Evidence based werken: STOP4-7 als concrete casus.

1. Evidence based werken: STOP4-7 als concrete casus. Intervisieforum ‘kennisdeling efficiënte en effectieve praktijken’ 15 juni 2010 Wim De Mey

2. Verloop forum • STOP4-7 • Enkele vertrekpunten • STOP4-7 als casus (x2) • Vragen en discussie wim de mey stop

3. STOP4-7 programma Samen sterker Terug Op Pad

4. Het STOP4-7 programma Samen sterker Terug Op Pad Ecologisch (samen) en positief (sterker terug op pad) Een vroeg interventie- of preventie-programma: kindtraining oudertraining en huisbezoeken leerkrachttraining en schoolbezoeken (coaching van leerkrachten) wim de mey

5. Doelgroep kinderen tussen vier en zeven jaar oud; een klinische score op de Gedragsvragenlijst voor kinderen, versie ouders (CBCL) of versie leerkracht (TRF), externaliseren ADHD of een lichte vorm van ASS: geen tegenindicatie

6. Vaststelling 1 Slechts een fractie van de gebruikte behandelingen is ook onderzocht De meeste onderzochte behandelingen worden nauwelijks gebruikt Onderzoeken van de dagelijkse praktijk laten slechts kleine effecten zien De meeste behandelingen in de praktijk zijn onvoldoende beschreven om onderzocht te worden

7. Evolutie naar meer evidence-based behandelingen ‘Als psychotherapeuten hebben we vele jaren kunnen overleven zonder de effectiviteit van de behandelingen die we aanbieden te hoeven evalueren’ (Garfield, 1981) In de nabije toekomst zullen nog enkel effectieve of veelbelovende interventies gesubsidiëerd worden (Jeugd Terecht, 2003)

8. Vaststelling 2: Evidence-based practice (Sackett, et al., 1996) Wetenschappelijke kennis EN Individuele klinische expertise EN Voorkeuren, wensen en verwachtingen cliënt

9. Richtlijnen voor evidence-based werken: Thyer Vertaal de nood aan informatie naar een beantwoordbare vraag. Zoek de beste klinische evidentie om deze vraag te beantwoorden. Bekijk de evidentie kritisch in termen van validiteit, klinische significantie en bruikbaarheid. Integreer deze kritische beoordeling in de eigen klinische expertise en de waarden en omstandigheden van de cliënt. Evalueer de eigen effectiviteit en efficiëntie.

10. Vaststelling 3: Het ‘Dodo Bird Verdict’ Everybody has won and all must have prizes. Cognitieve gedragstherapie wint vaker en krijgt meer prijzen.

11. Therapieresultaat: wat maakt het verschil? • Het resultaat wordt bepaald voor … % door: • 40% spontane evolutie, • 15% specifieke technieken, • 15% placebo-effect of hoop en geloof, • 30% de kwaliteit van de therapeutische relatie. wim de mey

12. Top down versus bottom-up (Veerman) • Top down implementeren van behandelingen die hun effect hebben bewezen • Bottom-up onderzoeken van de behandelingen die in de praktijk worden uitgevoerd • Randomised clinical trials (RCT) blijven de gouden standaard

13. Van evidence based practice naar practice based evidence • Niveaus van praktijkgestuurd effectonderzoek (Prof. Veerman): • Potentie • Veelbelovend • Doeltreffend • Werkzaam

14. Niveau’s

15. 1. Potentieel • De kernelementen van een behandeling (doelgroep, interventie, aansluiting bij de vraag, uitkomsten, randvoorwaarden) zijn duidelijk en begrijpelijk beschreven

16. 2. Veelbelovend • Er is bovendien een acceptabele praktijktheorie die duidelijk maakt waarom de behandeling de beoogde uitkomsten zal bereiken.

17. 3. Doeltreffend • Er kan ook empirisch aangetoond worden dat de gestelde doelen (problemen afgenomen, competenties toegenomen) zijn bereikt en dat de cliënten tevreden zijn.

18. 4. Werkzaam • Er is nu ook ondubbelzinnige evidentie dat de positieve uitkomsten veroorzaakt worden door de behandeling en/of er is zicht op de actieve ingrediënten.

19. STOP4-7?

20. Ontwikkeling van STOP4-7, deel 1 • Gegroeid vanuit de ervaringen met een dagelijkse praktijk, vanuit onvrede en onmacht. • Deelname aan een onderzoeksproject aan de UGent, deel verzamelen kennis rond ontwikkeling antisociaal gedrag en effectieve vroege interventies of preventie. wim de mey stop

21. Ontwikkeling, deel 2 • Op basis van de kennis rond ontwikkeling van antisociaal gedrag (gedragsproblemen): - leeftijdsgroep - beïnvloedbare aspecten in de ontwikkeling - protectieve factoren wim de mey stop

22. Ontwikkeling • Aansluiten bij de kennis rond effectieve programma’s: - betrekken van relevante contexten (ecologisch) - multi-modaal - zeker parent management training (PMT) - liefst ook probleemoplossingvaardigheden bij kinderen wim de mey stop

23. Ontwikkeling • Een bestaand programma als vertrekpunt: Patterson – OSLC – LIFT-programma • Een bestaand concept als vertrekpunt: Marlborough House in Swindon (Engeland) wim de mey stop

