Studiedag steunpunt Media

1. Studiedag steunpunt Media De maatschappelijke rol van de nieuwsmedia in Vlaanderen

2. Presentatie 3

3. Klachten diversiteit in/van nieuws Nieuwsmedia moeten diversiteit van de samenleving weerspiegelen =actoren, bronnen, thema’s, invalshoeken… Maar er zijn klachten • Te weinig kleur • Te weinig vrouwen (elites) • Te weinig andere zwakke/minderheidsgroepen • Te politiek eenzijdig (intern vs. extern pluralisme) • Te veel hetzelfde nieuws (media stormen – imitatie – pack journalism) = FOCUS vandaag

4. Convergentie Hoe gelijkaardig is onze mediaberichtgeving? • Is mediaberichtgeving meer gelijkaardig dan vroeger? • Zo ja, waar ligt dat aan? • Mediaconcentratie (eigendom en samenwerking) • Mainstreaming van mediamarkt (minder niche) • Gemeenschappelijke routines/nieuwswaarden journalisten • Journalisten generalisten, redacties onderbemand • Digitalisering (makkelijker overnemen/imiteren)

5. Onderzoek convergentie zeldzaam • Wel over journalisten, hun achtergrond, hun ‘nieuwswaarden’… (journalistensurveys, UGent) • Weinig over relatie convergentie titels/eigenaars en convergentie inhoud = grootste bezorgdheid • Helemaal afwezig in Vlaanderen • Case studies (vb. nieuws over eigenaren, zelfcensuur) • Uitzonderlijk gevallen (vb. eigenaren met politieke agenda) • Praktische redenen • Hoe onderzoeken? (operationaliseren) • Hoe terug in de tijd? • Arbeidsintensief (manueel werk) • Moeilijk oorzaken van elkaar onderscheiden

6. Verschillende soorten inhoudelijke diversiteit (en dus convergentie) • Journalisten (vogel gebekt) • Artikel (overgenomen) • Thema’s (altijd hetzelfde) • Nieuwsverhalen (over zelfde feit berichten)

7. Methode • Twee volledige weken nieuws in acht kranten: De Standaard, De Morgen, De Tijd, Het Laatste Nieuws, Metro, Het Nieuwsblad, Gazet van Antwerpen, Het Belang van Limburg • Persgroepen: Corelio (DS-NB), De Persgroep (HLN, DT (sinds 2005), DM), Concentra (HBVL, GVA, Metro) • ALLE nieuws (zonder regionaal, reclame, publireportages) • Week (6 dagen) oktober 2003: 4.721 artikels (Champion’s League Brugge en Anderlecht, migrantenstemrecht) • Week (5 dagen) mei 2013: 3.001 artikels (Wetteren; bekerfinale Genk- Club Brugge)

8. Methode • Is één week genoeg? • Ja, veel aparte beslissingen (+1.200) over in/out • Nee, voor niveau, Ja voor verschillen: identiek aanbod van gebeurtenissen voor alle redacties • Manuele codering door team codeurs (mediaverhalen) – hoge betrouwbaarheid • Onvolledige/eerste rapportering hier

9. (1) Journalisten • Zelfde journalisten • In media van verschillende persgroepen (gedeeld redactioneel werk, freelancers) • In media van dezelfde persgroep (rationalisering) • Correlaties (journalist in krant ja/nee) • DS-NB: 0,07  0,18 (significante stijging) • HBVL-GVA: 0,47  0,40 (geen significante daling) • Aantal kranten waarvoor gemiddelde journalist schreef, is niet gestegen 2003-2013 (1,23  1,22) • Maar moeilijk te meten = onderschatting

10. (2) Artikels • Andere vorm van samenwerking binnen persgroep: delen van artikels • ‘Identiek’, eventueel andere titel of foto • Kan gevolg zijn van overnemen van stuk van persagentschap door beide

11. Voorbeeld HBVL - GVA • Scans hier afbeelden

12. Gedeelde artikels 2003 2013

13. Artikels delen over welk thema? DS-HN 2003 (30) = 77% Sport DS-HN 2013 (17) = 29% Sport 18% Justitie 12% Ondernemingen GVA-HBVL 2003 (52) = 31% Sport 23% Cultuur 17% Justitie GVA-HBVL 2013 (23) = 36% Sport 14% Human interest 14% Ongelukken HLN-DM (2013) (7) = 57% Sport 29% Ondernemingen DM-DT (2013) (4) = 75% Ondernemingen

14. (3) Thema’s • Categoriesysteem met 28 soorten thema’s (Comparative Agendas Project) • In welke mate zelfde thema’s in kranten? • Diversiteit van thema’s • Niet veel verschil 2003-2013 (geen tendens naar minder diversiteit) • Metro meest en NB (sport) minst divers • DT werd diverser (economie minder dominant) • Volgende grafieken: correlaties van % artikels in een bepaalde krant over bepaald thema met een andere krant

15. Wie lijkt op wie qua thema’s? 2003 2013

16. grafiek

17. (4) Nieuwsverhalen • Nieuwsverhaal = gebeurtenis of evenement dat basis van artikel vormt • Gemeenschappelijk nieuwsverhaal wanneer thema en plaats van gebeuren zelfde zijn • Bijna 8.000 artikels maken 3.199 verhalen: 1.982 (2003) en 1.217 (2013)

18. Minder nieuwsverhalen • Indicatie van verschraling van het nieuws? • Kan toeval zijn (nieuwsarme of -rijke week in 2013?)

19. In hoeveel kranten zelfde verhaal? 2003: verhaal in gemiddeld 1,78 kranten 2013: verhaal gemiddeld in 1,90 kranten Verschil statistisch significant (p=0,022)  Algemene convergentie 2003-2013

20. Wie lijkt op wie qua verhalen? 2003 2013

21. Verschil 2003-2013 qua verhalen

22. Conclusie • Er is proces van algemene convergentie • Maar niet heel sterk en beeld is genuanceerd • Journalisten: JA - binnen Corelio (Mediahuis), NEE - binnen Concentra en De Persgroep • Artikels: NEE – Blijft gelijk binnen persgroepen • Thema’s: JA - Mediamarkt (niches) • Verhalen: JA - Mediaconcentratie (Persgroep)

23. Discussie • Preliminaire analyse • Verder onderzoek naar convergentie in stijl, frames, invalshoeken, actoren. Data gedeeltelijk beschikbaar (eindrapport) • Meer onderzoek nodig. Meer weken, meer jaren (zeer arbeidsintensief). Trend 2014? (Mediahuis) • Meer convergentie lokaal nieuws? • Convergentie buiten nieuwsmedia? (entertainment, BVs) • Nood aan gedetailleerde analyse van verklaringen