Kuratorium Oświaty w Rzeszowie

1. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Nadzór pedagogiczny - Wydział Nadzoru Pedagogicznego Rzeszów, sierpień 2013 r.

2. Zagadnienia związane z przeprowadzaniem kontroli Wydział Kontroli Kuratorium Oświaty w Rzeszowie realizował swoje główne działania w zakresie nadzoru tj. kontroli, zgodnie z założeniami § 11-16 oraz § 18 ust. 5 pkt 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. Nr 168, poz. 1324).

3. Zagadnienia związane z przeprowadzaniem kontroli Swoją działalność opierał na obiektywnym pozyskiwaniu informacji i oceny stanu przestrzegania przepisów prawa w działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły/placówki oraz tworzeniu dobrych relacji współpracy z dyrektorami, nauczycielami i organami prowadzącymi szkoły i placówki oświatowe. Wydział realizował nadzór pedagogiczny poprzez: Kontrole planowe, Kontrole doraźne.

4. I. Kontrole planowe • Wyboru szkół i placówek objętych kontrolą planową dokonywano w drodze losowania przeprowadzonego w Kuratorium Oświaty w Rzeszowie. • Szkoły i placówki do kontroli przydzielano wizytatorom losowo.

5. Kontrole planowe • Kontrole przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkół i placówek , przeprowadzano z wykorzystaniem arkuszykontroli zatwierdzonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania zgodnie z § 11 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego ( Dz.U. Nr 168, poz. 1324 ). • Od dnia 1 września 2013 obowiązują zmiany wprowadzone rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 maja 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego

6. Kontrole planowe • Dyrektorzy szkół i placówek oraz organ prowadzący szkoły i placówki otrzymywali informację o zamiarze przeprowadzenia kontroli, na 7 dni przed planowym jej rozpoczęciem; • Wizytator-kontroler przeprowadzał kontrolę na podstawie imiennego upoważnienia; • Kontrolujący , w terminie 7 dni od dnia zakończenia kontroli, sporządzał protokół kontroli; od 1 września będzie sporządzał protokół do 3 dni od zakończenia czynności kontrolnych, będzie wydawał zalecenia wraz z terminami realizacji.

7. Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli planowych • Spełnianie warunków określonych w art. 7 ust. 3 ustawy o systemie oświaty przez niepubliczną szkołę podstawową o uprawnieniach szkoły publicznej – 34; 2) Przestrzeganie przez dyrektora szkoły przepisów dotyczących obowiązku szkolnego – 179; 3) Zapewnienie uczniom przez publiczną szkołę podstawową możliwości korzystania ze świetlicy szkolnej – 104;

8. Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli planowych 4) Zgodność organizacji zajęć edukacyjnych z informatyki z ramowymi planami nauczania w publicznych liceach ogólnokształcących i technikach – 27 5) Zgodność organizacji zajęć edukacyjnych z języków obcych z ramowymi planami nauczania w publicznych gimnazjach – 55 6) Prawidłowość organizacji oddziału przedszkolnego – 73 7) Prawidłowość organizacji działania publicznej biblioteki pedagogicznej i realizacji jej zadań oraz zgodność zatrudnienia nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami – 4

9. Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli planowych 8) Organizacja zajęć rewalidacyjnych w szkole ogólnodostępnej, w tym liczby godzin i rodzaju tych zajęć oraz ich zgodności z zaleceniami zawartymi w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawność – 46 9) Zgodność organizacji i realizacji zajęć rewalidacyjno- wychowawczych z przepisami prawa w publicznych przedszkolach, szkołach podstawowych, gimnazjach oraz publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno–pedagogicznych i ośrodkach rewalidacyjno–wychowawczych -107

10. Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli planowych 10) Prawidłowość nadzorowania realizacji przez dzieci pięcioletnie i sześcioletnie rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego – 107

11. Najczęściej wydawane zalecenia:dotyczącekontroli przestrzegania przez dyrektorów szkół przepisów dotyczących obowiązku szkolnego • Zaleca się dokonywać wpisów w księdze ewidencji dzieci/księdze ewidencji dzieci i młodzieży zgodnie z przepisami § 3a ust. 2 pkt 1 i 2 lit. d-f lub § 3b ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji.

