WYKŁAD 2 PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE UZALEŻNIEŃ

1. WYKŁAD 2PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE UZALEŻNIEŃ

2. PODSTAWOWE POJĘCIA

3. PODSTAWOWE POJĘCIA • NADUŻYWANIE • Definicja WHO • przyjmowanie (samostosowanie) danego leku lub • środka, niezgodnie z jego ustalonym przeznaczeniem • leczniczym lub socjalnym

4. PODSTAWOWE POJĘCIA • UZALEŻNIENIE LEKOWE • złożona choroba ośrodkowego układu nerwowego (OUN) • charakteryzuje się natrętnym, niekiedy niekontrolowanym dążeniem do użycia leku (craving), jego poszukiwaniem i dążeniem do zdobycia za wszelką cenę oraz używaniem mimo oczywistych poważnych zagrożeń dla zdrowia i życia • może być chorobą chroniczną, z nawrotami występującymi nawet po długich okresach abstynencji • uzależnienia mieszane (uzależnienia od dwóch lub więcej substancji

5. PODSTAWOWE POJĘCIA • NAŁÓG • stan powodujący przymus zażywania substancji • wywołującej uzależnienie psychiczne i fizyczne • stałe zwiększania dawki • szkodliwy wpływ na osobę i jej otoczenie • mechanizm powstania nałogu – wpływ substancji psychostymulującej na organizm, doprowadzający do konieczności zażywanie związku lub leku w: • oczekiwaniu na przyjemne działanie • celu uniknięcia nieprzyjemnych doznań gdy go brak

6. PODSTAWOWE POJĘCIA • PRZYZWYCZAJENIE (NAWYK) • stan powodujący pragnienie, ale nie przymus zażywania danej substancji • ograniczona tendencja do zwiększania dawki • ograniczona zależność fizyczna i psychiczna • brak objawów abstynencji • wpływa tylko na jednostkę, nie na społeczeństwo

7. PODSTAWOWE POJĘCIA • SUBSTANCJE UZALEŻNIAJĄCE (PSYCHOAKTYWNE) • substancje chemiczne, które działając na organizm • człowieka powodują zmiany w jego samopoczuciu • oraz zafałszowują odbiór rzeczywistości • mogą przyczynić się do powstania uzależnienia • Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zalicza tu: alkohol, pochodne opium, przetwory konopi indyjskich, substancje uspokajające i nasenne, kokainę i inne substancje pobudzające, substancje halucynogenne, tytoń oraz lotne rozpuszczalniki • kontrola leków, substancji przewożonych przez granice

8. PODSTAWOWE POJĘCIA • NARKOTYKI • potoczne określenie substancji wpływających na świadomość • nie ma jednoznacznej definicji • najczęstsza definicja (choć to spore uogólnienie): • substancje, które powodują uzależnienie fizyczne • wszystkie substancje psychotropowe, aktualnie nielegalne (tzw. "policyjna definicja narkotyku") • substancje przyjmowane przez niektóre grupy społeczne w celu czasowej zmiany nastroju, nieakceptowane powszechnie w społeczeństwie

9. PODSTAWOWE POJĘCIA • HALUCYNOGENY • grupa substancji psychoaktywnych wywołujących halucynacje • halucynogeny nie wywołują zależności fizycznej, ale wzrost tolerancji • do najpopularniejszych w Polsce halucynogenów należą grzyby z gatunku Psilocybe semilanceata (łysiczka lancetowata)

10. PODSTAWOWE POJĘCIA • OMAMY (HALUCYNACJE) • patologiczne zjawiska zmysłowe • występujące mimo braku bodźców zewnętrznych • powstające po zażyciu narkotyku lub halucynogenu • często połączone z objawami depersonifikacji, lękiem i niepokojem, zmianą nastroju, błogostanem • wyróżniamy omamy (w zakresie każdego zmysłu): • słuchowe • wzrokowe • czuciowe • smakowe • węchowe

11. RODZAJE HALUCYNACJI • słuchowe - mogą być wyraźne i niewyraźne (nieokreślone • dźwięki, trzaski, stuki, głosy, wyraźne rozmowy) • wzrokowe - mogą być proste (błyski, cienie) i złożone • (przedmioty, zwierzęta, osoby, grupy osób), realne lub • dziwaczne (bajki czy opowieści science-fiction) • czuciowe - zewnętrzne (swędzenie, kłucie, pieczenie), • wewnętrzne (szarpanie, rozciąganie, ściskanie), • kinestatyczne (unoszenie się czy spadanie) • smakowe - np. odczuwanie smaku rzekomej trucizny • węchowe - najczęściej towarzyszą innym omamom, • przykre (spalenizna, gaz) lub przyjemne (kadzidła)

12. PODSTAWOWE POJĘCIA • TOKSYKOMANIA (1974 r. Komitet Ekspertów WHO) • nadmierne, okresowelub systematyczne przyjmowanie środków o szkodliwym działaniu na organizm • mogą prowadzić do powstania nałogu lub nawyku • 8 podstawowych typów toksykomanii (podział ze względu na wystąpienie lub nie zależności psychicznej, fizycznej, tolerancji oraz zespołu abstynencyjnego)

13. TYPY TOKSYKOMANII • Typ morfinowy • Typ barbiturowo-alkoholowy • Typ kokainowy • Typ cannabis (alkaloidy konopi) • Typ amfetaminowy • Typ khat (katyna pochodna efedryny) • Typ sublimacji halucynogennej • Typ lotnych rozpuszczalników (wziewna)

14. PODSTAWOWE POJĘCIA • ABSTYNENCJA • dobrowolne wyrzeczenie się (łac. abstinentia – wstrzemięźliwość, powściągliwość, powstrzymywanie się od czegoś) • do najczęściej spotykanych motywów abstynencji należą: • stan zdrowia, • uzależnienie od alkoholu, • charakter wykonywanej pracy, • przyjęcie określonych norm czy zasad • motywacja związana z dbałością o interes narodowy • sytuacja ekonomiczna

15. PODZIAŁ SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH

16. UZALEŻNIENIA - PLAGA KRAJÓW ROZWINIĘTYCH - USA • legalne substancje uzależniające – nikotyna i alkohol • papierosy w USA • nałogowi palacze 62 mln • tytoń bezdymny 6,8 mln • zgony 500 tys. • alkohol w USA • alkoholicy i nadużywający 18,4 mln • zgony (marskość wątroby, wypadki drogowe) 111 tys.