24. Ontwikkeling • (Her)schrijven al doende, aanpassen van het programma aan de Vlaamse situatie - gebruik van herkenbaar materiaal (Doos vol Gevoelens) - dagbehandeling is als werkvorm weinig gekend - in rekening brengen van feedback van ouders en leerkrachten wim de mey stop

25. Verspreiding • Overdracht naar nieuwe collega’s: goed uitschrijven • Interesse vanuit Nederland: nood aan een handboek en een opleiding voor trainers • Verspreiding in Vlaanderen: verhuis van BJB naar K&G wim de mey stop

26. Ontwikkeling • Reflectie op werkzame bestanddelen en mechanismen • Reflectie op effectiviteit • Reflectie op effectiviteit ruimer dan de effecten op het gedrag van het kind wim de mey stop

27. Werkbare mechanismen en ingrediënten (o.a. Biehal) Aanreiken van concrete strategieën voor ouders en kinderen Versterken van de ouderlijke self-efficacy De veranderingen in het gedrag van kind en ouders bekrachtigen elkaar wederzijds Een ecologische aanpak De therapeutische relatie

28. Gemeenschappelijke elementen evidence- based programma’s voor kinderen met gedragsproblemen • Therapeutische inhoud: • Principes van positieve bekrachtiging, principes van effectieve begrenzing, werken aan de ouder-kind-relatie, probleemoplossingsvaardigheden, woede-controle, affecteducatie, hervalpreventie wim de mey stop

29. Gemeenschappelijke elementen evidence based programma’s voor kinderen met gedragsproblemen • Behandelingstechnieken: • Geven van positieve bekrachtiging, geven van effectieve begrenzing, psycho-educatie, geven en bespreken van huiswerk, rollenspel en gedragsinoefening, modeling, voorzien van materiaal, doelen en vooruitgang evalueren • Werkrelatie: • Gemeenschappelijk doelen formuleren, een relatie opbouwen wim de mey stop

30. Tijdsschaal: onderzoek en interventie

31. Resultaten: wat meten en hoe interpreteren? • Doelgedrag • Significante veranderingen • Effectgrootte • Klinische significantie wim de mey stop

32. Significante veranderingen • Minder gedragsproblemen bij het kind zowel thuis (CBCL) als op school (TRF) • Meer positief ouderlijk gedrag, minder inconsequent (en hard disciplineren) (SOG) • Meer voldoening (en competenter) (PSOC) • Betere probleemoplossingvaardigheden (Wally)

33. Effectiveness: resultaten(N= 201)

34. Studie 2: interactie-effect(N= 90 + 36) *

35. Studie 4: resultaten in Vlaanderen (N = 184) en Nederland (N = 68) * *

36. Klinische significantie wim de mey stop Nederland: 22,6% niet klinisch; 3,7% subklinisch (26,3%) Vlaanderen: 60% (42,9%) niet klinisch; 9,5% subklinisch (69,5% (52,4%))

37. Voor wie werkt het? (Studie 3) • Moderatieanalyse: geen verschillen voor de onderzochte factoren, behalve voor: • Stressfactoren • Werkloosheid vader • Mediatieanalyse: geen mediatie gevonden.

38. Moderatoranalyse: rol stressfactoren

39. Tevredenheid ouders

40. Doet het programma recht aan ouders als ouders? Bereikbaarheid: problemen met bekendheid en profiel van het STOP4-7 programma als drempel. Beschikbaarheid: ook bij de begeleiders terechtkunnen voor andere problemen. Weinig afhakers = veel zorg voor ouders? Betaalbaarheid: gratis, maar: zich vrij moeten maken, privacy opgeven en zich ‘uiten’ als een ouder van een gedragsmoeilijk kind is duur. Bruikbaarheid: het werkt, maar soms net niet voor het eigen kind. Begrijpbaarheid: het is een behoorlijk transparant programma, maar begrijpen ouders wel de gevolgen van deelname?

41. Richtlijnen voor evidence-based werken: Thyer wim de mey stop Vertaal de nood aan informatie naar een beantwoordbare vraag. Zoek de beste klinische evidentie om deze vraag te beantwoorden. Bekijk de evidentie kritisch in termen van validiteit, klinische significantie en bruikbaarheid. Integreer deze kritische beoordeling in de eigen klinische expertise en de waarden en omstandigheden van de cliënt. Evalueer de eigen effectiviteit en efficiëntie.

42. Enkele illustraties Intake Overleg op team + beslissing Uitvoering begeleiding/behandeling

43. Implicaties voor verder onderzoek en voor onze praktijk • Meer onderzoek naar wat werkt voor wie. • Welke zijn de werkende ingrediënten die zeker deel moeten uitmaken van het programma, en wat is facultatief? • Aanhouden en versterken van de winst over langere termijn (huisbezoeken, telefonische contacten, vervolghulpverlening) wim de mey stop

44. Bedenkingen • Van werkt het • Naar wat werkt voor wie onder welke omstandigheden • En wiens belangen dient het? wim de mey stop

45. Dank voor uw aandacht STOP Raas Van Gaverestraat 67a 9000 Gent 09 232 47 35 stop@stop4-7.be www.stop4-7.be wim de mey stop