BANKA ve SİGORTA MUAMELELERİ VERGİSİ (BSMV) EKİM 2007

1. BANKA ve SİGORTAMUAMELELERİ VERGİSİ(BSMV)EKİM 2007 1

2. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinde Mevzuu Vergiyi Doğuran Olay6802 Sayılı Gider Vergileri Kanunu Madde 28 2

3. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinin Konusu Banka ve sigorta şirketlerinin 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanununa göre yaptıkları işlemler hariç yaptıkları bütün işlemler banka ve sigorta muameleleri vergisi kapsamına girmektedir. Bankerler tarafından yapılan ve 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 28 inci maddesinde belirtilen muamele ve hizmetlerdir. 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanununa göre yapılan işlemler banka ve sigorta muameleleri vergisinin konusuna girmemektedir. Ancak, kiralama işlemlerinde banka ve sigorta şirketlerince yapılan aracılık faaliyetleri karşılığında alınan komisyonlar banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi bulunmaktadır. 3

4. Danışmanlık hizmeti ve mevduat yatırma işlemi banka muamele ve hizmetleri kapsamında değerlendirilmediğinden bankerlerin bu işlemler dolayısıyla lehe alınan paralar banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi değildir. (Banka ve sigorta şirketleri hariç) Bankerler tarafından sahip oldukları hisse senetlerinin, amortismana tabi demirbaşların, taşıtların, gayrimenkullerin ve amortismana tabi olmayan gayrimenkullerin satılması banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi işlemler değildir. 4

5. Vergiyi Doğuran Olay 6802 sayılı Kanunun 28 inci maddesinde belirtilen muamele ve hizmetler dolayısıyla lehe nakden veya hesaben para alınması, kambiyo işlemlerinde kambiyo satışıdır. • Verginin konusuna giren bir muamele yapılması, • bu muamele sonucunda lehe nakden veya hesaben bir para kalması birlikte gerçekleşmelidir. Ancak, kambiyo muamelelerinde bu şartlar aranmamakta verginin doğması için sadece kambiyo satışının yapılması yeterli bulunmaktadır. 5

6. Banka ve sigorta muameleleri vergisi mükelleflerinin hesabına herhangi bir muamele olmaksızın muhasebe tekniği gereği kaydedilmesi gereken değer artışları olarak tanımlanan evalüasyon karları banka ve sigorta muameleleri vergisinin konusuna girmez. Örnek: Altın stokunun ay sonunda ulaştığı değerin alım değerinden fazla olması durumunda ortaya çıkan karlılık hali. 6

7. Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisinden İstisna Edilen İşlemler • 6802 Sayılı Gider Vergileri Kanununda Yer Alan İstisnalar • Diğer Kanunlarda Yer Alan İstisnalar 7

8. I -6802 sayılı Gider Vergileri Kanununda Yer Alan İstisnalar (Madde 29) • Merkezleri Türkiye'de bulunan bankaların kendi şube ve ajansları ile veya bu şube ve ajansların birbirleriyle yaptıkları muameleler dolayısiyle tahakkuk eden paralar, • Merkezleri Türkiye dışında bulunan bankaların Türkiye'de mevcut şube ve ajanslarının birbirleriyle yaptıkları muameleler dolayısiyle tahakkuk eden paralar, • Hususi kanunlarla her türlü vergiden istisna edilmiş olan esham ve tahvillerin, faiz, temettü ve ikramiyeleri ile Merkez Bankasınca ihraç edilen likidite senetlerinden elde edilen faiz gelirleri,   • Bankaların müşterileri nam ve hesabına başka şahıs ve müesseselere yaptırdıkları hizmetler mukabili olarak aldıkları ve aynen mezkur şahıs veya müesseselere ödedikleri paralar, • Bankaların, bankerlerin ve sigorta şirketlerinin sermayelerinin tamamı kendilerine ait veya iştirakleri bulunan sınaî işletmelerden sağladıkları kârlar, 8

