Odluke međunarodnih organizacija

1. Odluke međunarodnih organizacija

2. Pojam odluke • Odluka međunarodne organizacije je izjava volje organa međunarodne organizacije. • Odluke koje obavezuju subjekte kojima su upućene-obavezne odluke; • Odluke koje ne obavezuju adresate-preporuke

3. Klasifikacija • Podjela prema: • Adresatima • Predmetu odluke • Obaveznosti

4. Klasifikacija:adresati • Organi i službe same organizacije-interne odluke(najčešće-sekretarijat; hijerarhijske, opšte) • Države članice • Države nečlanice (OUN) • Druge međunarodne organizacije (sistem OUN) • Individualni subjekti unutar država

5. Klasifikacija:predmet odluke • Proceduralne odluke (odnose se na postupak rješavanja stvari) • Odluke o meritumu (odnose se na rješenje same stvari) • Odluka o tome da li je riječ o suštinskom pitanju ili pitanju postupka suštinske je prirode.

6. Klasifikacija:obaveznost • Obavezujuće odluke • Opšte obavezujuće odluke • Pojedinačne obavezujuće odluke • Preporuke

7. Obavezujuće odluke • OPŠTE OBAVEZUJUĆE ODLUKE • Pravilnici (organizacije samostalno regulišu izvjesne društvene odnose) • Odluke kojima se na opšti način tumači statut • Opšte interne odluke • POJEDINAČNE OBAVEZUJUĆE ODLUKE • Pojedinačne interne odluke • Naredbe članicama • Odluke kojima se rešavaju sporovi

8. PRAVILNICI • Ovlašćenje m.o. da reguliše društvene odnose je izvedeno iz statuta-sekundarni karakter • Pravilnici tipičnih m.o-mahom tehničke prirode (WMO, WHO, ICAO) • Članicu ne može da obavezuje pravilnik na koji nije sama pristala • Nijesu ugovori jer ne podliježu ratifikaciji, obaveze prihvataju predstavnici vlade, sporovi se rješavaju u organizaciji • Pravilnici org. sa naddržavnim obilježjima - potpuno obavezni neposredno važe na teritoriji članice

9. Odluke kojima se na opšti način tumači statut • Nema primjene normi bez tumačenja • Tumače statut na opšti način i daju mu značenje obavezno za sve subjekte u odgovarajućoj situaciji, tako postajući suštinski dio statuta • Tumačenje vs. revizija • Opšte interneodluke – uređenje unutrašnjeg poretka organizacije - poslovnici,finansijski pravilnici, pravila službe, kućni red, odluke o osnivanju posebnih ustanova...

10. Pojedinačne obavezne odluke • Pojedinačne interne odluke (o prijemu, isključenju, dnevnom redu, izboru časnika...) • Naredbe članicama (Glava VII, WHO, robni savjeti) • Odluke kojima se rješavaju sporovi – kvazisudska funkcija organa m. o. (Savjet direktora u Međunarodnoj banci za obnovu i razvoj, preporuke SB i GS OUN...)

11. Preporuke • Suverenost država – članica prouzrokuje prevagu preporuka kao najčešćih odluka m.o. • U tipičnim – preporuka je pravilo; u naddržavnim – lakše je donijeti od obavezne odluke • Odluka koja ne obavezuje onog kome je upućena – moralna i politička obaveza (autoritet, broj i značaj država koje su je podržale) • Proste preporuke • Izrazi želja (organ “savjetuje” adresata) • Preporuke s obavezom izvještavanja (niži organi u odnosu na više; sve preporuke-UNESCO, FAO; Savjet Evrope) • Preporuke s obavezom pokretanja zakonodavnog postupka (sadrže nacrte međunarodnih ugovora ili modele zakona, praćene su obavezom izvještavanja)

12. Svečane preporuke – deklaracije – svečani izraz uvjerenja donosilaca, koji predstavljaju svjetsko javno mnjenje; uobličavanje običajnih pravila • Preporuke kao proceduralni preduslov (npr. SB prema GS Ujedinjenih nacija) • Odobrenja (odobrava se članicama da čine nešto što nije u skladu sa njihovim obavezama) • Prividne preporuke (definisane kao obavezne-EZUČ; postojanje sankcije-GATT; jednostrani akt)

13. Učesnici u odlučivanju • Predstavnici država članica (po pravilu: predstavnici vlade; članovi parlamenata; MOR) • Nepristrasne ličnosti (posredno: eksperti; neposredno: sudije, sekretarijat) • Predstavnici međunarodnih grupa za pritisak (priznat savjetodavni status: UN,UNESCO,SE; neformalni uticaj) • Predstavnici nacionalnih grupa za pritisak (pritisci na sopstvenu vladu; međunarodno povezivanje; MOR, Ekosoc komitet EZ...) • Predstavnici država nečlanica (status posmatrača ili poziv posebnom odlukom da iznesu svoj stav na sjednici bez odlučivanja)

14. Faze u odlučivanju • Pripremna faza • Inicijativa (veliki značaj, neformalni kontakti; inicijator može i da preskoči pripremnu fazu i ide odmah na debatu; daleko od sjedišta organizacije, “slučajni susreti”) • Udruživanje učesnika - konsultativne grupe rade na nacrtu rezolucije • Glasački blokovi – jaka disciplina, istovjetno glasanje • Solidarno glasanje – ne moraju se poklapati, uzdržanost • Bez prisustva javnosti – lakše postizanje kompromisa • Stručne službe – pomoć u oblikovanju prijedloga

