770 likes | 1.29k Views
KORNEA YANIKLARINA YAKLAŞIM Dr.Arzu Taşkıran ÇÖMEZ. Göz yanıkları. Sklera Kornea Konjonktiva Göz kapakları. Kornea gözü kaplayan transparan bir deri olarak düşünülebilir. Semptomlar. Kızarıklık Gözkapaklarında şişme ödem Ağrı, yanma, yabancı cisim hissi
E N D
KORNEA YANIKLARINA YAKLAŞIM Dr.Arzu Taşkıran ÇÖMEZ
Göz yanıkları • Sklera • Kornea • Konjonktiva • Göz kapakları
Kornea gözü kaplayan transparan bir deri olarak düşünülebilir.
Semptomlar • Kızarıklık • Gözkapaklarında şişme ödem • Ağrı, yanma, yabancı cisim hissi • Yaşarma • İritis: Derin ağrı, ışığa hassasiyet • Aşırı yaşarma
Sıvı ya da spreyle maruziyet olabilir. ( bayıltıcı sprey, gözyaşı gazı, insektisitler, biber gazı, saç spreyi, kimyasal peeling sıvıları…) • Her zaman direk hasara gerek yoktur. • Gözleri oğuşturmakla eldeki kimyasalların göze geçişi mümkün olabilir.
Mekanizma; • Protein denaturasyonu • Hücresel proteinlerin koagulasyonu • Sekonder vaskuler iskemik hasar
Etiyolojik olarak • Kimyasal -Alkali -Asit • Radyant:Isı ve ışın yayanlar -Termal -UV
TERMAL YANIKLAR • Sıcak sıvılar • Sıcak gazlar • Eriyik metaller • Ütü • Sigara • Hücre ölümü yüzeyel epiteldedir. • Termal nekroz ve penetrasyon nadir. • Ev, okul, işyeri..
Ütü ile korneal yanık; • Saçını ütüleyen 36y. da bayan hasta; • Floresein tutulumu olan geniş bir korneal abrazyon + • Görme azlığı • Ağrı
UV YANIKLAR • Epitelyal hasar • Punktat keratit • Ağrı, geç şiddetli • UV keratiti;Ağrı, ışığa hassasiyet,kızarıklık, YC hissi • Kayakçılar ve kaynakçılar. • Güneş..kar körlüğü • Korunmasız kayak, kaynak.
ALKALİ YANIKLAR • Alkaliler lipofiliktir. • Hücre membran yağ asitlerinin sabunlaşması...Isı reaksiyonu Artmış hücre hasarı • Hücreden dışarı su çekilmesi anlamına gelen desikasyon Hücre ölümü
Hidroksil iyonu… Hücre içi GAG hidrolizasyon. • Doku proteinleriyle birleşerek alkalin protinatlar…. Kollajen denatürasyonu… Enflamatuar cevap…proteolizis Likefaksiyon nekrozu
Hasar miktarı; • Maddenin PH’ına • Konsantrasyonuna, • Miktarına, • Maruziyet süresine bağlıdır.
Alkali maddeler; • ÖK’ya 5-15 dk.da geçer, iris,silyer cisim, lens, trabekulum etkilenir.
NH3OH • KOH* • NaOH* • CaOH • Kireç* • Çimento* • Amonyum (kanalizasyon işçileri) • Hava yastıkları ..aerosol NaOH… Alkali keratit
Çimento (Kalsiyum oksit--CaO) • Derine penetre olur. • Su ve ter ile reaksiyona girer, ısı salınımı yapan egzotermik bir reaksiyona neden olur.
Kuru çimento; desikasyonla hasar yaparken; • Hidrate çimento (CaO+H20…Ca(OH)2 ) Kalsiyum peroksid haline döner. ….Daha çok hasar veren –OH iyonu oluşur. • OH iyonu ciddi cilt ve göz hasarına yol açar.
(Gündüz kireç kaçması sonrası gece 03:45’de gelen hasta ve doktor)
FAKAT; • Kapak altında kalmış bir çimento kalıntısı gözyaşı ile birleştiğinde oluşan korneal yanığı, hastanın saatler sonra farketmesi tipiktir!!!!!!!