9. 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununda Yer Alan İstisnalar (Madde 29) • Bankaların, bankerlerin ve sigorta şirketlerinin sermayelerine iştirak ettikleri banka, banker ve sigorta şirketlerinin bu kanuna göre banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi muamelelerden mütevellit karları, • Emeklilik sözleşmeleri, hayat sigortaları (hayat sigortalarında ferdi kaza, hastalık sonucu maluliyet ve tehlikeli hastalıklar teminatlarının da ek teminat olarak verildiği sözleşmeler dahil) ve sağlık sigortaları ile ihracata ait nakliyat sigortalarında ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 38/A maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan konut finansmanı kapsamında yapılan sigortalarda sözleşme ve poliçe üzerinden alınan paralar, • Mükerrer sigorta muameleleri ile retrosesyon muameleleri dolayısiyle alınan prim, komisyon vesair paralar, • Biçilmemiş veya toplanmamış her türlü tarım mahsulleriyle tarım hayvanları için akdolunan zirai sigortalar dolayısiyle alınan paralar, • Nükleer rizikolara karşı yapılan sigortalar dolayısiyle alınan paralar, 9

10. 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununda Yer Alan İstisnalar (Madde 29) • Türkiye Halk Bankası'nın ihtisas kredileri kapsamında küçük ve orta ölçekli sanayi işletmelerine verdiği krediler ya da bu işletmelerin dış ticaret işlemlerine yaptığı aracılık hizmetleri dolayısıyla aldığı paralar ile Esnaf ve Sanatkarlar Kefalet Kooperatiflerinin kefaleti altında esnaf ve sanatkarlara verdiği krediler dolayısıyla alınan paralar ve bu kooperatiflerin ortaklarından masraf karşılığı adıyla aldığı paralar, • Mevduat toplamayan bankaların açmış oldukları yatırım kredileri dolayısıyle kendi lehlerine aldıkları paralar, • Bankaların, yetkili müesseselerin, özel finans kuruluşlarının ve PTT'nin Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkındaki Kararlar ve bu kararlara dayanılarak çıkarılan tebliğlere göre Merkez Bankasına yapacakları zorunlu döviz ve efektif devirleri, • Arbitraj muameleleri ve bu muameleler sonucu lehe alınan paralar, • Kooperatifler aracılığı ile Başbakanlık Toplu Konut İdaresi ve bankalar tarafından açılan konut kredileri dolayısıyla lehe alınan paralar. 10

11. 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununda Yer Alan İstisnalar (Madde 29) • Kurumlar Vergisi Kanununa göre yapılan birleşme, devir, bölünme ve hisse değişimi işlemlerinden doğan kazançlar.  • Emeklilik yatırım fonlarının, sermaye piyasalarında yaptıkları işlemler nedeniyle elde ettikleri paralar,  • Bankalar, sigorta şirketleri, emeklilik şirketleri ve ipotek finansmanı kuruluşlarının kuruluşlarında veya sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları hisse senetlerinin itibari değerlerinin üzerinde elden çıkarılması sonucu kendi lehlerine kalan paralar, • 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (12) numaralı bendi kapsamındaki işlemler dolayısıyla lehe alınan paralar. • İpotek finansmanı kuruluşlarının, konut finansmanı kuruluşlarının ve konut finansmanı fonlarının, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 38/A maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan konut finansmanı kapsamında yaptıkları tüm işlemler dolayısıyla lehe alınan paralar. 11

12. 6802 sayılı Kanunun 29/c maddesi hükmü çerçevesinde 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanununun 15 inci maddesinde, Müsteşarlıkça ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetlerinin faiz ve anapara ödemeleri banka ve sigorta muameleleri vergisinden istisna tutulmuştur. • 6802 sayılı Kanununun 29/y maddesi hükmü uyarınca; ipotek finansmanı kuruluşlarının, konut finansmanı kuruluşlarının ve konut finansmanı fonlarının, 2499 sayılı Kanunun 38/A maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan konut finansmanı kapsamında yaptıkları tüm işlemler dolayısıyla lehe aldıkları paralar banka ve sigorta muameleleri vergisinden istisnadır. 12