12. Najczęściej wydawane zalecenia:dotyczące kontroli w zakresie prawidłowości organizacji oddziału przedszkolnego 1) Zaleca się dokonanie zmian w zakresie liczby dzieci w publicznym oddziale przedszkolnym zgodnie z § 5 ust. 2-5 załącznika Nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.). 2) Zaleca się dokonanie zmian/uzupełnień w statucie dotyczących określenia celów i zadań wynikających z przepisów prawa w zakresie udzielania dzieciom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, organizowania opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi, umożliwiania dzieciom podtrzymywania poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, zgodnie z odpowiednio - § 2 ust. 1 pkt 1 lit. a, b i c załącznika Nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.).

13. Najczęściej wydawane zalecenia:dotyczącekontroli organizacji zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w szkole ogólnodostępnej 1) Zaleca się, zgodnie z § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno- wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14, poz. 76), organizowanie indywidualnych zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w wymiarze 2 godzin dziennie dla każdego uczestnika zajęć. 2) Zaleca się, zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno – wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14, poz. 76), zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze organizować w zespołach liczących od 2 do 4 osób.); 3) Zaleca się, zgodnie z § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14, poz. 76), opracowanie indywidualnego programu zajęć przez nauczyciela prowadzącego te zajęcia we współpracy z psychologiem);

14. Najczęściej wydawane zalecenia:dotyczącekontroli prawidłowości nadzorowania przez dyrektora publicznej szkoły podstawowej spełniania przez dzieci pięcioletnie i sześcioletnie rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego 1) Zaleca się kontrolowanie przez dyrektora szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, spełniania obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, zgodnie z art. 14 b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( Dz. U. z 204 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) 2) Jak również prowadzenia księgi ewidencji dzieci m.in. usunięcie uchybień w zakresie wpisów dotyczących danych osobowych dziecka oraz rodziców i zamieszczania informacji o przedszkolu, oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego w tym o przedszkolu za granicą lub przy przedstawicielstwie dyplomatycznym innego państwa w Polsce, albo miejscu realizacji zajęć rewalidacyjno-wychowawczych ( dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim), w którym dziecko spełnia obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego. );

15. Wnioski z przeprowadzonych kontroli Pomimo kontroli prowadzonych w kolejnych latach znaczna ilość dyrektorów nie przestrzega: procedury postępowania oraz prowadzenia dokumentacji, podczas sprawowania kontroli nad realizowaniem przez dzieci obowiązku przedszkolnego; przepisów prawa dotyczących prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania, organizowania kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży w szkołach ogólnodostępnych. Nieprawidłowości wymienione w pkt. „b)” są poważnymi błędami formalnymi, gdyż są związane z otrzymywaniem przez gminy zwiększonej subwencji oświatowej, która ma na celu poprawę kształcenia niepełnosprawnych uczniów.

16. Wnioski z przeprowadzonych kontroli • Uwaga! • Stwierdzone braki w dokumentowaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej (lub ich całkowity brak) świadczą o nieznajomości przez dyrektora szkoły i nauczycieli obowiązujących w tej sprawie rozporządzeń. Powinno to skutkować wprowadzeniem do szkolnego planu nadzoru pedagogicznego szkolenia dotyczącego wspomnianej problematyki. • Ponadto braki w dokumentacji (lub jej brak całkowity) stawiają szkołę na przegranej pozycji w ewentualnym sporze z rodzicami zarzucającymi szkole brak zorganizowania (lub niewłaściwe organizowanie) pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla ich dziecka.

17. Wnioski z przeprowadzonych kontroli • Dyrektorzy powinni korzystać z umieszczanych na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej aktualnych arkuszy kontroli planowych w celu samodzielnego porównania prowadzonych działań z obowiązującym prawem.