Fosfor Silah yapımında kullanılır. Yanıklar; -Askeri personelde,-Havaifişek, çatapat imalathanelerinde, -Gübre ile uğraşanlarda • Beyaz fosfor, hava varlığını gösterir. • Ajan okside olana kadar ya da dilue edilene kadar yanma ve hasar devam eder.
Cilt yaralarında nekrotik, sarımsı bir renk ve sarımsak kokusu bulunur. Patlama sonrası oluşan hasarlara ise doku içinde gömülü kalan fosfor neden olur.
Yaklaşım • Giysileri çıkarma • Su ile yıkama • Görülebilen tüm partikülleri çıkarma • Islak pansuman • 0.5%’lik bakır solusyonu ile irrigasyon (Kalıntı ile birleşerek kuprik oksit oluşturur. Siyah… beyaz fosforun tanınıp çıkarılmasını sağlar.
Fenol=Karbolik asit • Kömür katranından derive bir aromatik hidrokarbondur.Benzen( C6H6) halkasındaki bir hidrojen atomu yerine hidroksil (OH) grubu girerse fenol (karbolik asit) oluşur. • Ciltten emilimi sonrası albumine irreversible bağlanır. • Akut maruziyette kan değerlerinin yüksekken aniden düştüğü görülür!!!!!
%80'in üzerindeki konsantrasyonlarda, keratokoagülasyon ve epidermal proteinlerde presipitasyon nedeniyle ortaya çıkan bariyer nedeniyle derin dermal penetrasyonu engellenmektedir. • %50'lik dilüsyonda ise sülfür bağlarını yıkıcı ve keratolitik etkinliğiyle daha derin penetrasyon ve doku hasarına neden olmaktadır.
Antisepsi ve Asepsi • İngiliz Joseph Lister (1827-1912) ameliyathane, alet ve yara asepsi, antisepsi • Kozmetik ve tıbbi ‘peeling’ (%88)
Mideden 1gr.lık emilimle ölüm görülebilir. • Cilt hasarı daha çok kronik maruziyetle olur. • İlk tedavi olan bol su ile uzun süreli yıkamadan sonra en iyi antidot, polietilen glikoldür.
ASİT YANIKLARI • Proton donörüdür. H+ iyonu salarak ph’ı düşürür. • Redüksiyon • Oksidasyon • Korozyon • Protoplazmik zehirlerdir. • H+ iyonları proteinlerin aminoasitlere hidrolizini katalize eder.
Protoplazmik zehirler • Doku oksijenlenmesini inhibe eden arsenikten 15 kat güçlü zehirlerdir. • Kr.maruziyetle de hasar oluşturur. • Flor, fenol, tungstik, pikrik, sulfosalisilik, hidrojen siyanid, tannik, trikloropaketikasit, kresilik asit • Fenol+ Klorine: Agent Orange (Vietnam) • Yosun, mantar, • Al, Hg;Fl…
Epitelde protein koagülasyonu yapar, bu daha derine penetrasyonu önler. • Nonprogressif • Yüzeyel. • Hidroflorik asit istisnadır.
Hidroflorik asit • Temizlik endüstrisi, deri boyama sanayii, bira fabrikaları • Zayıf asit, hücre duvarından geçer, • Non iyonizedir, • Alkali gibi davranır, likefaksiyon nekrozu yapar.
Florid iyonları glikolitik enzimleri inhibe eder, Ca++ ve Mg+ ile kompleks yapar. …ağrı oluşur. • K+ iyon göçü…sinir stimulasyonu • Akut florinozis…kalp,akc,gis, nörolojik semptomlar +hipokalsemi
Sülfürik asit • Oto akü patlaması..sülfirik asit yanığı • Sülfürik asit hasarında ek olarak ısı oluşumu ve desikasyonla miks hasar görülür.
CN-- Kloroasetofenon CS-- O-Klorabenzilidenmalononitril CR--Dibenzoksazepin Maske!! Dekontaminasyon yapılmalıdır. Spesifik antidotları yoktur.
