Studiedag Klinische Psychotherapie

1. Studiedag Klinische Psychotherapie 6 December 2012 Sessie 1: Outcome-meting met de RS-nl in de Dagkliniek Volwassenen. Joeri Van Looy

2. Indeling • Korte voorstelling Dagkliniek Volwassenen OPZ Geel • Veerkracht-outcome-onderzoek: Rapportage na drie jaar • Wat werkt (… volgens ons) • Verdere mogelijkheden

3. Voorstelling Dagkliniek Volwassenen, OPZ GeelStudiedag OPZ Geel 6 december 2012

4. Situering Dagkliniek • Divisie Volwassenen: • Open Opname • Gesloten Opname • Angst en Depressie • Psychosezorg • Structurerende Zorg • Polikliniek • Dagkliniek Volwassenen

5. Indicatie De dagkliniek richt zich tot mensen met psychische en/of psychosociale problemen die een deeltijdse dagbehandeling nodig hebben.    Er is een aanbod van drie ‘veranderings-gerichte’ therapieprogramma’s en een laagdrempelige ‘ontmoetingsgroep’.

6. Tegen-indicatie • Acute psychiatrische problematiek • Acute verslavingsproblematiek • Geen therapeutische hulpvraag aanwezig (bezigheid)

7. Structuur Dagkliniek

8. Veranderingsgerichte groepen: Behandelvisie • Poorthuisteam: (oplossingsgerichte) systeemtherapie (link met buitenwereld/keuzes) • Doegroep: meer via doe-activiteiten, meer resocialiserende aanpak • Bilangroep: meer via praat-activiteiten, met groepstherapie • Bronteam: intensieve groepstherapie gericht op interactie en ervaringen (via client-centered therapie) • Overal: optimale hoeveelheid verantwoordelijkheid bij de patiënt

9. Veranderingsgerichte groepen: Behandelaanbod • Medicamenteuze behandeling • Groepstherapeutische behandeling • Doegroep: max. 5 dagen, max. 15 personen • Bilan: 3 dagen, max. 10 personen • De Bron: 3 dagen, max. 10 personen • Individuele therapie en begeleiding

10. Dagkliniek VolwassenenOPZ Geel Veerkracht-outcome-onderzoek Rapportage na drie jaar Studiedag Geel 6 december 2012

11. Resilience ~ Veerkracht • ‘Resilience’ is het vermogen om met de negatieve effecten van stress om te gaan en dat iemands mogelijkheden tot adaptatie (aanpassing) vergroot. • Term is moeilijk te vertalen. ‘Veerkracht’ komt in de buurt, maar dat woord maakt niet duidelijk dat het ook over verder groeien gaat en niet alleen over het “terugveren naar de oorspronkelijke positie”. • Resilience komt na de coping.

12. Leven vanuit resilience leidt tot een ander perspectief op problemen. Problemen bieden ook kansen om te groeien. • Veerkracht wordt zo de kunst om mee te deinen op de golven van verandering, om tegenslagen te boven te komen en zelfs te zien als groeimogelijkheden.

13. Aanleg en/of opvoeding? • een persoonlijkheidskenmerk of cyclisch proces van desintegratie en reïntegratie op een hoger niveau? • nature-nurture-debat: Is het een aangeboren trek of kan het geleerd worden? • Een ‘en/en’-visie eerder dan een ‘of/of’-standpunt: er zal wel een mate van genetische voorbestemming zijn, die de grenzen uitzet waarbinnen je kan schommelen in veerkracht. Binnen bepaalde (genetische) marges kan je dus “leren” veerkrachtiger te zijn.

14. 5 gerelateerde kenmerken(vanuit ontwikkeling RS-vragenlijst) • Gebalanceerde kijk op het leven: neemt zowel de goede als de slechte dagen in beschouwing. Dit zorgt voor een kalme, afwachtende houding en voorkomt extreme reacties op onverwachte gebeurtenissen. • Doorzettingsvermogen:is bereid door te blijven zetten om het eigen leven te reconstrueren na tegenslag, betrokken te blijven en hiervoor zelfdiscipline op te brengen. • Zelfvertrouwen: correcte inschatting van en geloof in het eigen kunnen. Dit vereist een realistisch inzicht in de eigen beperkingen en limieten. • Overtuiging dat het leven zinvol is: voelt dat er in het leven genoeg redenen zijn die het de moeite waard maken om door te zetten. Dit maakt dat ook de eigen bijdragen aan het leven zinvoller worden. • Existentiële eenzaamheid: besef dat ieders levenspad uniek is en dat men dus verantwoordelijk is voor wat men met zijn leven doet. Sommige delen van de weg kan men delen met anderen, maar sommige stukken moet je alleen door. Dit geeft een gevoel van vrijheid en uniek zijn.

