WYBRANE ZAGADNIENIA JĘZYKOWE

1. WYBRANE ZAGADNIENIA JĘZYKOWE Karolina Olas

2. ZALEŻNOŚCI LOGICZNE W języku polskim występują pary wyrazów służące do wyrażania zależności logicznych: jeżeli – to o ile – o tyle wówczas – gdy ilekroć – tylekroć wtedy – kiedy zarówno – jak i nie tylko – lecz także dopóty – dopóki

3. Na karcie SIM przechowuje się nie tylko informacje dotyczące abonenta sieci GSM, ale i zapisane przez niego wiadomości. Pomiary trzeba wykonywać tak długo, dopóki nie otrzyma się pożądanego wyniku. Kiedy ktoś umie obsługiwać maszynę do pisania, to zapewne poradzi sobie z edytorem tekstów. POWYŻSZE ZDANIA SĄ SKONSTRUOWANE NIEPOPRAWNIE

4. ZDANIA POPRAWNIE SKONSTRUOWANE POD WZGLĘDEM LOGICZNYM Na karcie SIM przechowuje się nie tylko informacje dotyczące abonenta sieci GSM, lecz także zapisane przez niego wiadomości. Pomiary trzeba wykonywać dopóty, dopóki nie otrzyma się pożądanego wyniku. Jeżeli ktoś umie obsługiwać maszynę do pisania, zapewne poradzi sobie z edytorem tekstów.

5. SZYK WYRAZÓW W języku polskim kolejność wyrazów w zdaniu jest swobodna, aczkolwiek istnieją pewne ograniczenia: najpierw podmiot ze swoimi kreśleniami, a później orzeczenie ze swoimi określeniami. Szyk zdania może zmieniać się również w zależności od rozłożenia akcentów logicznych – wyraz, który chcemy zaakcentować umieszczamy na końcu lub początku zdania.

6. Częstą manierą autorów i tłumaczy jest szyk przestawny. W rezultacie otrzymujemy zdania, w których nie ma powodu rezygnować z szyku prostego : Podczas takiej transakcji ustalana była cena. zamiast: Podczas takiej transakcji była ustalana cena. albo: W książce omawiane są zagadnienia fizyki ciała stałego. zamiast: W książce są omawiane zagadnienia fizyki ciała stałego.

7. Podobna uwaga odnosi się do czasu przyszłego, tzn. nie należy używać formy czytał będę. Szyk przestawny może pozostać tylko wtedy kiedy operujemy bezokolicznikiem, dlatego wyrażenie czytać będę jest dopuszczalne.

8. STRONA BIERNA I SŁOWO POSIŁKOWE ZOSTAĆ Jeżeli nie zależy nam na uwydatnieniu postawy biernej, lepiej użyć formy osobowej strony czynnej, formy zwrotnej lub innej formy bezosobowej: Wiele gospodyń domowych robi zakupy na miejskich rynkach. zamiast: Zakupy na miejskich rynkach są robione przez wiele gospodyń domowych. • Strona bierna jest często spotykana w tekstach naukowych lub specjalistycznych, zarówno w wersji oryginalnej jak i przekładzie, mimo iż język polski unika strony biernej , autorzy i tłumacze używają jej bardzo często.

9. Autorzy i tłumacze nadużywają także słowa posiłkowego zostać, w kontekstach w których nie ma potrzeby uwydatniania chwili początkowej czynności lub stanu. Zamiast Porządkowanie poczty elektronicznej w folderach zostanie omówione w rozdziale 12. powinno się pisać Porządkowanie poczty elektronicznej w folderach będzie omówione w rozdziale 12.

10. KONSTRUKCJE ANALITYCZNE We współczesnych tekstach występują coraz częściej specyficzne, rozbudowane konstrukcje składniowe, których znaczenie daje się niemal z reguły sprowadzić do znaczenia jednego z ich członów, będącego formalnie członem podrzędnym. Teksty nasycone konstrukcjami analitycznymi czyta się trudno, są monotonne, wywołują wrażenie sztuczności. Takie konstrukcje zastępują pojedynczy rzeczownik, przymiotnik lub przyimek.

11. Problem właściwego zagospodarowania nieużytków stał się nieodzowny. Zamiast problem właściwego zagospodarowania można napisać właściwe zagospodarowanie • Inne zagadnienie – to fakt występowania korozji rur ciepłej wody. Zamiast fakt występowania można napisać występowanie. Przed skróceniem zdania, należy zrozumieć sens wypowiedzi, aby nie wypaczyć myśli autora.

