ZMIANY W PRZEPISACH DOTYCZĄCYCH HODOWLI DROBIU RZEŹNEGO

1. ZMIANY W PRZEPISACH DOTYCZĄCYCH HODOWLI DROBIU RZEŹNEGO USTAWA z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząttekst jednolity - Dz.U. 1997 Nr 111 poz. 724

2. nowe akty prawne: • USTAWA z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt (Dz.U. Nr 79 Poz. 668)[1] • ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 24 listopada 2009 r. w sprawie warunków kadrowych, organizacyjnych i technicznych, jakie powinien spełniać podmiot upoważniony do prowadzenia szkolenia w zakresie przepisów dotyczących ochrony kurcząt brojlerów, oraz wzoru zaświadczenia o ukończeniu szkolenia (Dz. U. Nr 210, Poz. 1620) [2] • ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 17 grudnia 2009 r. w sprawie sposobu ustalania poziomu obsady kurcząt brojlerów w kurniku, w którym są one utrzymywane (Dz U. Nr 223, Poz. 1784) [3]

3. Zmiany dotyczące kwalifikacjiosóbzajmujących się obsługą drobiurzeźnegowchodzą w życie z dniem 30 czerwca 2010 r. • Posiadacz kurnika, w którym są utrzymywane kurczęta brojlery, zwany dalej „posiadaczem kurnika”, sprawuje samodzielnie opiekę nad kurczętami brojlerami lub zapewnia sprawowanie tej opieki przez osoby, które: • odbyły szkolenie w zakresie przepisów dotyczących ochrony kurcząt brojlerów lub • sprawowały opiekę nad kurczętami brojlerami nieprzerwanie od dnia 30 czerwca 2009 r. do dnia 30 czerwca 2010 r., lub • ukończyły szkolenie w zakresie warunków utrzymywania zwierząt gospodarskich, które zostało przeprowadzone w okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia 30 czerwca 2010 r., i mają zaświadczenie potwierdzające ukończenie takiego szkolenia, lub • są absolwentami zawodowych szkół prowadzących kształcenie w zawodach ujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, o której mowa w art. 24 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.2), związanych z chowem lub hodowlą zwierząt, lub • są absolwentami szkół wyższych na kierunku weterynaria, zootechnika lub rolnictwo • -  zwane dalej „opiekunami”.

4. Posiadacz kurnika może powierzyć opiekę nad kurczętami brojlerami również osobie prawnej albo jednostce organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, jeżeli podmioty te zapewnią, że opiekę nad kurczętami brojlerami będą sprawować osoby spełniające warunki określone w pkt 1. Szkolenie, o którym mowa (w p. 1.1.), jest przeprowadzane przez podmiot, który został upoważniony do prowadzenia takiego szkolenia, w drodze decyzji, przez wojewódzkiego lekarza weterynarii właściwego ze względu na siedzibę tego podmiotu, a w przypadku osób fizycznych – właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub miejsce wykonywania działalności gospodarczej.

5. Wojewódzki lekarz weterynarii, na wniosek podmiotu organizującego szkolenia, wydaje upoważnienie do prowadzenia szkolenia, jeżeli podmiot spełnia warunki kadrowe, organizacyjne i techniczne określone w przepisach wydanych na podstawie ust. 6 pkt 1 oraz przedstawi: • szczegółowy program szkolenia zawierający następujące zagadnienia: • - wymagania i sposób postępowania przy utrzymywaniu kurcząt brojlerów, • - fizjologię zwierząt, ich potrzeby w zakresie karmienia, pojenia oraz • zachowanie zwierząt i pojęcie stresu, • - praktyczne aspekty obchodzenia się z kurczętami brojlerami podczas ich • wyłapywania, załadunku i transportu, • - zasady opieki nad kurczętami brojlerami oraz procedury uśmiercania lub uboju • w nagłych przypadkach, • - profilaktyczne środki bezpieczeństwa biologicznego; • plan realizacji (harmonogram) szkolenia; • listę osób, które będą prowadziły szkolenie.