13. II- Diğer Kanunlarda Yer Alan İstisnalar 6802 Sayılı Gider Vergileri Kanununun 29 uncu maddesinde yazılı bentlerde yer alan istisnalar dışında, özel kanunlara hüküm konulmak suretiyle bir takım işlemler sonucu lehe alınan paralar da banka ve sigorta muameleleri vergisinden istisna edilmiştir. İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde banka ve sigorta muameleleri vergisi istisnası, Teşvik Kanunlarının verdiği yetkiyi kullanan Bakanlar Kurulu Kararlarına ve bu Kararlara istinaden Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından çıkarılan Tebliğlere göre uygulanmaktadır. Ayrıca, özel kanunlarla bazı kurum ve kuruluşlara vergi muafiyeti getirilmiştir. 13

14. Örnek: 4743 sayılı Mali Sektöre Olan Borçların Yeniden Yapılandırılması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin (b) bendinde; “Çerçeve anlaşması ve düzenlenen sözleşmeler uyarınca alacaklı kuruluşlar tarafından her ne nam altında olursa olsun tahsil edilecek tutarlar 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu gereği ödenecek banka ve sigorta muameleleri vergisinden” istisna edilmiştir. Örnek: 587 sayılı Zorunlu Deprem Sigortasına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin 5 inci maddesinde Hazine Müsteşarlığı bünyesinde sigorta yapmak ve kendisine verilen diğer görevleri yerine getirmek üzere kurulan “Doğal Afet Sigortaları Kurumu” ve gelirlerinin her türlü vergi, resim ve harçtan muaf tutulacağı hükmü yer almaktadır. 14

15. Diğer kanunlar ile kurum ve kuruluşlara tanınan muafiyetin, Kurumların bizzat kendisinin vergi, resim ve harç mükellefi olması durumunda geçerliliği bulunmaktadır. • Sigorta muamelelerine ilişkin olarak 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununda (29/k maddesi hariç) veya diğer Kanunlarda yer alan istisna hükümleri sadece sözleşme ve poliçe üzerinden alınan paraları kapsamaktadır. Sigorta şirketleri tarafından bu poliçe ve sözleşme nedeniyle sözleşme yapma ve prim tahsil etme yetkisi bulunan acentelere verilen komisyon bedelleri vergiye tabidir. 15

16. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinde Mükellef6802 Sayılı Gider Vergileri Kanunu Madde 30 16

17. Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisinde Mükellef • Banka, • Banker, • Sigorta şirketleri. 17

18. Banka ve Sigorta Şirketi Kapsamında Vergilendirilenler Merkezi Türkiye’de bulunan banka (Mevduat bankaları ve katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankaları)ve sigorta şirketleri (reasürans ve bireysel emeklilik şirketleri) ile yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye’deki şubeleridir. Sözleşme yapma ve prim tahsil etme yetkisi bulunan sigorta acenteleri ve bireysel emeklilik aracıları sigorta şirketleri kapsamında değerlendirilmekte ve her türlü işlemleri dolayısıyla lehe aldıkları paralar banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi bulunmaktadır. 18

19. 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun Uygulamasında Banker • İkraz (faiz karşılığı ödünç para verme) işleriyle uğraşanlar, • 28 inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen muamele ve hizmetlerden herhangi birini devamlı olarak yapanlar. 19

20. Bankerler banka ve sigorta şirketlerinden farklı olarak yapmış oldukları bütün işlemleri değil sadece aşağıda belirtilen işlemleri banka ve sigorta muameleleri vergisine tabidir. (Diğer işlemleri katma değer vergisine tabidir.) • banka muamele ve hizmetleri, ikraz işlemleri, • kendileri adına veya başkaları hesabına menkul kıymet alıp satmayı, alım-satıma tavassut etmeyi veya alıp sattıkları menkul kıymet karşılığı borçları ödemeyi taahhüt etmeyi meslek haline getirenlerin bu faaliyetleri, • mevduat faizi vermek veya sair adlarla faiz ve benzeri menfaatler sağlamak üzere devamlı olarak para toplama işi. 20

21. Banker Kapsamında Vergilendirilen Mükellefler • SPK’na göre Kurulan Aracı Kurumlar, • Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları, • Portföy Yönetim Şirketleri, • Finansman Şirketleri, • Faktoring Şirketleri, • Yetkili Müesseseler (Döviz Büfeleri), • İkrazatçılar, Tefeciler.