15. Faze u odlučivanju • Debata (počinje iznošenjem prijedloga pred ovlašćeni organ) • Rasprava se vodi javno i po poslovniku • Usvajanje dnevnog reda (glavni organi-samostalno; pomoćni organi-obaveza prema matičnom organu) • Podnošenje amandmana (djelimična izmjena; obesmišljavanje odluke) • Podnosioci prijedloga mogu u svakom trenutku prijedlog izmijeniti ili povući • Obrazlaganje stavova učesnika u odnosu na prijedlog odluke sa ciljem da se postigne željeni ishod glasanja, da se djeluje na prisutnu publiku, kao i na strano i domaće javno mnjenje. • Propaganda

16. Debata • Učesnici istupaju prema redu na listi predsjedavajućeg (preko reda samo ako se slože prethodno upisani govornici ili jedan govornik odustane u korist drugog) • Bez upisivanja u listu govornika – proceduralne prirode; nove činjenice od važnosti; ne dopušta ponovno uzimanje riječi, ograničenje vremena izlaganja • Pomoćni organ, pa glavni organ (odbori glavnog organa, drugi organi ako imaju pravo odlučivanja...) • Završava isrpljivanjem liste govornika • Zakašnjela debata - objašnjenje glasanja • Stenografske bilješke kao trajno svjedočanstvo; pomoć u tumačenju odluka ukoliko su nejasne

17. Faze u odlučivanju • Glasanje • Odluka je usvojena kada se za nju na propisan način izjasne učesnici statutom ovlašćeni da je donesu. Izglasavanjem nastaje izraz volje organizacije, a ne zbir volja članica. • Sprovodljivost odluke • Pitanje jednoglasnosti prilikom odlučivanja (jasna granica između unutrašnje i međunarodne nadležnosti); ravnopravnost • Odsustvo prilikom glasanja – naknadna prijava protivljenja (OPEC) • Odluka važi samo za one koji su za nju glasali (Arapska liga) – uži domašaj • U rješavanju spora, glasove predstavnika strana u sporu ne bi trebalo uzimati u obzir • I dalje postoji kada odluke zadiru u interese članica (NATO) a obično se ne traži kod donošenja preporuka.

18. Glasanje • Većinsko glasanje-prosta (relativna i apsolutna) i kvalifikovana većina (aritmetička razlika, struktura) • Nejednakost u postupku glasanja-posredna (prikrivena)-odluke donosi uži organ; neposredna (otvorena)-više glasova za jednu državu; odmjeravanje glasova (ponderisano glasanje) • Finansijske institucije (broj akcija); robni savjeti (uvoznice i izvoznice); zavisi od funkcija organizacije • Pravo veta – svaki odlučilac ima mogućnost da glasanjem protiv spriječi donošenje odluke • Kvorum prisutnih (obično apsolutna većina članova), kvorum glasalih (minimum datih glasova, npr. bar polovina prisutnih u MOR-u) • Dizanjem ruku, po prozivci, zabilježeno glasanje, tajno (prilikom izbora); dopisivanjem (između svjetskih poštanskih kongresa)

19. Odlučivanje bez glasanja (usaglašavanje, konsenzus) • Predsjedavajući nakon debate sastavlja zaključke, koji se smatraju odlukom ako se nijedan učesnik ne izjasni protiv (pomoćni organi, UNCTAD; KEBS, Nesvrstani...) • Opšta odluka stupa na snagu objavljivanjem u zvaničnom zborniku odluka organizacije, a pojedinačna saopštavanjem adresatu. Objavljuje se na zvaničnim jezicima organizacije.

20. Nadzor nad ispravnošću odlučivanja • Osnovi za nevažnost ili ništavost odluke: • Povreda materijalnog prava (međunarodnog prava ili statuta) • Povreda postupka (odsustvo saglasnosti organa, nedostatak kvoruma, zanemarivanje većine...) • Prekoračenje nadležnosti (odluke ultra vires, organizacija ili njen organ nijesu uopšte bili nadležni da razmatraju pitanje niti odlučuju o njemu) • Zloupotreba ovlašćenja (postojanje nemoralnih pobuda, irelevantnih razloga, prilikom korišćenja diskrecionog prava) • Nadležnost suda • Savjetodavno mišljenje Međunarodnog suda; odbijanje odobrenja za izdatke; istupanje

21. Izvršavanje odluka • Cilj odlučivanja - stvaranje posljedica u realnom svijetu • Pravni ili fizički akt koji na osnovu odluke m.o. preduzima adresat odluke • Interne odluke - u nadležnosti organizacije; u ostalim slučajevima - izvršavanje zavisi od adresata; ako su u pitanju opšte odluke – izvršenje u nadležnosti svih članica • Sankcije - odricanje onih prednosti koje su protivteža neispunjenih obaveza • Isključenje, suspenzija, oslobađanje drugih članica obaveza, moralna osuda; mjere prinude, ekonomske sankcije

22. Nadzor • Izvještaji adresata na zahtjev organa, ispitivanje svjedoka, slanje nepristrasnih posmatrača, anketne komisije • Posmatrači nadziru npr. održavanje plebiscita ili poštovanje prekida vatre; anketne komisije prikupljaju podatke o događajima u prošlosti ili sadašnjem stanju (rasna segregacija u JAR, okupacija Palestinskih teritorija, mađarske izbjeglice, razoružanje...)