6. Podmioty upoważnione do prowadzenia szkolenia, wydają zaświadczenia o jegoukończeniu osobom, które uczestniczyły we wszystkich zajęciach objętychprogramemszkolenia, co zostało potwierdzone na liście obecności. • Wojewódzki lekarz weterynarii przeprowadza kontrole podmiotu upoważnionego do prowadzenia szkolenia, w zakresie spełniania wymagań kadrowych, organizacyjnych i technicznych umożliwiających przeprowadzenie tego szkolenia i prowadzenia tego szkolenia zgodnie z jego szczegółowym programem. • Wojewódzki lekarz weterynarii może cofnąć, w drodze decyzji, wydane wcześniej upoważnienie, jeżeli w wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzi, że podmiot nie spełnia warunków kadrowych, organizacyjnych i technicznych umożliwiających prowadzenieszkolenia, lub prowadzi to szkolenie niezgodnie z jego szczegółowym programem.

7. Szczegółowe wymaganiajakie powinien spełniać podmiot upoważniony do prowadzenia szkolenia określa stosowne rozporządzenie ([2] wchodzi w życie z dniem 30.06.2010 r): • powinien zapewnić prowadzenie tego szkolenia przez osoby, które: • - ukończyły studia wyższe na kierunku weterynaria, zootechnika lub rolnictwo lub • - posiadają co najmniej pięcioletni staż pracy na stanowiskach związanych z • chowem lub hodowla kurcząt brojlerów oraz posiadają tytuł zawodowy technika w • zawodach związanych z chowem i hodowlą zwierząt, określonych w przepisach w • sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. • Prowadzący szkolenie zapewnia pomieszczenia wyposażone w pomoce • dydaktyczne oraz sprzęt niezbędne do realizacji szkolenia, • Prowadzący szkolenie zapewnia miejsce odpowiednie do prowadzenia zajęć • praktycznych w zakresie wykonywania czynności związanych z opieką nad • kurczętami brojlerami, w szczególności podczas ich karmienia, pojenia, • wyłapywania, załadunku oraz uśmiercania w nagłych przypadkach. • Prowadzący szkolenie udostępnia osobom uczestniczącym w szkoleniu: pomoce • audiowizualne, takie jak: prezentacje multimedialne, filmy szkoleniowe, zestawy • foliogramów, przezrocza; materiały szkoleniowe. • Rozporządzenie określa także wzór zaświadczenia o ukończeniu szkolenia.

8. Dobrostan i obsada kurników. • Posiadacz kurnika lub opiekunowie przekazują [1] osobom wykonującym czynności związane z utrzymywaniem kurcząt brojlerów informacje i instrukcje dotyczące ich utrzymywania, wyłapywania, załadunku i uśmiercania. • Posiadacz kurnika lub opiekunowie zobowiązani są [1] do prowadzenia dla każdego kurnika, w którym są utrzymywane kurczęta brojlery, dokumentacji (np. w formie karty kurnika – forma dowolna)zawierającej informacje o: • liczbie wprowadzonych kurcząt brojlerów, • powierzchni użytkowej, • liczbie padłych kurcząt brojlerów stwierdzonej podczas każdej kontroli i • przyczynach ich śmierci, • liczbie kurcząt brojlerów uśmierconych i przyczynach ich uśmiercenia, • liczbie kurcząt brojlerów pozostałych w stadzie po sprzedaży lub po uśmierceniu; • nazwę mieszańca kurcząt brojlerów, jeżeli jest znana.