18. II. Kontrole doraźne 1) Kontrole doraźne, podobnie jak kontrole planowe były przeprowadzone zgodnie z procedurami opisanymi w § 12-14 rozporządzenia MEN z dnia 7 października 2009r. w sprawie nadzoru pedagogicznego. ( Dz. U. Nr 168, poz.1324); 2) Kontrola doraźna była zarządzana wtedy, gdy zaistniała potrzeba podjęcia działań nieujętych w planie nadzoru pedagogicznego, wyjaśnienia zarzutów dotyczących funkcjonowania szkoły lub placówki, rozpatrzenia skargi od beneficjentów szkoły.

19. Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli doraźnych 1) zgodność zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami – 26; 2) przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz prowadzenia egzaminów – 2; 3) przestrzeganie statutu szkoły lub placówki – 6; 4) przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia – 6;

20. Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli doraźnych 5) zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki – 17; 6) przestrzeganie przez szkolę niepubliczną przepisów art. 7 ust. 3 ustawy o systemie oświaty - 20; 7) Wybór podręczników szkolnych -83; 8) Organizacja wypoczynku dzieci i młodzieży -39; 9) Realizacja programu „Cyfrowa szkoła” - 16;

21. Wydane przez wizytatorów zalecenia dotyczyły m.in. następujących nieprawidłowości stwierdzonych w zakresie: • Realizacji podstaw programowych i ramowych planów nauczania. • Przestrzegania statutu szkoły lub placówki. • Zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.

22. Wnioski z przeprowadzonych kontroli doraźnych Stwierdzono przypadki przekraczania odpowiedniej liczby dzieci w grupach w przedszkolu. Dyrektorzy przedszkoli tłumaczą powyższe nieprawidłowości decyzjami organów prowadzących, narzucającymi zwiększenie liczby dzieci w grupach, ponad określone przepisami limity. Jednakże zgodnie z ustawą o systemie oświaty organy prowadzące są odpowiedzialne za zapewnienie dzieciom bezpiecznych warunków pobytu w przedszkolu i bezpiecznej pracy nauczycielom, nie mogą w tym względzie naruszać obowiązujących przepisów prawa.

23. Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w zakresie kontroli w roku szkolnym 2013/2014 1) Organizacja kształcenia uczniów niepełnosprawnych w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych; 2) Zgodność szkolnego planu nauczania technikum z ramowym planem nauczania dla ww. szkoły; 3) Zgodność kształcenia w szkołach zawodowych z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego;

24. Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w zakresie kontroli w roku szkolnym 2013/2014 4) Realizacja przez publiczne placówki doskonalenia nauczycieli zadań, polegających na informowaniu szkół i placówek o kierunkach polityki oświatowej państwa, ustalonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, zgodnie z Art. 35 ust. 2 pkt 1 ustawy o systemie oświaty; 5) Zgodność z przepisami prawa organizacji pracy świetlicy szkolnej zorganizowanej w publicznej szkole podstawowej; 6) Zapewnienie uczniom bezpieczeństwa w czasie pobytu w szkole;

25. Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w zakresie kontroli w roku szkolnym 2013/2014 7) Wybór podręczników przez nauczycieli i działania organizacyjne dyrektora umożliwiające obrót używanymi podręcznikami na terenie szkoły ; 8) Zgodność realizacji wybranych obowiązkowych zajęć edukacyjnych z ramowymi planami nauczania w publicznym gimnazjum ;

26. Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w zakresie kontroli w roku szkolnym 2013/2014 9) Zgodność realizacji obowiązkowych zajęć edukacyjnych z ramowymi planami nauczania w klasach I-III publicznej szkoły podstawowej; 10) Spełnianie warunków określonych w art. 7 ust. 3 pkt 3 i 4 ustawy o systemie oświaty przez szkołę niepubliczną o uprawnieniach szkoły publicznej.

27. Ewaluacje zewnętrzne przeprowadzone w szkołach i placówkach województwa podkarpackiego

28. Podstawą prawną realizacji zadań nadzoru pedagogicznego w formie ewaluacji jest § 7 ust.1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. Nr 168, poz. 1324 z późniejszymi zmianami)

29. Istotne zmiany prawne: • 1. Zgodnie z § 2 pkt 7 i 8 ewaluacja zewnętrzna przeprowadzana jest w zakresie: • wszystkich wymagań (12) – ewaluacja całościowa, • wybranych wymagań – ewaluacja problemowa.