12. ROZWLEKŁOŚĆ Często zdarza się, że w zdaniu występuje zbyt wiele określeń jednoznacznych lub bliskoznacznych, nie wnoszących nic nowego, będących powtórzeniem tego co już zostało powiedziane – stosowanie dwóch bliskich znaczeniowo środków stylistycznych – tautologii i pleonazmów, np.: • osiągnięcia realne i rzeczywiste • nadal pozostaje • odmienne warianty • potencjalna możliwość • kontynuować dalej

13. Podobny błąd polega na używaniu konstrukcji wielowyrazowych zamiast równoważnych im znaczeniowo wyrażeń zwięźlejszych, np.: • ze względu na fakt, że – ponieważ • mimo faktu, że – mimo, że • w przypadku gdy – gdy • z wyjątkiem tego, że – oprócz

14. KONTEKSTY DYSONANSOWE Wiele błędów powstaje w wyniku prawie bezmyślnego łączenia wyrazów, które mają ze sobą niewiele wspólnego, w jedno pozornie spójne wyrażenie, np.: Wzrasta moc zainstalowanych komputerów , spadają ceny sprzętu informatycznego, obniża się koszt czasu pracy maszyn, które są wysoko wydajne.

15. ZAIMKI WZGLĘDNE JAKO WSKAŹNIKI ZESPOLENIA Zaimki względne, będące wskaźnikiem zespolenia, powinny być pierwszym członem zdania podrzędnego, np.: zamiast Jest to funkcja, określenie której jest ważne. Należy napisać: Jest to funkcja, której określenie jest ważne. Przeniesienie wyrazu który na dalsze miejsce w zdaniu podrzędnym jest możliwe wówczas, gdy na początku tego zdania znajduje się wyrażenie przyimkowe.

16. IMIESŁÓW A PODMIOT ZDANIA GŁÓWNEGO Imiesłów musi odnosić się do podmiotu zdania. Błędne jest zatem zdanie: Założywszy x=0, nasz wzór przyjmie inną postać. Przytoczone zdanie powinno być sformułowane np. w następujący sposób: Jeżeli założymy, że x=0, nasz wzór przyjmie inna postać.

17. INTERPUNKCJA Cudzysłów • nie należy go stosować w odniesieniu do wyrażeń lub zwrotów użytych w znaczeniu przenośnym, ani do udziwnionych lub żargonowych, np.: Czytanie ostatniej książki Jerzego Pilcha sprawiło mi wielką „frajdę”. • cudzysłów może także oznaczać, że autor traktuje pewne wyrazy w sposób szczególny w danym kontekście • wprowadzenie cudzysłowu może być również wyrazem pewnej pozy stylistycznej

18. Przecinek • przed wyrazami wprowadzającymi człon porównawczy, tj. niż, niby, niby to, jako, jakby nie umieszcza się przecinków. • można stawiać przecinek przed wyrazem niż, tylko gdy człon porównawczy jest wtrąceniem lub dopowiedzeniem

19. NADUŻYWANIE ZAIMKÓW Przenoszenie zaimków zwłaszcza dzierżawczych, jest częstym błędem tłumaczy jak również redaktorów przekładów, np.: Spojrzał jej w oczy. Miał nadzieję, że nie wystraszy jej, a ona zrozumie, że jest łagodny i nie zamierza jej skrzywdzić i że naprawdę chce jej pomóc.

20. NADMIAR PRZECZEŃ Nie zgodzisz się, abyśmy dziś nie jedli kolacji w domu? Na ogół większość z nas nie korzysta z udogodnień File Checker do czasu, gdy nie przydarzy się jakiś błąd tragiczny w skutkach. Nie miałbyś ochoty pójść potem do kina?

21. SAXON GENITIVE • Zjem śniadanie w barze McDonalda zamiast w McDonald’sa • Jak podaje Agencja Reutera zamiast Agencja Reuters’a (lub Reutersa) • Nie należy dodawać również dodawać do angielskich wyrazów w liczbie mnogiej (zakończonych na „s”) polskiej końcówki oznaczającej liczbę mnogą, np.: Chicago Bullsy, Leikersi, Rangersi.

22. KOBIETA CZY MĘŻCZYZNA? • Na twarzy starca pojawił się uśmiech, a oczy mężczyzny zaszły łzami. (w zdaniu mowa o tym samym mężczyźnie) Joe i James próbują wyjaśnić okoliczności śmierci tancerki. Wkrótce mężczyźni wpadają na trop wielkiej afery korupcyjnej.

23. powtarzanie w tekście blisko siebie takich samych lub podobnych wyrazów, np.: powiedział, powiedziała, przyjechał, dojechała • mylenie trybu warunkowego z czasem przyszłym, np.: Może skorzystam z tej oferty, gdyby doktor Wheeler był zajęty.