9. Dokumentacja ta, jest przechowywana przez 3 lata od dnia umieszczenia kurcząt brojlerów w kurniku, w którym są one utrzymywane i udostępniana powiatowemu lekarzowi weterynarii. • Posiadacz kurnika lub opiekunowie mogą zwiększyć obsadę kurcząt brojlerów (ponad dopuszczalną normę), utrzymywanych w kurniku w przeliczeniu na 1m2 powierzchni użytkowej, jeżeli: • są spełnione wymagania dotyczące zwiększenia obsady kurcząt brojlerów w kurniku (szczegóły poniżej), • powiadomią o takim zamiarze powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na lokalizację kurnika, w którym są utrzymywane kurczęta brojlery, co najmniej 15 dni przed umieszczeniem stada w tym kurniku, podając planowany poziom obsady. • Posiadacz kurnika lub opiekunowie zaopatrują wysyłane do ubojni kurczęta brojlery, pochodzące z kurnika o zwiększonej obsadzie, w informację zawierającą: • - nazwę mieszańca kurcząt brojlerów, jeżeli jest znana; • - wskaźnik śmiertelności dziennej, który oblicza się dzieląc liczbę kurcząt brojlerów • padłych w kurniku tego samego dnia, w tym uśmierconych z powodu choroby lub z • innych przyczyn, przez liczbę kurcząt brojlerów znajdujących się w kurniku w tym • dniu, i mnożąc otrzymaną wartość przez 100; • - skumulowany wskaźnik śmiertelności dziennej, będący sumą wskaźników • śmiertelności dziennej.

10. Podmiot prowadzący ubojnię gromadzi, pod nadzorem urzędowego lekarza weterynarii w rozumieniu przepisów o kontroli weterynaryjnej w handlu, dane dotyczące gospodarstwa, z którego pochodzą kurczęta brojlery, kurnika, w którym są utrzymywane kurczęta brojlery, i liczby kurcząt brojlerów padłych podczas transportu do ubojni oraz dane i informacje, przekazane z transportem z właścicielem ptaków. Urzędowy lekarz weterynarii po przeprowadzeniu kontroli i na podstawie wyników badania poubojowego, określa poziom dobrostanu kurcząt brojlerów, w tym częstotliwość występowania przypadków kontaktowego zapalenia skóry, zarobaczenia i chorób ogólnoustrojowych w kurniku, w którym są utrzymywane kurczęta brojlery, lub w gospodarstwie, z którego pochodziły kurczęta brojlery poddane ubojowi. W przypadku gdy wyniki badania poubojowego lub dane i informacje uzyskane od właściciela/opiekuna ptaków wskazują na niski poziom dobrostanu, urzędowy lekarz weterynarii przekazuje informacje zawierające wyniki badania poubojowego posiadaczowi kurnika lub opiekunomoraz powiatowemu lekarzowi weterynarii, właściwemu ze względu na lokalizację kurnika, w którym są utrzymywane kurczęta brojlery. Posiadacz kurnika lub opiekunowie podejmują, pod nadzorem powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na lokalizację kurnika, działania mające na celu poprawę dobrostanu kurcząt brojlerów.

11. Powiatowy lekarz weterynarii przeprowadza kontrole gospodarstw, w których są utrzymywane kurczęta brojlery, w sposób określony w rozporządzeniu (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz. Urz. UE L 165 z 30.04.2004, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, str. 200). • Powiatowy lekarz weterynarii, za pośrednictwem wojewódzkiego lekarza weterynarii, przekazuje Głównemu Lekarzowi Weterynarii informacje o: • wynikach kontroli • wynikach badań poubojowych i podjętych działaniach mających na celu poprawę dobrostanu kurcząt brojlerów.

12. Wymienionych przepisów nie stosuje się do: • gospodarstw, w których liczba utrzymywanych kurcząt brojlerów jest mniejsza niż 500 sztuk; • gospodarstw utrzymujących wyłącznie stada hodowlane; • stad hodowlanych w gospodarstwach utrzymujących zarówno stada hodowlane, jak i stada • produkcyjne; • zakładów wylęgu drobiu; • kurcząt utrzymywanych w systemie ekstensywnego chowu ściółkowego z dostępem do wolnego • wybiegu, • kurcząt utrzymywanych zgodnie z metodami produkcji ekologicznej . • Przepisy karne [1]: • 1. Kto będąc posiadaczem kurnika nie zapewnia sprawowania opieki nad kurczętami brojlerami • przezosoby spełniające warunki, o których mowa w art. 12a ust. 1, • 2. zwiększa obsadę kurcząt brojlerów wbrew wymaganiom określonym w art. 12d, • 3. nie prowadzi dokumentacji, o której mowa w art. 12f ust. 1, lub prowadzi ją niezgodnie z tym • przepisem, nie przechowuje lub nie udostępnia dokumentacji, • 4. nie zaopatruje wysyłanych do ubojni kurcząt brojlerów pochodzących z kurnika o zwiększonej • obsadzie w informacje, o których mowa w art. 12f ust. 3 • - podlega karze grzywny. • Orzekanie w sprawach, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania • w sprawach o wykroczenia.

