Zhvillimi psikomotor

1. Java e dyte • Procesi I lindjes Zhvillimipsikomotor

2. Kontraktimeritmikedheteparregulltateuterusitqerezultojne ne lindjen e foshnjes, sidhe ne shkeputjen e placentesdhe membranes • Nga fundi I shtatzanisebienumri I hormoneveteprodhuaranga placenta • Prostaglandis- substancakimikeqestimulojnemuskujt e barkut duke shkaktuarkontraktime • Oksitocina- shkaktonkontraktimet e fundit ne bark duke shtyrefetusinte dale Lindja

3. Çarje e mukozes, rrjedhjegjaku (mukozabllokonpapastertite) • Pelcetqesja e ujitqembronfemijen • 10% e grave perjetojne “shperthimin” e ujeravebrenda 24 oreveparafillimittedhimbjeve • Kontraktimetjaneritmikedhevijne duke u shtuar • Kontraktimet Braxton-Hicks: janeteparregulltadhetevecuara ne kohe. Nuknenkuptojneafrimin e lindjes Gjateprocesittelindjes

4. Hapja e cerviksitku do tekalojefoshnja (kontraktimenga 10-20 min. ne 2-4 min.) shtohendhembje, plasinujerat • Kjo faze eshtedhefaza me e gjate e cila per lindjen e pare shkon 12-15 ore ndersa per lindjet e tjeraderi ne 8 ore Stadi I pare I procesittelindjes

5. Foshnjakaardhur ne jete • Kontraktime 2-3 min largnjeratjetres me kohezgjatje 60-70 sekonda • Femija del ngatrupi I nenes me koke (80 min ne lindjen e pare, deri ne 30 min ne lindjet e tjera • Nenandihmon ne levizjen e bebesngauterusi ne vaginedhejashtesajnepermjetkontraktimeve Stadi I dyte I procesittelindjes

6. epiziotomia- nderhyrje e lehte ne pjeset e poshtmetevagines per territurhapesirendhe per telehtesuarpresionin • Pritetkordoniumbilikal pas njefarecastidhejomenjehere Stadi I dyte I procesit te lindjes

7. Nxjerrja e elementevetetjerangatrupi I nenes • Me anetekontraktimevenxirren placenta dhegjthematerialitjeter • Ne rastepiziotomiebehetdheqepja e vagines Stadi I trete I lindjes

8. Pozicioni normal: me koke • Lindje me tendenjurat: veshtiresi ne daljedhekerkonvemendje • Pozicionettransversale: vemendjekujdes I vecante. Mundtebehetnderhyrjekirurgjikaleqekryhetmbi bark kurekzistonnjepozite e veshtireprenatale • Metode me pak e dhimbshme, porkakohezgjatje me temadherekuperimi Pozicionet e lindjes

9. Edukim I ciftit per t’upergatitur me fazat e lindjes • Teknikarelaksuese • Nenatmesojneteperjetojnenormalishtproceset e trupit, mesojneteqetesohen Lindjanatyrale

10. Shkalla Apgar dheBrazelton: vleresojnelindjen e teporsalinduritdheveshtiresiteqeatakanepatur per telindur • Shkalla Apgar: vleresonrrahjen e zemres, frymemarrjes, tonet e muskujve, reagimetreflektive, ngjyren e lekures • Vleresimi I behetnje min pas lindjes • Vleresimi II behet 5 min pas lindjes Vleresimi I teporsalindurit

11. Cdotregueskady pike • Piketmaksimalejane 10= femije me lindjeteshendetshme • Me pak se 4 pike- kujdeskonstant, problemetepranishme, nderhyrjeemergjente Shkalla Apgar

12. Vleresonfunksionimine SNQ dhereagimet e sjelljestek I porsalinduridhejosi Apgar qebentevleresimtepergjithshem pas lindjes • Perqendrohet ne dallimet e voglaqeekzistojne ne sjelljet e teporsalindurve (aftesia per tethithurgjirin, apoaftesia per tereaguarndajngacmuesvetejashtem) • Perdoret 2-3 dite pas lindjes. Perseritetditen e 9-te osete 10-te • Identifikonproblemet e hershmeneurologjike • Parashikonzhvillimin e metejshemtefemijes ShkallaBrazelton

13. Defekt- cdoanomalitet me tecilinfemijavjen ne jete • Me teperidentifikohenngashtatzaniproblematike • Ndodhedhenderprerja e shtatzanise ne ketoraste • Shkaqet: gjenetike, mjedisi, teushqyerittenenes, semundje, droga, alkooli Defektet e lindjes

14. Sindroma Down (mongolizmiosetrizomia 21): crregullimkromozomikqeshkaktonprapambetjetezhvillimitmendor • Karakteristika: symongoloide, koke e gjere, pellembetemedha me gishtatevegjel • Ndodh me teperkurnenatjane ne moshetemadhe • Hipoteza: sistemi hormonal apodobesimi I sistemitteovulacionitapodhemosha e madhe e babait Defektet me teshpeshta

15. Spina bifida: shtyllakurrizorenukeshte e mbyllur, dhedisanervambetenteekspozuara • Gjatemuajitte pare tejetesmundtenderhyhet me operacion per ta rregulluar Defektet me te shpeshta

16. Phenylketonuria (PKU)- situate gjenetikeku I porsalindurinukeshte ne gjendjeteperpunojedhetemetabolizojequmeshtin ne menyretepershtatshme • Shkaktohetngakeqfunksionimi I melcise, asimilimjo I mire I ushqimeve me proteina • Mbetjet e paperpunuaragrumbullohen ne gjakdhemundteshkaktojnedemtimtetruritdheprapambetjemendore • Identifikohet me aneteanalizavetegjakut • Pas zbulimitrritetperkujdesja per ushqimin Faktoretetjerendikues

17. Anoxia: mungesa e oksigjenit ne lindje • Shkaktonvdekjeosedemtimetetrurit • Shkaktonparalizecerebrale me moskoordinimmuskular, crregullimetetefolurit, veshtiresi ne perceptimdhe ne njohje • Identifikohet me shkallen Apgar Faktore te tjere ndikues

18. Ne lindje, pesha 2500 gr.- 5000 gr. • Gjatesia: 45-55 cm • Kryesishtvajzatjane me teshkurtradhe me telehta • Trup I disproporcionuar, pormenjeherefillojnetezhvillohen duke qeneteafte per temenduardhereaguar Funksionimi I hershem I teporsalindurit

19. Kohe e gjate ne gjume • Reagojne ne menyrapergjithesuese • Nukdallojnengacmuesit e ndryshem, nukkontrollojneqartereagimet e tyre • Reflekse: aftesia per tethithur, lidhetdirekt me teushqyerit • Aftesia per tekerkuar, nuhaturgjirin • Refleksi Moro: pas njezhurmetemadhe , automatikishthapinkrahetdhekembet, duke leshuargishtatdhe duke shtyrekokenprapa Funksionimi I hershem I te porsalindurit

20. Refleksi I teecurit: prirjanatyrore e femijes per tengriturnjerenkembekurkembetprekin token osekur e mbajmefemijendrejt • Refleksi I tekapurit me dore: tendence per tekapuroseshtrenguar ne doreobjektetendryshme • Refleksi I Babinskit: perfshinshtrirjen, zgjatjen e gishterinjvenese u prekimtabanin e kembes Refleksetetjera