DE PALLIATIEVE REFERENTIEVERPLEEGKUNDIGE ALS BRUG TUSSEN THUISZORG EN WOONZORGCENTRUM

1. DE PALLIATIEVE REFERENTIEVERPLEEGKUNDIGE ALS BRUG TUSSEN THUISZORG EN WOONZORGCENTRUM May Verbeek Paul Van Tendeloo WZH Ten Kerselaere

2. INLEIDING

3. AANLEIDING

4. PALLIATIEF SUPPORT TEAM • palliatieve referentieverpleegkundige (PRV) • CRA • directeur zorg • paramedici • verantwoordelijke vrijwilligers • verantwoordelijke geestelijke begeleiding (ethicus groep) • leden van het verplegend en verzorgend team

5. KORTE HISTORIEK • thuiszorgondersteuning: dvc en cvk • integratiegedachte • overzicht

6. DOELSTELLING PROJECT • palliatieve referentieverpleegkundige (PRV) • overkoepelend voor ganse wzc, ook voor TOD • 2. extra aandacht voor continuïteit in het familiale • en relationele netwerk van de oudere • met thuiszorg- en palliatieve zorgactoren • 3. aangepaste palliatieve kamer (cvk) • 4. PRV adviseert, stimuleert en ondersteunt •  ankerpersoon voor palliatieve huiscultuur • 5. PST • 6. registratie en evaluatie van palliatieve taken

7. METHODIEK • PST voorgezeten door PRV (aanspreekpunt) • Palliatief dossier • Structureel overleg • Netwerking met • Andere PST • Netwerk PNM • Huisartsenkring Dijle en Netevallei • Andere externe hulpverleners (multidisciplinaire begeleidingsequipe) • Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen • GDT Tom • Palliatieve eenheid De Mantel van AZ Sint Maarten • PST’s in AZ • Vrijwilligers en mantelzorgers

8. VISIETEKST • Aanvaarden van de eindigheid van het leven • Beleving van de oudere • Optimale comfortzorg • Totaalzorg • Lichamelijk vlak: pijn, misselijkheid,… • Aanvoelen • Partner, familie en vrienden • Christelijk geïnspireerd • Communicatie • Dagelijks overleg en MDO • ACP • Vastleggen van behandelings- en begeleidingsafspraken • Evaluatiegesprek

9. VERSLAGEN PST • Palliatieve visie • Werkvoorschrift mondzorg • Communicatieschema behandelingsafspraken • Procedure bij overlijden • Interne vorming • Ethische vragen (+ ethicus) • Wilsbeschikking • Pijnschaal bij dementie • Brochure “wat te doen bij overlijden?” • Zorgplanning in zorgdossier • Samenwerking PNM • Herdenkingsmis • Euthanasie (+ ethicus) • Medicatieschema • ACP model (+ ethicus)

10. ACP ‘Advance Care Planning’ omvat doorgaans: De ‘Advance directives’ van een individu, met name de door de patiënt/bewoner zelf geformuleerde wensen en bepalingen over de aard van de zorg die hij/zij aan zichzelf verstrekt wil zien in de verschillende mogelijke scenario’s van zijn/haar toekomstige gezondheidstoestand (bijv. in een wilsverklaring of een levenswensverklaring/levenstestament) Niet-behandelingsbeslissingen, met name beslissingen m.b.t. het medisch handelen in de palliatieve context, genomen door andere personen dan het betrokken individu zelf omdat er vooraf geen keuzes zijn vastgelegd en er bij acute situaties (bijvoorbeeld bij moeilijkheden met slikken, weigeren van voedsel, enzovoort) keuzes moeten worden gemaakt. ‘Advance Care Planning’ (ACP) stelt het individu in staat om zijn/haar wensen in verband met de toekomstige zorg aan het levenseinde kenbaar te maken, voorafgaand aan het moment dat er geen beslissingenvermogen meer is en er medische beslissingen dienen genomen te worden.