13. OBSADA KURNIKA: • Zgodnie z Art. 3 p. 2, DYREKTYWY RADY 2007/43/WE z dnia 28 czerwca 2007 r. (D.UE. L 182/19 z dnia 12.7.2007) w sprawie minimalnych zasad dotyczących ochrony kurcząt utrzymywanych z przeznaczeniem na produkcję mięsa, • maksymalne zagęszczenie hodowli w gospodarstwie lub kurniku gospodarstwaw żadnym momencie nie może przekraczać 33 kg/m2. • Od zasady tej możliwe jest odstępstwo pod warunkiem spełnienia przez właścicieli zwierząt wymogów zawartych w załącznikach I i II tej dyrektywy. • W tym przypadku (zwiększonej obsady) maksymalne zagęszczenie hodowli w gospodarstwie lub kurniku gospodarstwa w żadnym momencie nie może przekraczać 39 kg/m2, a także obsada kurnika nie może przekraczać norm nałożonych Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 września 2003 roku w sprawie minimalnych warunków utrzymywania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich (Dz. U. 167, poz. 1629), tj w przypadku brojlerów kurzych maksymalna obsada ptaków na m2 powierzchni pomieszczenia inwentarskiego może wynosić: • do 3 tygodnia max. 35 sztuk • powyżej 3 do 5 tygodnia życia – 22 sztuki • powyżej 5 tygodnia życia – 17 sztuk

14. ZAŁĄCZNIK I WYMOGI MAJĄCE ZASTOSOWANIE DO GOSPODARSTW: Oprócz odpowiednich przepisów zawartych w innych odpowiednich wspólnotowych aktach prawnych zastosowanie mają następujące wymagania: Urządzenia do pojenia Urządzenia do pojenia są ustawiane i utrzymywane w sposób minimalizujący ryzyko wylewania się wody. KarmienieKurczęta powinny mieć stały dostęp do paszy albo powinny być karmione w pewnych odstępach czasu, a ponadto nie mogą być pozbawiane paszy dłużej niż 12 godzin przed przewidywaną godziną uboju. ŚciółkaWszystkie kurczęta mają stały dostęp do ściółki, która jest sucha i ma kruchą powierzchnię. Wentylacja i ogrzewanie Wentylacja działa w sposób zapewniający uniknięcie przegrzania i, w razie konieczności, w powiązaniu z systemami ogrzewania w celu usunięcia nadmiaru wilgoci. HałasPoziom dźwięku jest minimalizowany. Wentylatory, maszyny do karmienia lub inne wyposażenie jest tak skonstruowane, umieszczone, obsługiwane i utrzymywane, aby powodowało możliwie najmniejszy hałas.