30. Istotne zmiany prawne: • 2. Zgodnie z § 8 ust. 8 i 9 czynności ewaluacji zewnętrznej przeprowadzane w szkole nie powinny trwać dłużej niż 5 dni roboczych w ciągu kolejnych dwóch tygodni. • 3. Jeżeli nie jest możliwe przeprowadzenie czynności ewaluacji zewnętrznej w tym terminie, czynności te przeprowadza się w terminie 5 dni roboczych w ciągu trzech kolejnych tygodni.

31. Istotne zmiany prawne: • 4. Zgodnie z § 8a ust. 1 zespół lub osoba wyznaczeni do przeprowadzenia ewaluacji uzgadniają z dyrektorem przebieg ewaluacji i podejmowane czynności, uzyskują od dyrektora informacje o pracy szkoły i dokumentują czynności ewaluacji. • 5. Zgodnie z § 8a ust. 2 osoby uczestniczące w ewaluacji (nauczyciele, uczniowie, rodzice, partnerzy) wybierane są przez zespół lub osobę wyznaczoną do przeprowadzenia ewaluacji.

32. Istotne zmiany prawne: • 6. W przypadku ustalenia w wyniku ewaluacji zewnętrznej, przeprowadzonej w szkole, poziomu „E” w odniesieniu do choćby jednego z wymagań, organ sprawujący nadzór pedagogiczny wydaje dyrektorowi szkoły polecenie, o którym mowa w art. 34 ust 2 i art. 83 ust. 1 UoSO. • 7. W sytuacjach, o których mowa wyżej, organ sprawujący nadzór pedagogiczny, w terminie 3 lat od dnia przekazania raportu przeprowadza w szkole ewaluację całościową.

33. Istotne zmiany prawne: • 8. Raport z przeprowadzonej ewaluacji: • całościowej – sporządza się w terminie 25 dni roboczych, • problemowej - sporządza się w terminie 20 dni roboczych (liczonych od dnia rozpoczęcia w szkole czynności ewaluacji zewnętrznej).

34. Istotne zmiany prawne: 9. Dniem zakończenia ewaluacji zewnętrznej jest dzień przekazania przez organ nadzoru pedagogicznego raportu z ewaluacji zewnętrznej dyrektorowi szkoły i organowi prowadzącemu w terminie 7 dni roboczych od dnia sporządzenia raportu. 10. Dyrektor szkoły, w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania raportu, informuje radę pedagogiczną, samorząd uczniowski, radę rodziców i radę szkoły o zakończeniu ewaluacji zewnętrznej i możliwości zapoznania się z raportem.

35. Ewaluacje zewnętrzne w latach 2009-2013

36. Wyniki i wnioski z ewaluacji zewnętrznych przeprowadzonych w przedszkolach

37. Ewaluacja zewnętrzna – przedszkolaObszar – EfektyWymaganie – Dzieci nabywają wiadomości i umiejętnościPytanie do rodziców: Czy Pana(i) zdaniem, przedszkole wspiera rozwój uzdolnień dzieci? . zdecydowanie tak tak nie

38. Ewaluacja zewnętrzna – przedszkolaObszar – EfektyWymaganie – Dzieci są aktywneDzieci chętnie uczestniczą w zajęciach prowadzonych w przedszkolu i są zachęcane do samodzielności w działaniach prorozwojowych.Obserwacja zajęć: Czy nauczyciel zachęca dzieci do samodzielnego wykonywania zadań? . przez całe zajęcia przez większość zajęć sporadycznie

39. Ewaluacja zewnętrzna – przedszkolaObszar – EfektyWymaganie – Respektowane są normyDzieci czują się w przedszkolu bezpieczniePytanie do rodziców: Czy Pani/a dziecko czuje się w bezpiecznie przedszkolu? . nigdy nie mówiło, że się boi raz lub kilka razy wspominało o lęku kilka razy pojawiły się sygnały o poczuciu zagrożenia

40. Mocne strony pracy przedszkoli 1. Efekty pracy przedszkoli w zakresie nabywania przez dzieci nowych wiadomości i umiejętności, rozwijania ich aktywności, respektowania norm społecznych zapewniają dobre przygotowanie wychowanków do nauki w szkole.2. Prowadzone w przedszkolach analizy osiągnięć dzieci stanowią podstawę planowania pracy dydaktyczno-wychowawczej i indywidualnych form wsparcia wychowanków o specjalnych potrzebach edukacyjnych. … .