22. Ödünç para verme işleriyle iştigal etmeyi belli eden ölçü, Yıl içinde birden fazla kişilere ödünç para vermek, bir kişiye sürekli olarak bir çok yıllar veya yıl içinde yapılan ayrı ayrı işlemler sonucunda borç vermek veya verilen borcun vadesini müteakip yılda bir yılı aşacak şekilde uzatmaktır. (Borç verme işlemlerinde tekerrür)

23. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinde Matrah6802 Sayılı Gider Vergileri Kanunu Madde 31 23

24. Banka ve Sigorta Şirketlerinde Vergi Matrahı 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanununa göre yapılan işlemler hariç olmak üzere, her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar. Banka ve sigorta şirketlerinin aktifinde kayıtlı hisse senetlerinin, amortismana tabi demirbaşların, taşıtların, gayrimenkullerin ve amortismana tabi olmayan gayrimenkullerin satılması halinde, banka ve sigorta muameleleri vergisi matrahı iktisap bedeli (tarihi maliyet) ile satış bedeli arasındaki farktır. Birikmiş amortismanlar ile enflasyon düzeltmesi farklarının matrahın tespitinde dikkate alınmaması gerekmektedir. 24

25. Bankerlerde Vergi Matrahı • Banka muamele ve hizmetleri kapsamında yapmış oldukları işlemler ve ikraz işlemleri dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar, • Kendileri veya başkaları hesabına menkul kıymet alıp satmayı, alım-satıma tavassut etmeyi veya alıp sattıkları menkul kıymet karşılığı borçları ödemeyi taahhüt etmeyi meslek haline getirenlerin bu faaliyetleri dolayısıyla lehlerine kalan paralar, • Mevduat faizi vermek veya sair adlarla faiz ve benzeri menfaatler sağlamak üzere devamlı olarak para toplama işiyle uğraşanların topladıkları paralara sağladıkları gelir ve menfaatler üzerinden komisyon, ücret, hizmet karşılığı gibi adlarla aldıkları paralar. 25

26. Kambiyo Muamelelerinde Vergi Matrahı Kambiyo satış tutarlarıdır. Kambiyo alım ve satım muamelelerinde kambiyo satış tutarları üzerinden % 0,1 kambiyo muameleleri vergisi dışında, ayrıca döviz alış kuru ve satış kuru arasındaki müspet fark üzerinden % 5 banka ve sigorta muameleleri vergisi ödenmesi gerekmemektedir. (83 Nolu G.T.) 26

27. Vergi matrahından gider ve vergi adı altında indirim yapılamaz. • Bu kanunla alınan banka ve sigorta muameleleri vergisi matraha dahil edilmez.     • Sigorta şirketleri, iptal ettikleri sigorta muamelelerine ilişkin vergileri (yalnızca iptal tarihinden sonraki döneme ait olan kısmı), iptalin gerçekleştiği dönemde hesaplanan banka ve sigorta muameleleri vergisinden indirebilirler. Bu dönemde indirilemeyen vergiler, sonraki dönem beyannamelerinde indirim konusu yapılabilir. • Dövize endeksli kredilerde faiz tahakkuk dönemlerinde banka ve sigorta muameleleri vergisinin matrahı, kredi için belirlenen faiz oranına göre hesaplanan faiz tutarı, söz konusu faiz tutarı dolayısı ile oluşan kur farkı ve kredinin açılış tarihi ile faiz tahakkuk dönemleri arasında ödenen taksit içindeki anapara tutarında oluşan kur farklarının toplamından meydana gelmektedir. 27

28. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinde Nispet6802 Sayılı Gider Vergileri Kanunu Madde 33 28