15. OświetlenieWszystkie budynki są wyposażone w oświetlenie o intensywności co najmniej 20 luksów przy włączonym oświetleniu, mierzone na poziomie oka ptaka, oświetlające przynajmniej 80 % powierzchni użytkowej. Czasowe ograniczenie poziomu oświetlenia może być w razie konieczności dopuszczone w wyniku zalecenia lekarza weterynarii. W terminie siedmiu dni od umieszczenia kurcząt w budynku i do trzech dni przed przewidywanym ubojem oświetlenie powinno być dostosowane do 24-godzinnego rytmu z okresami zaciemnienia trwającymi co najmniej ogółem 6 godzin, z co najmniej jednym okresem nieprzerwanego zaciemnienia trwającym przynajmniej 4 godziny z wyłączeniem okresów przyciemnienia. KontrolaWszystkie kurczęta utrzymywane w gospodarstwie muszą podlegać kontroli co najmniej dwa razy dziennie. Należy zwrócić szczególną uwagę na symptomy wskazujące na obniżony poziom dobrostanu lub zdrowia zwierząt. Kurczęta, które mają poważne obrażenia lub wykazują wyraźne objawy zaburzeń zdrowotnych, takiejak trudności w chodzeniu, poważne puchliny brzuszne lub wady rozwojowe, oraz które mogą cierpieć, są poddawane stosownemu leczeniu lub natychmiastowemu ubojowi. W razie konieczności należy skontaktować się z z lekarzem weterynarii. CzyszczenieTe części budynków, wyposażenia lub przyrządów, które mają kontakt z kurczętami, powinny być starannie oczyszczone i zdezynfekowane za każdym razem po ostatecznym usunięciu ptaków z budynku, zanim do kurnika zostanie wprowadzone nowe stado. Po ostatecznym usunięciu ptaków z kurnika należy usunąć całą ściółkę i wprowadzić czystą ściółkę.

16. Przechowywanie dokumentacji Właściciel lub opiekun prowadzi dokumentację dla każdego kurnika w gospodarstwie, zawierającą dane dotyczące: - liczby wprowadzonych kurcząt; - powierzchni użytkowej; ·- krzyżówki lub odmiany hodowlanej kurcząt, jeśli jest znana; - w przypadku każdej kontroli – liczby ptaków padłych ze wskazaniem przyczyn śmierci, jeżeli są znane, a także liczby ptaków ubitych ze wskazaniem przyczyn - liczby kurcząt pozostałych w stadzie po sprzedaży kurcząt lub poddaniu ich ubojowi. Dokumentacja ta przechowywana jest przez co najmniej trzy lata i jest udostępniana właściwemu organowi podczas dokonywania kontroli lub na żądanie. Zabiegi chirurgiczne Wszystkie zabiegi chirurgiczne dokonywane w celach innych niż terapeutyczne lub diagnostyczne powodujące uszkodzenie lub utratę wrażliwej części ciała lub zmiany w strukturze kostnej są zakazane.Przycinanie dziobów może być jednak dozwolone przez państwa członkowskie w sytuacji, w której inne środki mające zapobiec wyrywaniu puchu i kanibalizmowi zostały wyczerpane. W takich przypadkach dokonuje się go wyłącznie po konsultacji z lekarzem weterynarii i na jego zalecenie i jest ono przeprowadzane przez wykwalifikowany personel na kurczętach, które nie są starsze niż 10 dni. Ponadto państwa członkowskie mogą zezwolić na kastrację kurcząt. Kastracja jest przeprowadzana wyłącznie pod nadzorem lekarza weterynarii przez personel, który przeszedł specjalne szkolenie.

17. ZAŁĄCZNIK II WYMOGI DOTYCZĄCE STOSOWANIA WYŻSZEGO ZAGĘSZCZENIA HODOWLI Powiadamianie i dokumentacja Następujące wymogi mają zastosowanie: - Właściciel lub opiekun informuje właściwy organ o swoim zamiarze zagęszczenia hodowli o więcej niż 33 kg/m2 żywej masy. - Wyznacza dokładną liczbę i powiadamia właściwy organ o jakiejkolwiek zmianie zagęszczenia hodowli w terminie co najmniej 15 dni przed umieszczeniem stada w kurniku. - Jeżeli jest to wymagane przez właściwy organ, do powiadomienia dołączany jest dokument podsumowujący informacje zawarte w dokumentacji wymaganej na mocy pkt 2. - Właściciel lub opiekun przechowuje i udostępnia w kurniku uzupełnioną dokumentację szczegółowo opisującą systemy produkcji. Dokumentacja ta zawiera w szczególności szczegółowe dane techniczne kurnika i jego wyposażenia, takie jak: *plan kurnika, w tym wymiary powierzchni zajmowanej przez kurczęta; *system wentylacji oraz, w odpowiednich przypadkach, schładzania i ogrzewania wraz z jego lokalizacją, plan wentylacji wskazujący docelowe parametry jakości powietrza, takie jak przepływ powietrza, prędkość przepływu powietrza oraz temperatura; *informacje dotyczące systemów karmienia i pojenia oraz ich lokalizacji;       *informacje dotyczące systemów alarmowych i awaryjnych systemów zasilania w razie awariijakiegokolwiek wyposażenia elektrycznego lub mechanicznego niezbędnego dla zdrowia idobrostanu zwierząt; *typ zazwyczaj używanej podłogi i ściółki.

