Potrzeby i motywacja

1. Potrzeby i motywacja • Zachowanie człowieka powodowane jest zmiennymi psychologicznymi i fizjologicznymi leżącymi u jego podstaw • Wnioskowanie o celach, potrzebach, pragnieniach i intencjach jednostki jest sformalizowane w pojęciu motywacji • Popęd (drive) a motyw (motive)

2. Psychologowie posługują się pojęciem motywacji w pięciu podstawowych celach • Wyjaśnienie zmienności zachowania • Ustalenie związków biologii i zachowania • Wnioskowanie o prywatnych stanach z działań publicznych • Ustalenie odpowiedzialności za działania • Wyjaśnienie wytrwałości pomimo przeciwności

3. Jako wskaźników motywacji używano wielu różnych zachowań • Poziom aktywności • Tempo uczenia się (przy traktowaniu wprawy jako stałej) • Osiągnięty poziom wykonania • Odporność reakcji na wygaszanie • Zakłócanie bieżącej aktywności (zakłócający wpływ silnej motywacji) • Wybory zadań, celów, nagród • zachowania konsumpcyjne (np. ilość spożytego pokarmu)

4. Procedury manipulacji stanem motywacyjnym • LEZJA - operacyjne zniszczenie wybranej tkanki mózgowej odpowiedzialnej za jakiś aspekt motywacji • DEPRYWACJA - pozbawienie np. pożywieni, snu, ale także - pozbawienie pożądanych warunków psychologicznych • STYMULACJA - poprzez bodźce awersyjne lub pozytywne

5. Teoria pobudzenia (1) • Pobudzenie to wskaźnik ogólnej reaktywności organizmu na aktywację układu siatkowatego w pniu mózgu • Teoria pobudzenia ma kilka źródeł • reakcja na stres • badania nad mechanizmami mózgowymi z szerokim zastosowaniem zapisów EEG w czasie snu • wyniki badań nt. zależności pomiędzy poziomem motywacji a poziomem wykonania

6. Teoria pobudzenia (2) • Pojęcie optymalnego poziomu pobudzenia • Prawo Yerkesa-Dodsona - wykonanie łatwych zadań wzrasta ze wzrostem pobudzenia • W przypadku zadań trudnych/złożonych dobrze, gdy motywacja jest niska • W miarę spadku trudności, rożnie optymalny poziom stymulacji, czyli poziomu zapewniającego największą skuteczność działania

7. Teoria pobudzenia (3) • W zakresie optymalnego poziomu stymulacji występują znaczne różnice indywidualne • Ludzie, którzy mają wysoki poziom optimum pobudzenia, lepiej działają w otoczeniu pełnym napięcia, podejmują działania bardziej ryzykowne, szukają silnych wrażeń • Reagowanie na stymulację zależy od doświadczenia

8. Teoria Maslowa (1) • Nazywana także Humanistyczną Teorią Motywacji Wzrostu lub Hierarchią Potrzeb Maslowa • Motywacja wzrostu a motywacja braku • Potrzeby są wrodzone, ale wartości kulturowe wpływają na sposób ich wzbudzania i ich ekspresję

9. Teoria Maslowa (2) Potrzeby transcendencji Potrzeby samorealizacji Potrzeby estetyczne Potrzeby poznawcze Potrzeby szacunku Potrzeby przynależności Potrzeby bezpieczeństwa Potrzeby fizjologiczne

10. Motywacja do osiągnięć • Zaspakajana jest zwykle przez świadomość osobistej skuteczności w istotnej dla jednostki sferze działań • Łączy w sobie specyficzne cele, sposoby ich osiągania, planowanie wysiłku i poczucie własnej wartości • Wyrazem motywacji osiągnięć może być orientacja przyszłościowa • W sytuacji optymalnej motywacja osiągnięć wyraża się poprzez karierę wybraną przez jednostkę

11. Motywacja osiągnięć jest złożona i podlega wpływowi całej gamy potrzeb i wartości • potrzeba osiągnięć (nAch) • kultury indywidualistyczne i kolektywistyczne • atrybucja sukcesu i niepowodzenia • style atrybucyjne - optymizm i pesymizm • motywacja wewnętrzna i zewnętrzna

12. Potrzeba osiągnięć • Odzwierciedla różnice w wadzą jaką różni ludzie przywiązują do planowania i wysiłku wkładanego w osiąganie celów • Bardzo silnie wpływa na zachowanie i nim kieruje, wpływa też na postrzeganie sytuacji i interpretowanie zachowań własnych i cudzych • Ludzie o wyższej potrzebie osiągnięć mają silniejszą skłonność do awansu społecznego

13. Indywidualistyczne kultury zachodnie rozwinięta ekonomia, ale wysoka przestępczość nieletnich, ilość zabójstw, samobójstw, alkoholizmu, wykorzystywania seksualnego dzieci poszukiwanie natychmiastowych nagród osobistych, wolności, równości, przyjemności indywidualnych, podniecającego życia Kolektywistyczne wiele kultur Afryki, Azji, Ameryki Płd. i Śr., Bliski Wschód niższa produktywność ekonomiczna, ale zdrowszy tryb życia wyższa lojalność grupowa samodyscyplina, akceptacja pozycji życiowej jednostki, szacunek dla rodziców i osób starszych Kultury indywidualistyczne i kolektywistyczne

14. Atrybucja sukcesu i niepowodzenia (1)

15. Atrybucja sukcesu i niepowodzenia (2)

16. Style atrybucyjne - optymizm i pesymizm • Styl atrybucyjny to sposób, w jaki wyjaśniamy, tłumaczymy spotykające nas zdarzenia • Pesymizm • niepowodzenia - zdeterminowane wewnętrznie, stałe i globalne • sukcesy - zdeterminowane zewnętrznie, zmienne, modyfikowalne, specyficzne lub globalne • Optymizm • niepowodzenia - zdeterminowane zewnętrznie, zmienne, modyfikowalne i specyficzne • sukcesy - zdeterminowane wewnętrznie, stałe i globalne

17. Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna • Motywacja wewnętrzna - powodująca zaangażowanie w jakąś aktywność dla niej samej, bez zewnętrznych nagród • Motywacja zewnętrzna - powodująca zaangażowanie dla jej zewnętrznych konsekwencji - zachowanie jest tu instrumentem otrzymania czegoś dodatkowego • Co się stanie, gdy nagradzamy ludzi za zachowania, które i tak pojawiłyby się jako motywowane wewnętrznie?

18. Motywacja do pracy • Teorie potrzeb związanych z pracą wyrastają z wielu ogólnych teorii potrzeb. Są to np. teoria ERG, teoria X i Y, teoria Herzberga • Poznawcze teorie pracy - opisują sposoby powstawania motywacji, wykraczając poza potrzeby indywidualne, uwzględniając czynniki społeczne i organizacyjne; np. teoria sprawiedliwości, teoria oczekiwań