15. RS-nl vragenlijst • Op basis van deze vijf kenmerken werden de 25 items van de RS-nl (resilience scale) geconstrueerd. • Via componenten analyse => 2-factoren: • Persoonlijke competentie • Acceptatie van zichzelf en leven

16. Effectmeting in Dagkliniek Volwassenen • Begeleiding in dagkliniek sluit aan bij zelfdeterminatietheorie(-onderzoek) en zoekt dus optimaal evenwicht in stimuleren van (gevoel van) autonomie, verbondenheid en competentie • Begeleiding is ook gericht op zin voor het individu (betekenisvol en doelgericht) en op bevorderen van hoop en optimisme • Deze vijf elementen worden ook als werkzaam benoemd binnen het herstelgericht denken

17. Effectmeting in Dagkliniek Volwassenen • Hypothese: Oplossingsgerichte (bilan- en doegroep)/ client-centered begeleiding (brongroep) heeft positief effect op resilience (vermoedelijk is dit effect genetisch begrensd) • Voor- en nameting bij respectievelijk opname en ontslag met RS-nl

18. Resultaten • In meetperiode van september 2009 tot 9 oktober 2012 • Voormeting: N=205 • Bilan: 48 • Bron: 36 • Doe: 121 • Nameting: N=121 • Bilan: 29 • Bron: 24 • Doe: 68

19. Beschrijving populatie met twee metingen (N=121) • Verdeling M/V: 29/92 (24% / 76%) • Gemiddelde leeftijd 36,9 jaar (SD: 11,0) • Psychiatrische (hoofd)diagnose:

21. Gemiddeld behandelduur: 197,0 dagen (SD: 119,8)

22. Gemiddelde ruwe scores RS-nl voormeting - nameting

23. Gemiddelde scores voor- en nameting • Gemiddelde scores stijgen zeer significant na begeleiding in Dagkliniek Volwassenen (p<0,001) • In vergelijking met normgroep psychiatrische populatie RS-nl (N=266), ligt de voormeting lager bij onze populatie en ligt de nameting hoger! • Normgroep psych. gemiddelde scores: • Totaal: 68,47 • Pers. competentie: 48,02 • Acceptatie Z & L: 20,46

24. Gemiddelde scores voor- en nameting • In vergelijking met normgroep normale populatie RS-nl (N=2231), blijven ook onze nametingscores onder de gemiddelden van de normale populatie • Normgroep normale populatie gemiddelde scores: • Totaal: 81,98 • Pers. competentie: 56,33 • Acceptatie Z & L: 25,65

25. Gemiddelde scores voor- en nameting • Er is dus een effect conform de hypothese • Na begeleiding in de dagkliniek is er een toename in resilience, tot boven de gemiddelde score in de psychiatrische populatie • Dat de gemiddelde score in de nameting onder het gemiddelde blijft van de normale populatie, past in de hypothese dat er ook een (genetische) aanleg zou kunnen zijn voor resilience

27. Programma

28. Geslacht

29. Diagnose

30. Leeftijd

31. Leeftijd (Regressie)

32. Wat werkt? • Herstelgerichte, waarderende aanpak conform zelfdeterminatietheorie, oog voor (gevoel van): • Autonomie - Identiteit • Verbondenheid • Competentie - Empowerment • Hoopgevend en optimistisch • Zingevend: betekenisvol en doelgericht • Voorkeur voor overlegmodel om autonome motivatie te bevorderen: diepgaander leren, volhouden en transfer van gewenst gedrag • Vertrekken van aanwezige capaciteiten, context • Onderscheid probleem en beperking

33. Wat werkt? • Dit uit zich in: • Bejegening: respect voor eigen perspectief patiënt, optimale hoeveelheid verantwoordelijkheid bij patiënt in context van experimenteren • Afdelingsklimaat: patiëntenparticipatie (bijv. wekelijks eigen overleg), duidelijke structuur waarbinnen veel eigen initiatief mogelijk is • Begeleiding op maat en in overleg: vertrekken van doelen patiënt, eigen begeleidingsplan als werkdocument op zak, aanwezigheid van patiënt op teamvergadering, individuele begeleiding bij het maken van eigen keuzes, betrekken van familie en vrienden, transparantie teamleden over afdelingsvisie (bijv. werken met boek “Vergroot de veerkracht in jezelf en je team”), geïnformeerde keuze bij intake • Stap voor stap en doelgericht: frequente evaluatie van het proces door zichzelf en het team ( en met feedback van groepsleden): begeleiding zo kort mogelijk, zo lang als nodig

34. Proces van persoonlijke aanvaarding stimuleren Uitzoomen “Wortelen” Inzoomen Concretiseren

35. Naar het volgende kleine betekenisvolle stapje … Ziektegeschiedenis, trauma, mislukking, herval, … Gewenste toekomst ballast HOOP NU angst KRACHT Gevreesde toekomst Gezondheidsgeschiedenis, kracht- en hulpbronnen, succes, rechtveren, …

36. Verdere Mogelijkheden • Derde meting, x maanden na ontslag • Analyse vanuit subgroepen: sterke stijgers, dalers, … • Uitbreiding met copinglijst, klachtenlijst, … • Meer doorgedreven gebruik van betekenis subschalen in de begeleiding, met eventueel nog tussentijdse metingen

37. Bedankt voor uw deelname Dagkliniek Volwassenen OPZ Geel • Secretariaat tel.: 014 57 91 22 • Teamcoördinator: Joeri Van Looy tel.: 014 57 92 28 e-mail: joeri.vanlooy@opzgeel.be OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel www.opzgeel.be

38. Extra • Niet in de presentatie opgenomen dia’s, mogelijk bruikbaar in interactie met deelnemers aan de sessie

39. Patiëntenperspectief Inhoud Ziekte-/gezondheids-geschiedenis Levensstijl en –context Geloof en angsten Dromen en wensen Proces Genezingstheorie Kan verschil “ervaren” Therapeutperspectief Inhoud Wetenschappelijke kennis over ziekte (en gezondheid) Eigen ervaring (als T) Proces Expert in het begeleiden van veranderingsproces Verschillende perspectieven

43. Behandelduur (Regressie)