ADINGABEAK ETA TEKNOLOGIA BERRIAK

1. ADINGABEAK ETA TEKNOLOGIA BERRIAK

2. EAEko IKASTETXEEI • ZUZENDUA • Lehen Hezkuntza • Bigarren Hezkuntzako 1. zikloa

3. Aurki ditzakegun erabilgarritasunak hauek dira: • Informazioa eskaintzea. • Beste pertsonekin kontaktatzea. • Aisialdirako erak. • ADINGABEAK ETA TEKNOLOGIA BERRIAK BEREHALAKOTASUNA

4. “Berehalakotasunaren belaunaldiaren” aurrean gaude • Teknologia berriak gazte askoren eguneroko bizitzan errotuta daude; deitu beharra badute, berehala egin behar dute, kirol- edo musika-gertaera bat ikusi behar badute, berehala izan behar du... Teknologia berriak tresna baliagarria dira horretarako.

5. Informazioa bilatu 79,70% Musika, filmeak eta jokoak deskargatu 52,60% 1go postua 2. postua 3. postua • ERABILGARRITASUN OHITUREN SAILKAPENA Beste pertsonekin komunikatu 59,70% EuskoJaurlaritzarenkontsumosailakhirulurraldeetanegindakoazterketa. 10-12 urteentartekoadinak

6. TTBB-EKIN ERLAZIONATUTAKO ARRISKUAK • Teknologia berrien neurriz gaineko erabileragatik, beste ekintzak lagatzea. • Orri seguruak zeintzuk diren ez jakitea. • Datu pertsonalak ezezagun bati ematea.

7. ARRISKUAK ULERTZEKO MODUAK UMEEN PARTETIK Posta elektronikoaren bidez eta mugikorreko mezuen bidez lagunekin harremanetan jartzen dira, egunero nabigatzen dute sarean barrena, txateatuz egiten dituzte lagunak, eta askotan, erabilera oker baten ondorioz, arazoen aurrean aurkitzen dira Moduseguruannabigatzen duela uste du. 76,30% Ezezagunekin hitz egiten du. 12,90 % 1go postua 2. postua EuskoJaurlaritzarenkontsumosailakhirulurraldeetanegindakoazterketa. 10-12 urteentartekoadinak

8. GURASOENTZAKO JOKABIDEAK

9. INFORMAZIOA DESKARGAK • Erantzukizunean hezi. • Bere adinerako egokiak ez diren edukietara sartzen nola ekiditen ikasi. • Orri seguruak identifikatzea. • Aktibitatea: 7 akatsak eta iragazkiak.

10. “Idoia askotan konektatzen da Internetera. Egun batean, telefono mugikorra kargatzeko eskaintza egiten zuen linka ikusi zuen. Orrian klik egin ondoren azaldu zen leihoan, kreditu txartel baten datuak, bere izena eta bere telefonoaren PINa sartuta, telefonoa oso prezio baxuan kargatzeko aukera eskaintzen zuten. Bere aitaren kreditu-txartela erabiliz, datuak eman zituen. Mugikorra ez zen kargatu eta gainera txarteleko diru guztia lapurtu zieten”.

12. DESKARGA ETA INFORMAZIOA BILAKETARAKO ORIENTAZIOAK Gehiegizko publizitatea eta legez kanpoko edo nahi ez dituzuen edukiak kontrolatzeko eta ekipoaren segurtasun informatikoa gehitzeko iragazkiakdaude. Filtro horiek baliagarriak dira adingabeei eduki kaltegarrietarako sarbidea saihesteko edo informazio pertsonala zabaltzea kontrolatzeko. Horrela, modu arduratsuan eta seguruan kontsumi dezaten.

23. KOMUNIKAZIOA • Pribatutasunean hezi. • Euren datu pertsonalak babesten irakatsi. • Pertsona ezezagunekin kontaktua ekiditu edo kontrolatu. • Gizarte zareko soslaia edo perfila gestionatzen irakatsi. • Gizarte sareen bideoa. • Aktibitatea: “De aquí no pasas”

24. Ainara udan egindako lagunekin txateatzen ari zen eta bat-batean bere gelako neska barnerakoi baten argazkia azaldu zitzaion. Harrigarria bada ere, norbait neska horren aldeko botoa eskatzen ari zen, pantailan azaltzen ziren nesken artean itsusienaren, alferrenaren eta frikienaren aukeraketan, lehen postuetan azal zedin.

25. KOMUNIKAZIOETARAKO JARRAIBIDEAK Erregistratu: Aparteko posta bat sortu baina ez pasahitzik eman. Interesa pizten duen taldean edo sarean erregistratu. Antzeko jendea bilatu: Profila kudeatu: Intereseko xehetasunak soilik eman. Intimitatea babestu: Datu konfidentzialak jarri aurretik, ondo pentsatu. Kontratuaren baldintzak irakurri.

31. TELEFONIA MUGIKORRA Azken 10 urteotan telefonia mugikorrak oso zabalkuntza bizkorra izan du. Oso tresna baliagarria da baina bere erabilera adikzioak sorrarazten ari da, batez ere adingabeengan.

32. “Deskarga bakoitzeko 3 euro ordaintzeaz nazkatuta zaude?...izena eman Bed klubean eta deskarga bakoitzeko soilik 20 zentimo ordaintzeko abantaila baliatuko duzu…bidali sms bat 5115 zenbakira ALTA BED pasahitzarekin”.

33. SMS PREMIUM/TARIFIKAZIO GEHIGARRIKOAK Lehiaketetan parte hartzeko, melodiak, logoak, pantaila-babesleak eta abar deskargatzeko SMS-zerbitzuak. SMS arruntek baino kostu handiagoa dute. Konfirmazio mezua jaso ondoren, prezio jakin bat ordainduta (1,5 €-koa izan daiteke) mezuak jasotzen dira. Mezuak masiboki jasotzen dira.

34. Baja eman daiteke: “...sms bat 5115 zenbakira BAJA BED pasahitzarekin” Zerbitzuari baja eman baino lehen beste konfirmazio mezua jasoko da.

35. INTERNET SEGURTASUNEZ ETA ARDURAZ ERABILTZEKO AHOLKUAK • Ordenagailuaetxekolekukomunbatean kokatzea. • Iragazkiakedofiltroakjartzea, zenbait web-orritarakosarbideamugatzeko. • Seme-alabeimugakjartzeaInternet erabiltzerakoan. • Sareandaudenarriskuezohartaraztea. • Datupertsonalakbabestekomoduaerakustea. • Gurasoen eta seme-alaben artekokonfidantzasustatzea. • Sareakeskaintzendituenaukerakaprobetxatzenerakustea.

36. TELEFONOA SEGURTASUNEZ ETA ARDURAZ ERABILTZEKO AHOLKUAK • Seme-alabekin batera telefono-konpainien eskaintza desberdinak begiratzea. • Gastuarekiko ardurak ematea. (zerbait ordaindu dezatela) • Mugikorrarekiko mendetasunasaihestea. • Segurtasun-neurriak hartzen erakustea (errepidea zeharkatzerakoan mugikorretik ez hitz egitea, debekatuta dagoen lekuetan telefonoa itzaltzea eta abar) • Beste pertsonak mehatxatzeak, ikaratzeak, erasotzeak eta horrelakoak ekartzen dituzten ondorioez ohartaraztea. • Mugikorra bilketagune edo garbigune batean baztertzea.