Fosgen • Boğucu gazdır (Akciğer İritanları) • Letal etkilidir • Göz ve solunum bölgesinde mukoz membran iritasyonu. • Çürük ot,mısır püskülü,yeni biçilmiş saman kokusu ile karakteristiktir. • Antidotu yoktur. Bol su ve sabunla dekontamisyon yapılır.
ABD’de acil göz travmalarının %7-10’u KORNEAL YANIK • TÜRKİYE’DE?????? • %84 kimyasal, %16 termal • Yüz yanıklarında %15-20 göz yanığı • Asit/alkali=1/1-1/4 • Kimyasal yanıkların %80’i iş kazası • Erkek > Kadın • ~ 36 yaş
NORVEÇ’TE • 207 kimyasal kornea yanığı hastasından (n=29) 14%’ü balık safrasına bağlı görüldü. • 28/29 yüzeyel korneal erozyon • Mekanizma ? • Scand J Work Environ Health. 1993 Oct;19(5):358-9 Injury to the cornea due to fish bile.Christoffersen T, Olsen EG.Department of Ophthalmology, University Hospital, Tromsl, Norway.
Hava yastığı • 270-350 km/sa hız • CO2, CO, NO, NH3; NaOH, NaCO3, amonyak, sodyum hidroksit, sodyum karbonat ve metalik oksit içeren alkali gaz açığa çıkar. • Talk pudrası, sodyum hidroksit, korozif toksisite, • Alkali kimyasal keratit, • Yüz bölgesinde eritem ve ekstremitelerde kontakt dermal yanıklar • Sönerken salınan korozif maddelerle ellerde,boyunda, yüzde ve gözlerde yanıklar Hava yastığına bağlı ikinci derece yanık Dr.Cem Oktay, Dr.Yıldıray Çete Ulusal Travma derg 2004;10:4 268-271
İyileşme • Görme keskinliği // göz dokularının hasarı -Korneal, limbal ve konjonktival hasar -Ajanın niteliği ve süresi -Hasarın derecesi
Hasar • Maruz kalınan ajan • Maruziyet süresi • Epitelyal hasarın ve limbal iskeminin derinliği ve derecesi • Konjonktival invazyon • Limbal kök hücre kaybı
Oküler yüzey yanık ciddiyet sınıflaması • G1-- Prognoz iyi. Korneal epitelyal hasar, limbal iskemi yok • G2-- Prognoz iyi Korneal haze(+) 1/3’den az limbal iskemi. • G3-- Belirsiz. Total epitel kaybı, stromal haze(+) İris detayları seçilemiyor. 1/3-1/2 limbal iskemi. • G4-- Prognoz kötü. Kornea opak. İris pupil görülmez. 1 1/2den fazlal imbal iskemi Ballen….Roper hall sınıflaması 1965
Amonyak maruziyeti • Evre 1 yanık • -Limbal veya konjonktival hasar yok. -Kornea floresein ile diffüz boyanmakta.
Asit yanık • Evre 4 (7/%50) • +Otolimbal Transplantasyon • Limbal Kök Hücre Nakli (LKHN)’den 4 ay sonra yapılan PK sonrası görüntü
Alkali yanık Evre 5(9.5/%60) • (A)Konjonktivalizasyon fibrovaskuler pannus • (B)LKHN’den 13 ay sonraki görüntü
Balık havuzu temizleme solusyonu ile yanık • Evre 6 (12/%100) • Tüm limbus ve konjonktiva hasara uğramış. • (A)üst bulber, • (B)alt bulber konjonktiva. • (C)tüm kornea ve limbusun 12 SK tutulmuş.
Çimento yanığı • Evre 6(12/%100) • Kazadan 7 ay sonraki fotoğraf • Tüm limbus ve konjonktiva tutulmuş. • Ciddi sembleferon oluşumu+ • Fitizis+ • Roper Hall evreleme sistemine göre evre 4,5,6,7 hepsi EVRE 4 ve kötü prognozlu olarak kabul edilir.
Terminoloji: Şehiriçi akım =100 - 220 volt Şebeke hattı =5000 - 10000 volt Yüksek gerilim hattı= 100,000 volts