ESTUDIO HIDROLÓXICO DO RÍO DOS GAFOS

1. UNIVERSIDADE DE SANTIAGO DE COMPOSTELA Escola Politécnica Superior de Lugo. ESTUDIO HIDROLÓXICO DO RÍO DOS GAFOS Juan R. Raposo González Pontevedra, 27 de maio de 2011

2. Introducción • A cunca vertente na estación de aforo 26,26 km2. A cunca total do río dos Gafos de 27,9 km2. A cota máxima está a 530 m no monte da Fracha e a mínima a nivel do mar na desembocadura. • O cauce principal ten máis de 10 km de lonxitude. • A súa cunca exténdese polos concellos de Pontevedra e Vilaboa, con alta densidade de poboación. • Isto fai que sexa un río moi antropizado

3. Sistema de Información Xeográfica Monte da Fracha Figueirido Ría de Vigo Monte de San Cibrán Polígono industrial Ría de Pontevedra Estación de aforo Pontevedra

4. Sistema de Información Xeográfica Ría de Pontevedra A Fracha Figueirido Mapa de altitude

5. Sistema de Información Xeográfica Mapa xeolóxico

6. Sistema de Información Xeográfica Val do Río dos Gafos Mapa de pendentes

7. Sistema de Información Xeográfica Mapa de clases de solos

8. Sistema de Información Xeográfica Mapa de usos do solo (CORINE)

9. Sistema de Información Xeográfica • Os SIX permiten a xestión de información xeográficamente referenciada. • Permiten planificar e xestionar multiples problemas. • A nivel práctico, os SIX permiten realizar consultas, analizar datos y presentar resultados para la realización de informes. • Este SIX foi creado como base necesaria para a modelización hidrolóxica da cunca co programa SWAT. • Interese en completar este SIX con toda a información e datos recopilados por Vaipolorio (botánica, faunística, antropolóxica, toponímica, hidrolóxica, aquitectónica…)

10. Medida do caudal do río • Creouse unha “estación de aforo” manual no río dos Gafos á altura de Campolongo, xusto antes do soterramento do río. • É a primeira tentativa de cuantificar o caudal deste río de maneira contínua. • Datos de caudal máximo e mínimo, son imprescindibles para un correcto deseño de múltiples obras hidráulicas (por exemplo, o encauzamento).

11. Medida do caudal do río

12. Medida do caudal do río a b v S = a*b Q = S*v

13. Medida do caudal do río

14. Medida do caudal do río

15. Medida do caudal do río Curva de gasto axustada para o río dos Gafos

16. Medida do caudal do río *Curvas de gasto de Augas de Galicia para diversos ríos galegos

17. Medida do caudal do río • Caudal mínimo medido: 58 l/s a finais de setembro • Caudal máximo estimado: 12.000 l/s no 8/01/2011

18. Modelo de balance hídrico: Visual Balan O balance hídrico consiste na aplicación do principio de conservación de masa ao Solo Edáfico, ZNS e Acuífero. Solo: P+D-IN-Es-ETr-Pe=Δθ O caudal drenado polos ríos é igual á suma de escorrentía subterránea, superficial y flujo hipodérmico El balance de entradas y salidas de agua en el acuífero provoca la oscilación del nivel freático Samper et al., 1999

19. Modelo de balance hídrico: Visual Balan • Moi bo axuste acadado para caudais baixos. • Peor axuste a caudais altos debido á maior dificultade da medida do caudal e a que os datos meteo infravaloren a choiva en cotas altas. • O modelo está calibrado cando é capaz de predicir o caudal do río so en función dos datos meteorolóxicos R2= 0.785 N-S= 0.681 N-S Rel.= 0.850 Qs/Qm= 0.759

20. Modelo de balance hídrico: Visual Balan R2= 0.795 N-S= 0.759 N-S Rel.= 0.882 Qs/Qm= 0.859 *Precipitación de Lourizán incrementada un 10%

21. Modelo de balance hídrico: Visual Balan 279,2 mm de choiva en 5 días

22. Faro de Vigo 24/10/2010

23. Modelo de balance hídrico: Visual Balan

24. Modelo de balance hídrico: Visual Balan

25. Utilización dos recursos hidroxeolóxicos: 5,95 Hm3/ano

26. Modelo de balance hídrico: SWAT • Modelo semi-distribuido. • Similar a Visual Balan, pero considera máis procesos. • Diferencia conceptual entre o fluxo hipodérmico de Balan e o fluxo lateral de SWAT *extraído do Manual teórico do SWAT 2005

27. Modelo de balance hídrico: SWAT R2= 0.732 N-S= 0.777 N-S Rel.= 0.841 Qs/Qm= 0.981 *Precipitación de Lourizán incrementada un 10%

28. Modelo de balance hídrico: SWAT Caudais medios calculados por treitos e afluentes no ano hidrolóxico 2009-2010 875 l/s 35,46 Hm3/ano (100%) 223 l/s 8,99 Hm3/ano (25,36%) Río Pintos 595 l/s 24,12 Hm3/ano (68,02%) 143 l/s 5,73 Hm3/ano (16,17%) Río do Pombal 430 l/s 17,31 Hm3 (48,80%) 97 l/s 3,91 Hm3 (11,01%) 49 l/s 1,94 Hm3/ano (5,48%) Río Cubelas 47 l/s 1,88 Hm3/ano (5,31%) Río de Bois 97 l/s 3,75 Hm3/ano (10,58%) Regato Filgueiras

29. Avaliación de impactos hidrolóxicos Impactos de bombeos de auga subterránea excesivos Efecto dos bombeos para regas Impactos debidos a obras e excavacións Faro de Vigo 14/12/2010: Vaipolorío denuncia que las obras del AVE dañan el río de Tomeza y su entorno

30. Conclusións • Primeiro estudio de cuantificación contínua do caudal do Gafos. • Fíxose un traballo de caracterización hidrolóxica básica no río dos Gafos ao nivel que fai a administración en outros ríos máis “importantes”. O caudal oscila entre 50 l/s e máis de 12.000 l/s • Permite o coñecemento do río en sí e do recurso que representa. • A recarga subterránea na cunca do Gafos estimouse no 13,5% da precipitación total, que representa un recurso hidroxeolóxico renovable de 5,95 Hm3/ano. • Este coñecemento base pode servir como estado de referencia do río de cara a posibles avaliaciones de impacto futuras

31. Grazas Pola súa atención Río dos Gafos á altura da estación de aforo en Pontevedra