Indicatoren ( SPI’s )voor BRZO bedrijven

1. Indicatoren (SPI’s)voor BRZO bedrijven Vera Sol - Centrum Veiligheid LoekBollen - BOIAC

2. Inhoud Achtergrond Literatuurstudie Interviews Prestatie-indicatoren Vervolgonderzoek

3. Achtergrond: van Seveso II naarSeveso III Aanleiding: • Nieuwe indeling van gevaarlijke stoffen : GloballyHarmonised System of ClassificationandLabelling of chemicals (GHS) • Aanpassen aan andere EU regelgeving • Oplossing van kleine knelpunten Wat is gewijzigd? • Verduidelijken van definities • Eisen aan VR zijn verduidelijkt en verscherpt • Eisen aan VBS zijn omvangrijker en verscherpt • Toepassing van prestatie-indicatoren wordt aanbevolen • Geen specifieke eisen opgenomen t.a.v. veiligheidscultuur

4. Achtergrond: bijlage III over VBS Het VBS moet afgestemd te zijn op de gevaren, de industriële werkzaamheden en de complexiteit van de organisatie in de inrichting, en moet op de evaluatie van de risico’s gebaseerd zijn. De volgende punten komen aan de orde in het VBS: • organisatie en personeel • identificatie en beoordeling van zware ongevallen • controle op de exploitatie (beheersing van uitvoering) • wijze waarop wordt gehandeld bij wijzigingen • planning van noodsituatie • toezicht op de prestaties (met toepassen van performance indicatoren) • controle en analyse (aanneming en toepassing van procedures om preventiebeleid en doeltreffendheid en deugdelijkheid VBS systematisch periodiek te beoordelen)

5. Achtergrond: Seveso III Bijlage III van Richtlijn 2012/18/EU: (vi) het toezicht op de prestaties — aanneming en toepassing van procedures voor een permanente beoordeling van de inachtneming van de doelstellingen die door de exploitant zijn bepaald als onderdeel van het preventiebeleid voor zware ongevallen en van het veiligheidsbeheerssysteem, en invoering van regelingen voor onderzoek en correctie bij niet-inachtneming. Tot deze procedures moet behoren het systeem voor de melding van zware ongevallen of bijna-ongevallen, met name die waarbij de beschermende maatregelen hebben gefaald, alsook het onderzoek daarnaar en de follow-up, een en ander op basis van de ervaringen uit het verleden. Tot de procedures kunnen ook prestatie-indicatoren behoren zoalsveiligheidsprestatie-indicatoren (safety performance indicators, SPIs) en/of andere relevante indicatoren;

6. Aanleidingvooronderzoek • Het ministerie van SZW is al 10 jaar bezig om indicatoren een rol te geven in het beleids- en toezichtproces. Tot op heden is dat niet gelukt • Seveso III geeft de mogelijkheid SPI’s te koppelen aan het VBS • SPI’s worden al door bedrijven gebruikt • Er zijn grote stappen gemaakt in de kennis voor het ontwikkelen van goede en effectieve SPI’s sinds o.a. Texas City incident • SZW wil beter inzicht in de veiligheidsprestaties van bedrijven om de inspectie efficiënter en effectiever in te richten

7. Doel van onderzoek Vragen van de beleidsdirectie Gezond & Veilig Werken van het ministerie SZW aan RIVM: • Geef inzicht in de wetenschappelijke literatuur op het gebied van SPI’s en het huidige gebruik van indicatoren door bedrijven. • Kunnen SPI’s gebruikt worden voor het meten van veiligheidscultuur? • Ontwikkel een set van SPI’ste gebruiken bij het beleids- en toezicht proces op het gebied van majeure risico’s en die tevens door bedrijven gebruikt kunnen worden.

8. Het onderzoek • Literatuuronderzoek • Interviews van het senior Management bij 12 vooraanstaande BRZO-bedrijven naar de praktijk van het managen van het VBS en de toepassing van SPI’s (incl. de visies van bedrijven op veiligheidscultuur en het actieplan “Veiligheid Voorop”) • Ontwikkeling van een set van indicatoren gekoppeld aan de Seveso III elementen van het veiligheidsbeheerssysteem

9. Het literatuuronderzoek (literature review)

10. Literatuuronderzoek SPI’s (1) Belangrijkste bevindingen: • Er is geen specifieke methode die kan worden aanbevolen om indicatoren te ontwikkelen • Wel zijn er verschillende richtlijnen en goede werkpraktijken die gevolgd kunnen worden o.a. • 20 criteria waar goede indicatoren aan moeten voldoen

11. Literatuuronderzoek SPI’s (2) • 20 kwaliteitseisen waar goede indicatoren aan moeten voldoen:- voor het systeem als geheel (bijvoorbeeld voldoende in aantal en frequentie om trends te kunnen identificeren, en combinaties van leading en lagging indicatoren zodat je zowel de prestaties uit het verleden als voorspellingen voor de toekomst meet)- voor indicatoren afzonderlijk (bijvoorbeeld SMART) - voor het ontwikkelproces (bijvoorbeeld betrokken team, en worden ten minste op jaarbasis gereviewd en zo nodig aangepast)