29. -Banka ve Sigorta muameleleri vergisinin kanuni nispeti % 15, -Kambiyo muamelelerinde satış tutarı üzerinden binde 1, -Bankalar arası kambiyo satış muamelelerinde satış tutarı üzerinden sıfır, -Diğer banka ve sigorta muamelelerinde lehe alınan paralar üzerinden % 5 -Bankalararası mevduat muameleleri sonucu lehe alınan paralar üzerinden %1, -Bankalar ile 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan aracı kurumlar arasındaki borsa para piyasası muameleleri sonucu lehe alınan paralar üzerinden %1 -Devlet tahvili ve Hazine bonoları ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin geri alım ve satım taahhüdü ile iktisap veya elden çıkarılması karşılığında lehe alınan paralar üzerinden %1 -Devlet tahvili ve Hazine bonoları ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin vadesi beklenilmeksizin satışı nedeniyle lehe alınan paralar üzerinden %1 29

30. -22.03.2004 tarihli ve 2004/7131 sayılı Karar kapsamında KOSGEB ile banka arasında yapılacak protokoller çerçevesinde kullandırılacak kredilerden (Türkiye Halk Bankası A.Ş. tarafından kullandırılacak krediler hariç) % 1.   -29.05.2006 tarihli ve 2006/10506 sayılı Karar uyarınca, HUBUBAT ürünü alım ve satımına ilişkin olarak; bankaların, TMO tarafından 2699 sayılı Umumi Mağazalar Kanunu hükümlerine göre düzenlenen makbuz senetlerini teminat olarak gösteren gerçek veya tüzel kişilere kullandıracağı krediler nedeniyle lehe aldıkları paralar ile TMO'nun bu Kararın 7 nci maddesi kapsamında yurt içinden kullanacağı döviz ya da YTL cinsi krediler nedeniyle bankaların lehe aldıkları paralar üzerinden % 1, -28.08.2006 tarihli ve 2006/10865 sayılı Karar (2007/11854 sayılı Karar ile değişik. Yürürlük; 05.04.2007) uyarınca, FINDIK alım-satımına ve depolanmasına ilişkin olarak; bankaların, TMO tarafından 2699 sayılı Umumi Mağazalar Kanunu hükümlerine göre düzenlenen makbuz senetlerini teminat olarak gösteren gerçek veya tüzel kişilere kullandıracağı krediler nedeniyle lehe aldıkları paralar ile TMO'nun bu Kararın 6 ncı maddesi kapsamında yurt içinden kullanacağı döviz ya da YTL cinsi krediler nedeniyle bankaların lehe aldıkları paralar üzerinden % 1, -Merkez Bankasınca ihraç edilen likidite senetlerinin geri alım ve satım taahhüdü ile iktisap veya elden çıkarılması karşılığında lehe alınan paralar üzerinden % 1, -Merkez Bankasınca ihraç edilen likidite senetlerinin vadesi beklenilmeksizin satışı nedeniyle lehe alınan paralar üzerinden % 1. 30

31. Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisinde Beyan ve Ödeme 6802 Sayılı Gider Vergileri Kanunu Madde 46-47-48 31

32. Bir ay içindeki vergiye tabi muamelelerin Hizmet Vergisi Beyannamesi (Banka Muameleleri Vergisi - Sigorta Muameleleri Vergisi) ile ertesi ayın 15 inci günü akşamına kadar muamelenin yapıldığı yer vergi dairesine bildirilmesi gerekir. • Beyanname üzerinden tarh ve tahakkuk ettirilen vergilerin beyanname verme süresi içerisinde ödenmesi gerekir. 32

33. Herhangi bir vergi döneminde, vergiye tabi muameleleri bulunmayan mükellefler de keyfiyeti aynı müddetler içinde, vergi beyannamesi ile bildirmeye mecburdurlar. 373 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile banka ve sigorta muameleleri vergisi mükelleflerine hiçbir hadle sınırlı olmaksızın Haziran 2007 döneminden itibaren verilmesi gereken Hizmet Vergisi Beyannamelerinin elektronik ortamda gönderilmesi zorunluluğu getirilmiştir. 33

34. BANKA VE SİGORTA MUAMELELERİ VERGİSİ TAHSİLATI (BİN YTL) 34