Dr hab. Fryderyk Zoll, prof. UJ i ALK

1. Dr hab. Fryderyk Zoll, prof. UJ i ALK Procedury zawarcia umowy. Przyjęcie oferty

2. Przyjęcie oferty • Zasada „lustrzanego odbicia” • Wyjątki od zasady lustrzanego odbicia • Przyjęcie oferty z zastrzeżeniem zmian w stosunkach między przedsiębiorcami (art. 681 k.c. ) • „Kupieckie potwierdzenie umowy” (art. 77 1 k.c.) 3. Konflikt wzorców (385 4 k.c. ) 4. Cel wyjątków od zasady lustrzanego odbicia – utrudnienie możliwości podważenia umowy z powodu błahych niezgodności między oświadczeniami stron

3. Przyjęcie oferty Przyjęcie oferty z zastrzeżeniem zmian 1) Źródło tej normy w UCC i następnie w Konwencji Wiedeńskiej. Normę tej treści zawiera PECL (Principles of EuropeanContract Law) i projekt Wspólnego Systemu Odniesienia (Draft CommonFrame of Reference) 2) Obrót obustronnie profesjonalny – pytanie o zasadność zawężenia podmiotowego. Na ogół celem tego przepisu jest uniknięcie podważania skuteczności zawarcia umowy, zwłaszcza przy skomplikowanych umowach inwestycyjnych. Tego rodzaju umowy rzadko spotyka się poza obrotem profesjonalnym. Można więc przyjąć, że ograniczenie to jest racjonalne.

4. Przyjęcie oferty • 2. Przyjęcie oferty niezmieniające istotnie treść oferty Trudności w zdefiniowaniu kryterium nieistotnej zmiany Problem 1 Profesjonalista A złożył profesjonaliście B ofertę sprzedaży dwóch ton mandarynek z terminem dostawy do dnia 15 października. Oferta ta została złożona w sierpniu. Oblat odpowiedział, że przyjmuje ofertę, z zastrzeżeniem jednak, że mandarynki zostaną dostarczone do dnia 10 października. A nie odpowiedział na list B. Dnia 11 października B domaga się spełnienia świadczenia. Czy zasadnie?

5. Przyjęcie oferty • Rozstrzygnięcie wskazanego problemu zależy od odpowiedzi na pytanie czy została zawarta między stronami umowa, a jeżeli tak, czy wynika z niej, że świadczenia powinno być spełnione z upływem dnia 10 października. Rozstrzygnięcie tego problemu zależy od oceny, czy oświadczenie B można traktować jako przyjęcie oferty, tj. czy zmiany zaproponowane przez B można traktować jako nieistotne. Nie ma jednomyślności w ocenie, które zmiany należy traktować jako nieistotne. Można się jednak odwołać do testu przypominającego nieco test istotności błędu z art. 84 par. 2. Mutatismutandis należałoby przyjąć, że zmiany są wtedy istotne, gdyby oferent znając treść tych zmian nie zawarłby umowy zarówno kierując się zobiektywizowaną racjonalną oceną jak i specyficznymi okolicznościami dotyczącymi oferenta. Być może ocena istotności z art. 68 1 k.c. powinna ograniczać się do obiektywnego kryterium racjonalnego przedsiębiorcy w danej sytuacji. W naszym kazusie mamy zbyt mało danych, aby przyjąć, czy znając termin podany przez oblata oferent zawarłby umowę. Dlatego raczej należy przyjąć, że umowa nie została zawarta. W każdym razie istotności zmian w żadnym wypadku nie należy utożsamiać z essentialianegotii.

6. Przyjęcie oferty 3) Okoliczności wyłączające możliwość modyfikującego przyjęcia oferty • Wskazanie w treści oferty, że może być ona przyjęta jedynie bez zastrzeżeń lub • Niezwłoczny sprzeciw oferenta lub • Brak niezwłocznej zgody oferenta na włączenie zmian do umowy w wypadku gdy oblat uzależnił akcept od zgody oferenta na włączenie zmian do umowy.

7. Przyjęcie oferty • Kupieckie poświadczenie umowy • art.77 1 k.c. - instytucja wywodząca się z tradycji niemieckiej (KaufmaennischesBestaetigungsschreiben) • Umowa zawarta między przedsiębiorcamizawarta ustnie • Jedna ze stron przedstawia pismo stwierdzające treść zawartej umowy • Jeżeli pismo zmienia nieistotnie treść zawartej umowy strony będą związani umową o treści wyznaczonej pismem, chyba że druga stronie niezwłocznie się sprzeciwi.

8. Przyjęcie oferty • Problem 2 • Będące przedsiębiorcami strony A i B zawarły umowę sprzedaży partii 100 nart określonej marki, wymieniając maile. Następnie B przesłał list, w którym potwierdził fakt zawarcia umowy. Podał w nim cenę, która była niższa o 100 zł od ceny, którą strony określiły komunikując się mailami (cena pierwotna wynosiła 150 tys. zł). Na list ten sprzedawca A nie odpowiedział. A dostarczył narty a B zapłacił cenę o 100 zł niższą. A domaga się dopłaty tej kwoty. Czy zasadnie?

9. Przyjęcie oferty • W tym stanie faktycznym, podobnie jak w poprzednim, należy zwrócić uwagę na to, czy zmiana spełnia wymóg zmiany nieistotnej. Jednak rozstrzygającą kwestią jest odpowiedź na pytanie, czy w ogóle zachodzą tu przesłanki do stosowania art. 77 1 k.c. , skoro umowa nie została wprawdzie zawarta w formie pisemnej – maile, o ile nie są opatrzone kwalifikowanym bezpiecznym podpisem cyfrowym, nie spełniają wymogu formy pisemnej. Można stanąć na stanowisku, że istnienie dokumentów pochodzących od stron, choćby niepodpisanych, wyłącza możliwość stosowania tej instytucji.

10. Przyjęcie oferty • Funkcja kupieckiego potwierdzenia umowy Objaśnienie funkcji jak i prawnej natury tej instytucji wywołuje kontrowersje. Dla niektórych dochodzi tutaj do jednostronnej zmiany umowy. W mojej ocenie nic takiego się jednak nie dzieje. Jest to przepis, który raczej należałoby objaśniać na płaszczyźnie dowodowej. W razie przyjęcia takiego pisma bez sprzeciwu strona wyłącza sobie możliwość dowodzenia, że w rzeczywistości treść umowy była inna.

11. Przyjęcie oferty • Konflikt wzorców (battle of forms) – art. 385 4 k.c. • Konstrukcja wzorowana na Principles of European Contract Law. • Rozwiązanie oparte o teorię tzw. wzajemnej eliminacji klauzul, które pozostają ze sobą w sprzeczności. Niejasna treść przepisu – problem „zawiadomienia niezwłocznie po otrzymaniu oferty.

12. Przyjęcie oferty • Problem 3 • Przedsiębiorca oferent A posługuje się wzorcami. Wzorcami posługuje się także oblat przedsiębiorca B. W pewnym punkcie istnieje sprzeczność między wzorcami A i B. Punkt ten należy uznać za nieistotny. Czy umowa została zawarta zgodnie ze wzorcami B, czy sprzeczne postanowienia wzorców zostały wyeliminowane, czy też umowa w ogóle nie została zawarta?