18. Dokumentacja jest udostępniana właściwemu organowi na jego żądanie i jest uaktualniana. W szczególności należy rejestrować kontrole techniczne systemów wentylacyjnych i alarmowych. • Właściciel lub opiekun przekazuje bez zbędnej zwłoki właściwemu organowi informacje o wszelkich zmianach dotyczących danego kurnika, wyposażenia lub procedur mogących wywrzeć wpływ na dobrostan ptaków. • Wymogi w stosunku do gospodarstw – kontrola parametrów dotyczących środowiska • Właściciel lub opiekun zapewnia wyposażenie każdego kurnika w gospodarstwie w systemy • wentylacji oraz, w razie konieczności, ogrzewania i schładzania, które są zaprojektowane, • zbudowane i działają w taki sposób, aby: • koncentracja amoniaku (NH3) nie przekraczała 20 ppm, a koncentracja dwutlenku węgla • (CO2) nie przekraczała 3 000 ppm mierzonych na poziomie głów kurcząt; • temperatura wewnętrzna nie przekraczała temperatury zewnętrznej o więcej niż 3 oC, jeżeli • temperatura zewnętrzna mierzona w cieniu przekracza 30 oC; • średnia wilgotność względna mierzona wewnątrz kurnika w ciągu 48 godzin nie • przekraczała • 70%, jeżeli temperatura zewnętrzna jest niższa niż 10 oC.

19. Ustalanie poziomu obsady kurcząt brojlerów w kurniku: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 17 grudnia 2009 r. wsprawie sposobu ustalania poziomu obsady kurcząt brojlerów w kurniku, w którym są one utrzymywane (Dz. U. Nr 223, Poz. 1784) Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 30 czerwca 2010 r. Ustalenia poziomu obsady kurcząt brojlerów w kurniku, w którym są one utrzymywane, dokonuje posiadacz kurnika lub opiekun, przed wprowadzeniem kurcząt do kurnika. Poziom obsady kurcząt brojlerów w kurniku, w którym są one utrzymywane, ustala się poprzez: obliczenie łącznej masy żywych kurcząt brojlerów, w przeliczeniu na 1 m2 stale dostępnej im powierzchni użytkowej wyłożonej ściółką.

20. Obliczenia łącznej masy kurcząt, dokonuje się: ·w siódmym dniu ich życia, a następnie każdego siódmego dnia kończącego kolejny tydzień ich życia, poprzez wykonanie kolejno następujących czynności: - zważenie co najmniej 1 % losowo wybranych kurcząt znajdujących się tego dnia w kurniku na tej samej powierzchni użytkowej, - obliczenie średniej masy zważonych kurcząt, - pomnożenie średniej masy zważonych kurcząt przez liczbę kurcząt znajdujących się w kurniku na tej samej powierzchni użytkowej i podzielenie przez stale dostępną im powierzchnię użytkową wyłożoną ściółką, wyrażoną wm2; ·w dniu wysłania kurcząt do ubojni, poprzez wykonanie kolejno następującychczynności: - obliczenie średniej masy kurcząt wysyłanych do ubojni - pomnożenie średniej masy kurcząt wysyłanych do ubojni przez liczbę kurcząt znajdujących się w kurniku na tej samej powierzchni użytkowej i podzielenieprzez staledostępną im powierzchnię użytkową wyłożoną ściółką wyrażoną w m2.

21. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ PYTANIA???