Kemik Dokusunun Genel zellikleri

1. Kemik Dokusunun Genel Özellikleri Organizmadaki en sert dokudur. Destek ve koruyucu isleve sahiptir. Organizmaya biçim verir, organizmanin yükünü tasir. Kaslarin hareketini (manivela gibi) kolaylastirir. Organizmanin kalsiyum ve fosfor depolaridir. Ara madde -matriks– çogunlukta, hücreler azinliktadir.

2. TEMEL MADDE organik ve inorganik maddelerden olusur. Organik: -Bag doku iplikleri- I. tip kollagen iplik.(%95) -Sekilsiz temel madde- proteoglikanlar (kondroitin-4 sulfat, kondroitin-6, keratan sulfat), glikozaminoglikanlar (hiyaluron asit) ve glikoproteinler (osteonektin) den olusur. Inorganik: - Kalsiyum fosfat(%85) - Kalsiyum karbonat (%10), kalsiyum florid, magnezyum florid, hidroksit ve sulfat bilesikleri olusturur. Kalsiyum ve fosfor hidroksiapatit kristallerini olustururlar. Kemigin kolay kirilmamasini saglayan ögeler kollagen ipliklerdir, sertlik saglayan ise hidroksiapatit kristalleridir.

5. KEMIK DOKU Primer kemik doku Her zaman ilk olusan kemik dokusudur Intra uterin hayatta sekillenir. Sekonder kemik dokusuna dönüsürler Kollagen iplikler gelisigüzel seyrederek aglar olusturur. Temel madde yeterince kireçlesmemistir Doku hücreden yana zengindir. Hücreler gelisigüzel yerlesmistir Lakunlar yuvarlagimsidir

13. KOMPAKT KEMIK Tüm kemiklerin dis yüzü kompakt kemikten yapilmistir. Kompakt kemikte 2 tip kanal vardir. Havers kanali:Kemigin uzun eksenine paralel yerlesir. Enine kesitte daireler seklinde görülürler. Volkmann (Folkman) kanali:Komsu havers kanallarini birbirlerine baglarlar. Enine kesitte boyuna seyreder sekilde görülür.

14. Kompakt kemikte kemik lamelleri: 3 tip lamel vardir - Spesiyal lameller: Havers kanali etrafinda (osteon-havers sistemi) -Intesiyel (ara) lameller: Osteonlarin aralarinda -Sirkumferensiyal lameller: Kemik yüzeylerinde bulunurlar .

20. KEMIK HÜCRELERI Osteoprogenitor hücreler (osteojenik hüc.): Mezenkim hüc. Osteoprogenitor hüc. Osteoblastlara dönüsür. Sekonder kemiklerin periost ve endostunda, havers ve volkmann kanallarinda inaktif olarak bulunurlar.

21. 2. Osteoblastlar: Kemik yapan hücrelerdir. Sekillenmekte olan kemik trabekülleri ve lamellerinin üzerinde bulunurlar. Yüksek metabolik aktivite gösterirler. Sitoplazmada belirgin bazofili (GER ve ribozom) EM seviyede sitoplazmik uzantilar  baglantili (gap junction) Kemik matrixin organik bölümünün sentezini salgilarlar. Osteoid dokuyu olustururlar. Osteoblastlarin sitoplazmasi içerisinde matriks vezikülleri vardir. Bu veziküller lipid içerir, Ca iyonlarini biriktirir ve alkalen fosfataz aktiviteye sahiptir. Tüm bunlar mineralizasyon sürecini baslatmak ve sürdürmek için gereklidir. Doku kireçlesince osteositlere dönüsürler. Membranlarinda parathormon reseptörü tasirlar.  PTH ile uyarilinca osteoklast-stimülan faktör salgilarlar

26. 3. Osteositler Metabolik aktivitelerini azaltan osteoblastlardir. Kemik dokunun canli kalmasini saglarlar. Uzantilara sahiptirler Besin maddeleri ve hormonlar sitoplazmik uzantilarla hücreden hücreye geçerler. Organeller azalmistir çekirdek heterokromotiktir hücreler yine de aktiftir.