13. PALLIATIEF DOSSIER • Basisdossier en aanvullende documenten • Ingevuld door zorgteam • Evaluatie door PST met PRV • Behandelingsafspraken • Besluitvorming tot palliatieve zorgverlening • RIZIV formulier • Afspraken voor- tijdens – na overlijden • Kwaliteitskaart • Pijn(medicatie en – schalen) • Psychosociale en spirituele zorg

14. TAKEN PRV • Informatieve rol • Begeleidende en ondersteunende rol • Sensibiliserende rol • Administratieve rol • Onderhouden van externe contacten • Vorming geven

15. TAKEN PRV: Informatieve rol • Kennis van pijn- en symptoomcontrole • Consulting mbt behandelopties en keuzediagnostiek • Advies rond palliatieve zorgverlening • Pijn bestrijding • Lig- en zitcomfort • Voeding • Specifieke zorgproblemen • Angst bij pijn en lijden • Emotionele problemen • Palliatief zorgdossier • Medicatie • Euthanasievragen • Zoeken met team naar beste oplossing • Beleidslijnen palliatieve zorg ontwerpen en implementeren • Duidelijk maken palliatieve visie

16. TAKEN PRV: begeleidende en ondersteunende rol •  Naar bewoners en cliënten, families, medewerkers, huisartsen •  Niet overnemen van zorgtaken •  Wel verworven deskundigheid ten dienste stellen van zoals • ACP • Afscheid nemen, verlieswerking, rouwproces,… • Betrekken aandachtspersonen • Luisterend oor • Opvang familieleden, mantelzorgers, teamleden,… in crisissituaties • Initieert en stimuleert het overleg • Inschakeling palliatie in zorgnetwerk (samenwerking CAW, GGZ factoren) • Opvolging bijzondere situaties • Bewaken van continuïteit • Streven naar ethische reflectie bij overleg en handelen • Debriefing

17. TAKEN PRV: sensibiliserende rol • Integratie palliatieve zorgcultuur • Aandacht voor specifieke zorgvragen, noden van familieleden, … • Bewaken alertheid medewerkers mbt palliatieve zorgaspecten • Adviseren en begeleiden huisartsen bij opstart van palliatief proces, • samen met CRA • Sensibilisering in buurt

18. TAKEN PRV: administratieve rol • Bewaken doorstroming van info • Doorspelen eigen kennis en kunde • Registratie intern en extern • Integratie van visie en kwaliteitsbeleid in palliatief zorgbeleid • Invullen kwaliteitskaart • Contact familie 1 maand na overlijden (kwaliteitsmeting) • Organisatie jaarlijkse herdenkingsplechtigheid

19. TAKEN PRV: onderhouden externe contacten • Netwerking met • Andere PST’s • Intern en extern aanspreekpunt • Huisartsenkring • Andere externe hulpverleners • Palliatieve eenheid AZ • PST’s in AZ • Vrijwilligers • PNM

20. PALLIATIEVE ZORG IN EEN WOON- EN ZORGCENTRUM • Woon- en zorgcentrum • Residentieel • Dagverzorging • Kortverblijf • Woonzorgwijk • S FG • seniorenwoningen • directie • CRA - huisarts • teamleden –familie -vrijwilligers EXTERN Palliatief netwerk van PRV, CRA Ethische commissie INTERN woonzorgoverleg, beleidscomité, MDO, familieraden, • PRV (palliatieve referentieverpleegkundige) • + • PST (palliatief support team)

21. TAKEN PRV: vorming geven Werkt mee aan vormings- en beleidsplan mbt palliatieve zorg en sensibiliseert het beleid tot blijvende aandacht en professionalisering

22. FUNCTIEVEREISTE PRV • Communicatieve en sociale vaardigheden • Minimum bachelor verpleegkunde of bewezen relevante ervaring in de functie (minstens 2 jaar) • Gespecialiseerde opleiding palliatieve zorg (minstens 80 u) • Permanente bijscholing • Verwerven specifieke competenties familiebegeleiding en ondersteunende gespreksbegeleiding • Praktische kennis sociale kaart en doorverwijzingskanalen

25. REGISTRATIEPERIODE 1.10.2006 – 30.06.2007

26. In onze twee centra voor dagverzorging waren samen 135 bezoekers in 2006. 49 onder hen waren nieuw; 62 gebruikers werden ontslagen of doorverwezen. In exacte getallen betekent dit dat de PRV bij 9 van de 13 overlijdens in het centrum van dagverzorging geconsulteerd werd.