41. Mocne strony pracy przedszkoli 3. Przedszkola zapewniają dzieciom poczucie bezpieczeństwa, podejmują działania w zakresie kształtowania bezpiecznych zachowań. 4. Przedszkola chętnie korzystają z pomocy lokalnego środowiska i podejmują współpracę z licznymi podmiotami tego środowiska, co pozytywnie wpływa na rozwój dzieci. 5. Przedszkola intensywnie i skutecznie promują wartość wychowania przedszkolnego w środowisku, w szczególności wśród rodziców.

42. Słabsze strony pracy przedszkoli • W wielu przedszkolach poprawy wymagają warunki służące rozwijaniu aktywności ruchowej dzieci. • Diagnozę możliwości i osiągnięć dzieci oraz skuteczność działań wychowawczych utrudnia częsta nieobecność dzieci z powodu choroby, zwłaszcza w grupach najmłodszych. • Organizacja aktywności dzieci umożliwiającej działania twórcze jest w niewielkim zakresie uwzględniana w planach pracy, a w wielu przedszkolach taka aktywność podejmowana jest okazjonalnie.

43. Słabsze strony pracy przedszkoli 4. Brak środków finansowych utrudnia stworzenie oferty umożliwiającej wszystkim dzieciom udział w zajęciach specjalistycznych na terenie przedszkola (m.in. w zakresie eliminowania wad wymowy).5. Wnioski z monitorowania procesów edukacyjnych wykorzystywane do planowania procesów wspomagania rozwoju i edukacji dzieci dotyczą w szczególności wyników diagnozy osiągnięć wychowanków z pominięciem innych aspektów organizacji procesów (np. metod, form pracy, wyposażenia placówki, współpracy ze specjalistami, rodzicami itp.).

44. Słabsze strony pracy przedszkoli 6. Udział rodziców w życiu przedszkola nie zapewnia im poczucia wpływu na podejmowane działania. W dwóch placówkach (na 15 badanych) większość rodziców uważa, że nie ma wpływu na działania przedszkola, większość też nie potrafi podać przykładu wpływu rodziców na działania placówki.7. Sposoby badania losów absolwentów w wielu przypadkach nie mają charakteru systemowych działań i wymagają doskonalenia.

45. Słabsze strony pracy przedszkoli 8. Liczne szkolenia zewnętrzne i wewnętrzne, w których uczestniczą nauczyciele przedszkoli, w marginalnym zakresie uwzględniają problematykę metod i form współpracy. 9. Problematyka prowadzonych ewaluacji wewnętrznych w nieznacznym zakresie uwzględnia specyfikę przedszkoli. 10. Warunki lokalowe niektórych placówek utrudniają organizację różnych form aktywności ruchowej dzieci.

46. Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w roku szkolnym 2013/2014 w zakresie ewaluacji • Ewaluacja całościowa – 10% wszystkich ewaluacji; • Ewaluacja problemowa – 60% wszystkich ewaluacji, w tym: • w tym w przedszkolach w zakresie wymagań: a) procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się, b) dzieci nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej, c) respektowane są normy społeczne.

47. Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w roku szkolnym 2013/2014 w zakresie ewaluacji • Ewaluacje problemowe w zakresie wybranym przez Podkarpackiego Kuratora Oświaty na podstawie wniosków z nadzoru pedagogicznego w roku szkolnym 2012/2013 – 30% wszystkich ewaluacji.

48. Dziękuję za uwagę Opracowała: Zofia Igras Dyrektor Wydziału Nadzoru Pedagogicznego Kuratorium Oświaty w Rzeszowie