29. 4. Osteoklastlar Kemikleri yikima ugratan hücrelerdir. -Osteoklastlar; kökenini kandan alan monositlerin kaynasmasiyla olusurlar. Iri, çok çekirdekli, asidofilik sitoplazmaya sahip hücrelerdir. Sitoplazma golgi aygitindan, mitokondriyonlardan ve polizomlardan zengin rER dan fakirdir. Osteoklastlarin kemik yüzeyine oturduklari çukurlara Howship lakunlari denir.

34. Periosteum ve Endosteum Kemigin iç ve dis yüzleri kemigi olusturan hücrelerden ve bag dokusundan olusan tabakalarla örtülüdür. Periosteum kemigi distan saran kalin bir tabakadir. Dis fibröz tabakasi kollajen lifler ve fibroblastlari, hücreden zengin olan iç tabakasi osteoprojenitör hücreleri içerir. Periosteum kemik matrikse Sharpey fibrilleri ile sikica tutunur. Endosteum kemigin içindeki bütün bosluklari örter. Tek katli yassi /kübik osteoprojenitör hücreler ile az miktarda bag dokusundan olusur. Periosteum ve endosteum kemik dokusunun beslenebilmesi, büyüyebilmesi ve onarimi için gereklidir. Kemik doku için osteoblast kaynagidir.

36. Kemik Olusumu (Osteogenez) Intamembranöz kemiklesme Kafatasinin yassi kemikleri, mandibula ve maxillanin bazi kisimlari, kisa ve uzun kemiklerin kompakt kisimlari bu tür kemiklesmeyle meydana gelir. Bag dokusundan (Mezenkim dokusu) kemik sekillenmesi olgusudur. Endokondral kemiklesme Kisa ve uzun kemikler bu tür kemiklesmeyle meydana gelir. Kikirdak dokudan (hyalin kikirdak) kemik sekillenir.

41. Kemige Beslenmenin Etkisi - Proteinler - Kalsiyum ve fosfor - D vitamini - C vitamini - A vitamini

42. Proteinler Dietteki protein eksikligi kollagen sentezinde gerekli olan aminoasitlerin noksanligina neden olur

43. Ca ve P Diyette yetersiz Ca alimi matriksin kalsifikasyonunda bozukluga yol açar Rasitizm : Çocuklarda görülür Osteomalazi : Eriskinlerde görülür Osteoporosis : Yaslilarda görülür; Kemik yikimi yapimindan daha fazladir..

44. D vitamini Bagirsaklardan Ca ve P’un emilimini saglar. Eksikliginde Ca ve P eksikligi olur

45. C vitamini Kolagen sentezi için gereklidir. Eksikliginde kollagen sentezi durur. (Iskorbit hastaligi)

46. A vitamini Kemikte yikim ve yapimi dengede tutar. A vitamini yetersizliginde osteoblast normal miktarda ara madde sentezleyemez, kemik normal yapisina ulasamaz (Endokondral kemiklesmeyi baskilar)

47. Kemige Hormonlarin Etkisi Paratiroid hormonu Kalsitonin Gonadal hormonlar Büyüme hormonu (Somatotrop hor.)

48. Paratiroid ve Kalsitonin Hormonu Paratiroid Osteoklastlarin sayica artmasini ve aktivasyonunu saglar Kemik rezorbe olur Ca kemikten kana geçer Kalsitonin Tiroid bezindeki C hücrelerinden salgilanir. Ca ‘nin kemikten kana geçmesini engeller

49. Gonadal Hormonlar Östrojen ve testosteron kemik yapimini uyarir.

51. EKLEMLER Sinartroz tip eklemler Sinostosis : Hareket hiç yoktur Kafatasi kemikleri Sinkondrosis ve sindesmosis : Hareket çok sinirlidir. Sindesmosis :Kompakt bag dokusu kemikleri birlestirir (Radius-Ulna; tibia-fibula) Sinkondrosis : Baglanti hiyalin yada fibröz kikirdak iledir. Kostalarin sternuma baglanti yerleri Diartroz tip eklemler Daha çok uzun kemiklerin aralarinda bulunur; çok hareketli eklemlerdir.

54. KEMIK HISTOLOJISI Doç.Dr. Ilkin Çavusoglu