılı : Serbest Bölgeler Kanunu 2000’li yıllar : Ekonomi- Neoliberal politikalar 2000 yılı : Organize Sanayi Bölgesi Kanunu 2002 yılı : Endüstri Bölgeleri Kanunu SONUÇ Dönemlere göre yasalar oluşan politikalara göre şekillenmektedir. Bu gelişmişlikler de illerin gelişmesine paralel olduğu da görülmektedir. PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları

28. Ayrıca günümüzdeki Organize Sanayi Bölgeleri tam kapasite halinde çalışmamaktadır. Bu tür bölgelere devlet tarafından uygulanan teşvikler yetersiz kalmaktadır. Bu sebeple kentlerde yeni Organize Sanayi Bölgeleri oluşturmak yerine devlet tarafından verilen teşvikler arttırılarak OSB bölgelerinin tam kapasitesi çalışması sağlanmalıdır. SONUÇ PLN.4446 Mesleki Uygulama Esasları dersi sunumları