17. PODZIAŁ NARKOTYKÓW

18. NARKOTYKI KLASYCZNE • KOKAINA • stanowi największy problem (duże miasta) • spożycie spada (1985 – 5,7 mln; 1996 – 1,75 mln w USA) • główni użytkownicy to starsi mieszkańcy śródmieść, • palący krak (crack) • nastolatkowie palący blunty – • papierosy z kokainą i marihuaną

19. NARKOTYKI KLASYCZNE • HEROINA • zwiększa się spożycie (1996 – 216 tys.) • podawana dożylnie, palona, wdychana (mniej • niebezpieczne ze względu na zakażenie AIDS) • agresywny marketing heroiny

20. NARKOTYKI KLASYCZNE • MARIHUANA • ok. 72 mln Amerykanów powyżej • 12 lat miało z nią kontakt • aktywnych palaczy jest 18,7 mln • i ilość ta rośnie • kombinowanie marihuany z innymi narkotykami • marihuana z kokainą (crack) w bluntach (3750s, diablitos, • primos, oolies czy woolies) • blunty zanurzone w fencyklidynie (PCP) to happy sticks • (wicky sticks, illies, love boat, wet lub tical)

21. PODNOŚNIKI (STYMULANTY) • METAMFETAMINA – zastrzyki, wąchana, palona • (chasing the dragon) i brana doustnie • AMFETAMINA – mniej popularna • METYLOFENIDAT – lek Ritalin, ADHD • METKATINON – podobny budową i efektami do kokainy • METYLENODIOKSYMETAMFETAMINA (MDMA) – • popularna Extasy, zaliczana • do „leków klubowych” • EFEDRYNA – sklepy ze • zdrową żywnością

22. PODNOŚNIKI (STYMULANTY) Różne stymulanty Tabletki metamfetaminowe i amfetaminowe

23. DOŁOWNIKI I „LEKI KLUBOWE” • związki zmniejszające aktywność, uspakajające, downers • używane jako „leki klubowe”, rape dates, okradanie • pasażerów w pociągach • leki z grupy benzodiazepin – FLUNITRAZEPAM, • KLONAZEPAM • kwas γ-hydroksymasłowy (GHB)– wywołuje euforię, • anabolik • KETAMINA – szybki narkotyk i halucynogen, Special K, • czasem mieszana z alkoholem i GHB – Special K-lude, • ponieważ działaniem przypomina METAKWALON (Quaalude)

24. DOŁOWNIKI I „LEKI KLUBOWE” Ketamina Metakwalon (Quaalude) Downers Flunitrazepam GHB

25. DOŁOWNIKI, „LEKI KLUBOWE” ORAZ HALUCYNOGENY • dietyloamid kwasu lizergowego (LSD) – najpotężniejszy • halucynogen • zsyntetyzowany w 1938 r. przez Alberta Hoffmana, który • odkrył również jego działanie  • wywołane potężne halucynacje mogą • niespodziewanie powrócić w długim • czasie po pierwszym zażyciu • (flashback) • związek nie wywołuje uzależnienia • jest jednak bardzo niebezpieczny

26. DIETYLOAMID KWASU LIZERGOWEGO

27. HALUCYNOGENY • FENCYKLIDYNA (PCP) – działanie podobne do ketaminy • zsyntetyzowana również jako lek do znieczulenia ogólnego • halucynogen o silnych właściwościach uzależniających • wywołuje zachowania poszukiwawcze wrappes

28. HALUCYNOGENY MESKALINA PSYLOCYBINA

29. NARKOTYKI WZIEWNE - INHALANTY • ważna i niebezpieczna choć mało doceniania grupa • substancji uzależniających • stosowane głównie przez eksperymentujące dzieci • i młodzież • rozpuszczalniki na bazie benzenu, toluenu i innych • węglowodorów aromatycznych (używane • w gospodarstwach domowych jako środki czystości oraz • rozpuszczalniki do farb, mazaki) • benzyna oraz gazy (propan – zapalniczki, butan – kuchenki) • niebezpieczne ze wzg na: • skutki bezpośrednie – uduszenie, zahamowanie pracy serca • odległe – trwałe neuropatie, uszkodzenia wątroby

30. NARKOTYKI WZIEWNE - INHALANTY • azotany alifatyczne – azotyn amylu, azotyn butylu, • azotyn cykloheksylowy • większość z nich jest dostępna na receptę lub zakazana • wprowadzone przez środowiska • gejowskie • leki używane do narkozy wziewnej • – eter, chloroform oraz halotan

31. STERYDY • sterydy anaboliczne, pochodne • testosteronu • stosowane doustnie – oksymetolon, • oksandronol, metandrostenolon, stanazolol • domięśniowo – nandrolon, baldenon, cypropionian • testosteronu • można je kupić w sklepach ze zdrową żywnością • podnoszą agresywność i pobudliwość, powodują euforię, • zwiększają energię, podniecenie • seksualne, gwałtowne • zmiany nastroju, rozpraszanie się, • kłopoty z pamięcią i orientacją