12. Literatuuronderzoek SPI’s (3) Ga voor het onderzoeksrapport naar www.rivm.nl/arbeidsveiligheid en zoek onder rapporten naar: A literature review on safety performance indicators supporting the control of major hazards BellamyLJ, Sol VM RIVM Rapport 620089001

13. De interviews

14. Doel van de interviews Geef een beeld van • de huidige toepassing van SPI’s bij BRZO-bedrijven • de ontwikkelingen van de veiligheidscultuur, en • het management van het VBS in deze bedrijven Ga uit van • vooraanstaande BRZO-bedrijven • van verschillende branches (VNPI, VNCI, VOTOB, VHCP) • met een zo goed mogelijke verdeling over de vijf regionale veiligheidsnetwerken

15. Uitgangspunten bij interviewrondes • Een structureel VBS met een zo specifiek mogelijk voorgeschreven referentiekader voor het managen en verbeteren van de operationele integriteit (*) vormt de eerste schil rond het voorkomen van majeure incidenten • Het zo noodzakelijke professionele leiderschap van (Sr-) managers voor het voortdurend handhaven en verbeteren van de operationele integriteit vormt de tweede schil rond het voorkomen van incidenten (Goede veiligheidscultuur) (*) Operationele integriteit (OI) is het vermogen van een organisatie om geheel en zonder voorbehoud altijd te voldoen aan alle in- en externe vereisten ten aanzien van een veilige-, gezonde- en milieuverantwoorde bedrijfsvoering

16. Overzicht van thema’s van de interviews • Governementvan het VBS (hoe manage je het VBS) • Performance indicatoren (hoe en van welke SPI’s wordt gebruik gemaakt) • Voldoen aan wet- en regelgeving (hoe zorg je ervoor dat het bedrijf altijd de wet- en regelgeving kent en zich er aan houdt) • VGM cultuurinterventies (aard en omvang van, in de afgelopen twee jaar gestarte, initiatieven) • Sancties en beloningen ( inhoud en toepassing) • Visie van bedrijven op plannen van de overheid m.b.t. SevesoIII • Visie van bedrijven op het initiatief ‘Veiligheid Voorop’ van de branches

17. Interviewresultaten: Performance Indicatoren • Toegepaste performance indicatoren zijn veelal ‘lagging’ (= resultaten van acties; niet voorspellend i.t.t. ‘leading’ = indicatief voor toekomstige veiligheidsprestaties), • Veel bedrijven zijn nog volop aan het sleutelen aan de indicatoren; twee bedrijven hebben externe deskundigheid ingeroepen, • In vijf van de twaalf bedrijven wordt een jaarlijkse trendanalyse teruggekoppeld naar VBS elementen en de werkprocessen daarop aangepast, • Sr. Mngmnt krijgt veelal een (te) beperkt aantal KSPI’ste zien; veel details blijven steken op lagere niveaus, • De grote hoeveelheid kennis en artikelen van de laatste jaren over SPI’slijkt niet doorgedrongen tot de bedrijven.

18. Discussie n.a.v. Interviews (1) • De Operationele Integriteit en de Financiële/Economische Integriteit zijn als Yin en Yang van belang voor een gezond en veilig bedrijf. • De grote uitdaging is om het belang van een goede Operationele Integriteit zodanig ondubbelzinnig bij de Sr-managers van de BRZO bedrijven geaccepteerd te krijgen dat zij hun VBS en veiligheidscultuur “vrijwillig” structureel met eenzelfde prioriteit gaan managen als de bedrijfseconomische aspecten en daarvoor ook verantwoording aflegt naar de maatschappij met gelijkwaardige middelen. (o.a. SPI’s) • Inspectie vormt het laatste (noodzakelijke) middel om compliance aan wet- en regelgeving af te dwingen.

19. Discussie n.a.v. Interviews (2) • Daarvoor is nodig : • Specifieke doelen en normen per systeemelement in de wet verankerd inclusief performance indicatoren ( Overheid zorgt voor een eenduidig en specifiek referentiekader ) • Aangepaste tools voor inspectie en handhaving . Deze tools ontwikkelen op basis van het in de wet- en regelgeving voorgeschreven eenduidig en specifiek referentiekader • Brancheverenigingen en bedrijven verdere details van een model veiligheidsbeheerssysteem laten uitwerken en effectief laten implementeren (Veiligheid Voorop)

20. Voorbeelden van SPI’s op basis van doelnormen

21. Proces (1) • Het ministerie van SZW is al 10 jaar bezig om indicatoren een rol te geven in het beleid maar is daar tot op heden niet in geslaagd. Deze nieuwe poging moet leiden tot een aanvaardbaar product. • Basis voor deze poging zijn: - Seveso III - Literatuuronderzoek SPI’s, - input van inspectie (I-SZW), - resultaten interviews met bedrijven, - ervaringen binnen Deltalinqs- NTA8620, CEFIC, EPSC, etc. - wet- en regelgeving,- ervaringen van Dr.L.Bellamy(White Queen) en en L.Bollen (BOIAC) met het opstellen en managen van systemen ter voorkoming van zware ongevallen.

