ALGI

1. ALGI

2. Algı temel olarak dünyayı anlamlandırmaktır. • Tüm duyusal girdiler (ham bilgi) bu amaçla organize edilir.

3. Ekolojik Optikler Kuramı’na (J.J. Gibson) göre optik bilgi o kadar zengindir ki bu durum dünyayı olduğu gibi algılamamıza yardımcı olur.

5. Ancak bu kuram algıda yaptığımız hataları açıklayamaz. Çevre modeli kuramı, bizim deneyimlerimize dayanarak oluşturduğumuz zihnimizdeki dünya temsiline göre algıladığımızı savunur.

9. DİKKAT • Duyusal bilgilerin bir kısmının filtrelenmesine dikkat adı verilir. • Seçici dikkat göz hareketlerimiz sonucu nesneleri gözdeki Fovea’ya düşürmemiz sonucu oluşur. • Örneğin bir yüze bakarken en çok göz, burun ve ağıza dikkat ederiz. (Bkz. Sayfa 150)

10. Ancak gözdeki perifer alanına düşen nesnelere de dikkat edebiliriz. • Özellikle bu nesneler hızlı hareket ediyor ya da parlaklık gibi ayrtedici özellikler gösteriyorsa

11. Dikkat mekanizmasında birçok duyuyu kullabiliriz (multimodalite). • İşitsel dikkat • Tensel dikkat • Tat almaya yönelik dikkat

12. Bir uyaranı hatırlayabilmemiz (uzun süreli belleğe aktarabilmemiz) için ona dikkat etmemiz gerekmektedir. • Bilinçaltı/Eşikaltı Algılama ??? • Neden görsel bellekte işlenen bilgi olabilir

13. YER BELİRLEME • Çevremizdeki nesnelerin nerede olduğunu algılamak için öncelikle nesneleri birbirlerinden ve zeminden ayırmak zorundayız. • Hatırlatma: Bununla ilgilenen başlıca akım Gestalt Psikolojisi

14. Algı şekle ve zemine göre değişir

15. Algı nesneleri nasıl grupladığımıza göre değişir. • Gestalt Organizasyon Kanunları • Benzerlik kanunu: Birbirine benzer şekiller birlikte gruplanır • Yakınlık kanunu: Birbirine yakın nesneler birlikte gruplanır • Kapatma kanunu: Tamamlanmamış şekilleri tamamlamaya yönelik yatkınlık • Süreklilik kanunu: İnsanlar nesnelere zihinlerinde süreklilik kazandırarak anlamlı bir görüntü elde etmeye çalışırlar. • Basitlik kanunu: Algılanan bir örüntünün algılanabilecek en basit şekilde algılanması

19. İşitsel algı: Tüm müziksel üretimler temelde bazı Gestalt kanunlarına (benzerlik gibi) göre algılanır.

20. MESAFEYİ ALGILAMA (DERİNLİK ALGISI) • Retinaya düşen görüntü iki boyutludur. • Bu görüntüyü üç boyutluya çevirmek için derinlik ipuçlarına ihtiyaç duyarız.

21. Binoküler Uzaklık İpuçları: İki gözümüzle elde ettiğimiz ipuçları • Binoküler fark: İki gözün farklı görüntüler oluşturması ve bu farklı görüntülerin beyinde birleştirilmesi

22. Monoküler Uzaklık İpuçları: Tek gözümüzle elde ettiğimiz ipuçları • Nispi Büyüklük

24. Üst üste binme ve Nispi Yükseklik

25. Perspektif

26. Gölgeler

27. Nispi Hareket: Hareket eden bir arabanın içinde yakındaki nesnelerin daha hızlı uzaktaki nesnelerin daha yavaş hareket etmesi

28. HAREKET ALGISI • Özellikle trafik gibi ortamlarda çok kritik • Hareketi nasıl algılarız? • Retina üzerindeki görüntü hareket ettiğinde/değiştiğinde (Stroboskopik Hareket)

30. Arka plana göre nesnenin konumu değiştiğinde • Biyolojik düzeydeyse görme korteksinde harekete duyarlı hücrelerin aktive olmasıyla.

32. http://www.youtube.com/watch?v=6HgILAS6uiU

33. TANIMA • Duyumsanan nesnenin ne olduğunun belirlenmesidir • Özellik Bütünleştirme Kuramı: Görsel dünyadan gelen bilgi dikkat öncesi süreçlerde ayrı olarak kodlanır (örneğin şekil ve renge göre) ve dikkat sürecinde birleştirilir.

36. Ancak nesneleri tanımak bu kadar basit bir süreç değildir. • Bu nedenle farklı görevleri farklı zamanlarda gerçekleştirmek için parçaları çok çabuk yeniden yapılandırabilen esnek bir sistemi öneren Dinamik Kontrol Kuramı daha fazla kabul görmektedir.

38. Farklı şekillerdeki tüm “A”ları nasıl “A” olarak algılarız? • Retinaya düşen nesne kenar, ayrıntı, köşe gibi temel bileşenlerine ayrılır. • Bunu görme korteksimizdeki özellik algılayıcı sinir hücreleri yapar. • Bu ayrılma yapılırken aynı anda sistem nesneyi tanımak için görsel bellekte depolanmış farklı kategorilerdeki nesnelerle karşılaştırır ve eşleştirir. • Nesne tanımlanır • Yani nesne bilinç düzeyinde tanınmadan önce nesne dikkat öncesi süreçlerce tanımlanmış olmaktadır.

39. Bu eşleştirme nasıl yapılır? • Birinci açıklama: Bağlantı modeli (McCelland ve Rumelhart; 1981)

40. İkinci açıklama: Tanıma bir bağlam içinde gerçekleşir. • Örneğin “R” harfi tek başına gösterildiğinde “RİZE” kelimesi içinde gösterildiğinden daha uzun sürede tanınır. • Çünkü ilişkili üç harf de R harfinin tanınmasına yardımcı olur. • Buna Yukardan Aşağıya İşlemi (Top-Down Process) denilir

41. DOĞAL NESNELERİ TANIMA • Doğal nesneler temelde silindir, koni, blok, takoz gibi şekiller içerir. • Bu şekillere Geon (Geometrik İyon) adı verilir

43. Ortadaki sütunda nesnelerin algılanması (c) sütununa göre daha fazladır. Neden geonların (b) sütununda hala daha belirgin olması olabilir.

44. Yukardan aşağıya işlemi doğal nesnelerin tanınmasında da uygulanır. • Geonlardan oluşan şekil bellekte depolanmış geon tasvirleriyle eşleştirilir ve en iyi eşleşme algılanma olarak ortaya çıkar.

45. Yani Yukardan Aşağıya İşlemi kişinin bilgi, deneyim, dikkat ve beklentileriyle yönlendirilir.

46. Aşağıdan Yukarıya İşlemi Bütünün Birleştirilmesi ve Anlamlandırılması Uyaranın Parçalarının Analizi Uyaranın Tespit Edilmesi

47. Yukarıdan Aşağıya İşlemi Bilgi, Beklenti, Dikkat, Deneyim Eşleştirme Analizi (Evet veya Hayır) Uyaranın Anlamlandırılması

49. Yukardan Aşağıya İşlemi beklentiden dolayı zaman zaman algı hatalarına yol açar. • Bu durum önyargılı davranışların da temeli olabilir.

50. SOYUTLAMA • Duyularımız yoluyla elde edilen ham bilginin kategorize edilerek daha kullanışlı hale getirilmesi sürecidir.