Themadag Water en Zuivel Leeuwarden 30 oktober 2014

1. Themadag Water en ZuivelLeeuwarden 30 oktober 2014 Ir. R.O.J.E. (Rob) Visser 2004-2008 directeur Sinds 2013 adviseur op projectbasis (Pitch op persoonlijke titel)

2. Historie Milfac • 1991 Milfac (Milieufacilitering) als bedrijf ontstaan uit de Bond van coöperatieve zuivelbedrijven in Friesland (verzelfstandiging van de afvalwaterdienst) en waterleiding bedrijf Friesland (WLF later NUON en thans Vitens) • 1994 aandelen van zuivelbond verkocht aan Paques • 2001 bedrijf verkocht aan Chemielinco (Utrecht) • 2003 faillissement Chemielinco, Doorstart Milfac afvalwatertechnologie onder de Karnel groep (CSO) uit Bunnik. • 2009 Milfac geïntegreerd in CSO en gaat verder onder de naam CSO-Milfac • 2013 op Holding niveau fuseren CSO en Lievense • 2014 fusie wordt doorgevoerd naar de verschillende werkmaatschappijen en binnenkort gaat het bedrijf verder onder de naam Lievense-CSO en verdwijnt de naam Milfac uit het logo • Kern van de activiteiten van Milfac afvalwater is en blijft het uitvoeren van afvalwatermetingen,procesoptimalisatie met name in de zuivel en bedrijfsadvisering/vergunningen

3. Thema Waar melk en water elkaar ontmoeten ontstaat innovatie

4. afvalwatermeting 1971 1

5. Innovatie ???

6. 1 RAUWE MELK bestaat voor 87 % water en daarvan wordt gemaakt: Kaas Geconcentreerde eiwitten en vetten Wei Eiwitten en suikers die via concentratie (omgekeerde osmose en indampen) meestal als poeder voor babyvoeding worden afgezet Melkpoeders en Door concentratie m.b.v. membranen en gecondenseerde indampen (vacuüm) melk CONCLUSIE: Zuivelbedrijven zijn eigenlijk ook waterfabrieken en de meeste innovatie ligt daar.

7. Waterhuishouding Voorbeeld van een kaasfabriek Per ton verwerkte rauwe melk IN: 870 liter water van de rauwe melk 1200 liter leidingwater Uit: 1300 liter afvalwater “Verlies” ruim 700 liter Vroeger was dit meestal in de vorm van damp maar door warmteterugwinning tegenwoordig meer in de vorm van condenswater dat deels wordt hergebruikt voor RMO spoeling en deels wordt geloosd op oppervlaktewater

8. INNOVATIE • Rauwe melk alvast indikken met een factor 2 op de boerderij • Daarmee hou je per ton melk 500 liter schoonwater op de boerderij. • Technische goed mogelijk omdat dit kan met dezelfde membraantechnieken die nu op de zuivelfabrieken worden toegepast (UF/RO)

9. Voordelen • 50 % minder transportbewegingen. Dit is goed voor het milieu • Logistieke kosten dalen met 50 % • Waterhergebruik op boerderij zinvoller door beter toepassingmogelijkheden

10. NADELEN ?

11. NADELEN Nog geen ervaring mee in Nederland , wel in buitenland (VS en Denemarken)

12. Aandachtpunten • Wetgeving:Veehouder wordt zuivelverwerker • Technologisch: Gedrag van vet op membranen • Kwaliteit: Kiemgetal en zuurgraad melkvet • Logistiek: Minder transporten/vullinggraad RMO • Prijsvorming Verrekening op basis van ingrediënten

13. Advies Starten met een proefproject met grote veehouder en zuivelfabriek en ervaring opdoen

14. Waarom? • Ontwikkelingen en schaalvergroting gaan gewoon door. Gemiddelde veehouderij bedrijf in Friesland en Groningen heeft al ca 1,3 miljoen liter rauwe melk • In 2009 heeft Wageningen UR al berekend dat bij 4 miljoen liter indikken rendabel is. Door onderzoek en marktontwikkelingen zal deze rentabiliteit snel gaan dalen in de richting van 2,5 – 3 miljoen liter. Bedrijven van deze omvang zijn er al in het Noorden • Groot milieurendement door minder vervoer • Last but not least “De koe wil ook wat!”

15. De Toekomst Lekker mijn eigen “bron”water