22. Proces (2) • Bijeenkomsten van projectgroep en SZW (Beleid en Inspectie) • Informatie verzamelen • Definiëren van specifiekere doelnormen voor de VBS elementen inclusief eisen voor management o.a.:-communicatie en participatie,-zichtbaar leiderschap,-verzekeren van beschikbare middelen. • Brainstormen over SPI’s met breed veld van deskundigen • Lange lijst van mogelijke indicatoren • Selectie als eerste voorstel in fase 1 van het onderzoek

23. Voorbeelden doelnormen en SPI’s Doelnorm voor Kennis en beheersing van de risico’s op zware ongevallen • Management zorgt aantoonbaar en met structureel toereikende middelen ervoor dat, voor de levenscyclus van de installaties en voor de activiteiten behorende bij de bedrijfsvoering, alle benodigde risicoanalyses op tijd worden uitgevoerd en worden vastgelegd door competente mensen en dat de uit de analyse voortkomende en vastgelegde risico reducerende maatregelen effectief worden gecommuniceerd en uitgevoerd om zware ongevallen te voorkomen, te beheersen en de gevolgen te beperken.

24. Concept SPI’ s voor doelnorm risicobeheersing • Percentage van de activiteiten behorende bij de bedrijfsvoering en van de installaties waarvan de gevarenidentificatiemethodiek en risico-evaluatie actueel is en conform de procedure is uitgevoerd • Percentage van de risico’s van ongewenste gebeurtenissen die zijn getoetst aan de risicomatrix van de inrichting en die van een onaanvaardbaar niveau zijn en waarvoor mitigerende acties zijn vastgesteld • Aantal of percentage van de incidenten/ongevallen met als basisoorzaak het falen van het toegepaste systeem van risico analyse, beoordeling en beheersing

25. Doelnorm voor de beheersing van de uitvoering • Management zorgt voor de vaststelling en accuraat en actueel houden van de grenzen voor een veilige bedrijfsvoering ter voorkoming van zware ongevallen en de gevolgen te beperken en zorgt ervoor dat alle afdelingen van de inrichting deze grenzen kennen en bewaken en in staat zijn om bij onvoorziene overschrijding van de grenzen terug te keren naar de veilige bedrijfsvoering.

26. Concept SPI’ s voor doelnorm voor de beheersing van de uitvoering • Percentage van op tijd uitgevoerde inspecties aan kritische instrumentatie, apparatuur en installatie(onderdelen) • Percentage van falen/niet-functioneren van kritische instrumentatie, gebleken uit inspecties • Percentage (Aantal) van onvoorziene overschrijdingen van de vastgestelde grenzen van een veilige bedrijfsvoering

27. Doelnorm voor het toezicht op prestaties • Management zorgt ervoor dat gestelde doelen, vereisten en verwachtingen ter voorkoming van zware ongevallen en het beperken van de gevolgen worden nagekomen en voortdurend worden verbeterd door structureel de systemen en barrières ter voorkoming van zware ongevallen te verbeteren met behulp van het op tijd proactief verkregen inzicht in de naleving van procedures en voorschriften en het verkregen reactief inzicht in (bijna)incidenten en corrigerende acties, voortkomend uit het systeem voor het melden, onderzoeken, analyseren en documenteren van het voldoen en het niet voldoen aan de gestelde doelen, vereisten en verwachtingen.

28. Concept SPI’s voor doelnorm het toezicht op prestaties • Aantal en aard van barrières die niet gewerkt hebben /afwezig waren voortkomend uit de analyse van (bijna-)incidenten. Als barrières zijn hier bedoeld systemen/werkmethoden voor het houden van toezicht • Aantal basisoorzaken dat heeft geleid tot het aanpassen van het VBS (n.a.v. analyses)

29. Resultaatvooronderzoek Ga voor het onderzoeksrapport naar www.rivm.nl/arbeidsveiligheid en zoek onder rapporten naar: Veiligheidsprestatie-indicatoren voor het veiligheidsbeheerssysteem van BRZO-bedrijven : Vooronderzoek BellamyLJ, Bollen LAA, Sol VM RIVM Rapport 620089002 Of stuureen e-mail aanvera.sol@rivm.nlvooreengedruktexemplaar

30. Vervolgonderzoek

31. Doel op de horizon: 1 juni 2015 • SZW, I&M, V&J: Aanpassen van wet-en regelgevingArbowetWet milieubeheerWet veiligheidsregio’s BRZO 1999 en het RRZO 1999 • NEN: Aanpassen van NTA 8620 • RIVM: Maken van een guidance voorinspectie • Begeleiding op hoofdlijnen door klankbordgroep met VNO-NCW, VNCI, Deltalinqs, ILT,BRZO-RUD/VNG/IPO, I-SZW, RWS/UvW, Veiligheidsregio’s/brandweer, NEN, I&M, V&J, SZW

32. Vragen?