27. In 2006 maakten 120 verschillende ouderen gebruik van ons centrum voor kortverblijf (CVK), gespreid over 211 periodes, m.a.w. een gemiddeld verblijf van 15,19 dagen. Twee kortverblijvers, doorverwezen vanuit dagverzorging, overleden bij ons.

28. GEMIDDELDE TIJDSINVESTERING PRV • Bij 33 van de 40 overlijdens (82%) was een speciale taak voor de PRV weggelegd. • Gemiddeld besteedde de PRV de laatste 5 dagen voor het overlijden één uur • per dag actief aan brede palliatieve zorg met de bewoner. • In 12 gevallen was de PRV minstens één uur aanwezig voor de opvang • van familieleden onmiddellijk na het overlijden, dit op hun uitdrukkelijk verzoek. • De PRV organiseert ook eenmalig een ethisch overleg waarbij de ethicus uitgenodigd • werd i.v.m. palliatieve zorg bij een MS- en een comapatiënt. • Eveneens werd 12 keer beroep gedaan op een tussenkomst van de PRV • door bewoners of cliënten naar aanleiding van een plots overlijden • van partner of kind van betrokkene. • Verder registreerde de PRV gemiddeld 15 minuten tijdsinvestering • omwille van telefonische contacten omtrent de enquête tevredenheidsmeting. • De PRV belt een drietal maanden na het overlijden een naast familielid op, • allereerst om te peilen hoe het gaat en om vervolgens de toestemming te vragen • een enquêteformulier op te sturen aangaande tevredenheid. • De kwaliteitscoördinator verwerkt nadien de ingewonnen informatie.

29. PALLIATIEVE KAMER • hoog-laag bed, relaxzetel, zuurstof, aromastreamer met etherische oliën, • mogelijkheid tot draaien van aangepaste muziek en schemerlamp; • palliatieve kit met pijnpomp; • een aangepaste accommodatie voor de familieleden • met zithoek, slaapbank, douche en keukenblok in de onmiddellijke omgeving.

30. HUIDIGE SITUATIE OUDERENZORG • Er is een toekenning van € 0,26 als onderdeel van het instellingsforfait • per B- en C- gerechtigde in de residentiële ouderenzorg. • Dit forfait heeft tot doel een gedeelte van de kost voor opleiding • en sensibilisering van het personeel te dekken. • Om het forfait te kunnen verkrijgen moet de instelling zorgen voor: • een aantal uren vorming, • een intentieverklaring m.b.t. palliatieve zorg in de instelling, • een verantwoordelijke voor de organisatie van palliatieve zorg, • een overeenkomst met een netwerk, • een jaarrapport voor het RIZIV. • Het huidige jaarlijkse budget voor dit forfait bedraagt ongeveer 5 miljoen Euro. • Oorspronkelijk werd een forfait berekend van € 0,59 per B/C forfait per dag • teneinde de initiële doelstellingen te kunnen realiseren. • In het forfait van dagverzorging vinden we niets terug dat naar palliatieve vorming • of zorg verwijst.

31. VOORSTEL TOEKOMSTIGE FINANCIERING We stellen voor om de verplichte palliatieve vorming van het personeel in de instellingsfinanciering te vervangen door het invullen van of aanvullen met de functie van palliatieve referentieverpleegkundige (A1-bachelor of gelijkgesteld door relevante ervaring). De huidige beperkte RIZIV-financiering dient te worden uitgebreid: de referentieverpleegkundige zal overkoepelend 19 uur per week werken om zijn/haar functie te kunnen vervullen voor een woon- en zorgcentrum met 50 tot 100 bewoners, 7 tot 15 cliënten dagverzorging en 3 tot 10 kortverblijvers. Vlaanderen zou zelf het initiatief kunnen nemen en naast de animatiefunctie een tweede welzijnsfunctie creëren door deze palliatieve referentieverpleegkundige te subsidiëren. Bijkomende subsidies dienen verleend te worden inzake aangepaste palliatieve infrastructuur en palliatieve kits. Huidig voorstel: 01/07/2008 0.10 VTE reactiveringspersoneel per 30 RVT gerechtigden in WZC behoeftenraming 2009 0.5 VTE < 100 1 VTE > 100 PALLIATIEVE ZORG = EEN RECHT VOOR IEDEREEN!

32. CASUS

33. SMAKELIJK ETEN …en bezoek de collega’s hun standjes…