Wnioski z ankiet dot. nowej koncepcji systemu polityki regionalnej

1. Wnioski z ankiet dot. nowej koncepcji systemu polityki regionalnej dr Hanna Jahns Warszawa, 22 kwietnia 2008 r.

2. Zadania MRR Ministerstwo Rozwoju Regionalnego podejmuje prace mające na celu przygotowanie : • dokumentu diagnozującego aktualny stan polityki regionalnej tj. zbierającego zasady polityki regionalnej państwa i sposoby postępowania w odniesieniu do obecnych celów określonych w SRK i NSRO oraz określającego tezy i założenia strategii rozwoju regionalnego w dłuższym horyzoncie • a następnie kompleksowego, długookresowego dokumentu, który określi • cele i priorytety rozwoju Polski w wymiarze terytorialnym, • zasady i instrumenty polityki regionalnej, w tym zasady i kryteria wsparcia finansowego, • a także nową rolę regionów w ramach polityki regionalnej

3. Dotychczasowe prace MRR • Przygotowano materiał pt. Nowa koncepcja polityki regionalnej - refleksje do dyskusji, określający główne obszary problemowe polityki regionalnej państwa. • Przeprowadzono badania ankietowe skierowane do: • urzędów marszałkowskich (przygotowano raport podsumowujący), • ministerstw (przygotowano raport podsumowujący), • państw członkowskich (w realizacji).

4. Wnioski z ankiet regionalnych

5. Badanie ankietowe skierowane do regionów Ankieta została podzielone na siedem bloków tematycznych: • podstawy formalno-prawne prowadzenia polityki regionalnej, • strategiczne cele polityki regionalnej państwa, • decentralizacja systemu polityki rozwojowej, w tym polityki regionalnej, • instrumenty polityki regionalnej, • zakres i granice polityki rozwojowej na poziomie sektorowym oraz regionalnym, • wymiar i powiązania instytucjonalne, • rozwój statystyki regionalnej, uzupełnionych o propozycje niezbędnych tematów ekspertyz w badanym obszarze oraz o możliwość wyrażenia opinii i komentarzy dotyczących kwestii, które nie zostały uwzględnione w ramach ankiety.

6. Wyniki badania ankietowego regionów Raport podsumowujący wyniki ankiet regionalnych sporządzono w oparciu o odpowiedzi z 13 województw przekazane do dnia 15 kwietnia br. (brak opinii województw: łódzkiego, podlaskiego). Województwo warmińsko-mazurskie przekazało ankietę w dniu 18 kwietnia br. (nie uwzględniono w Raporcie). Główne wnioski badania: • występują braki w obowiązującym systemie zarówno po stronie uprawnień i obowiązków samorządów województw, jak również po stronie polityki regionalnej prowadzonej przez państwo, • strona samorządowa, reprezentowana przez urzędy marszałkowskie, wyraźnie dostrzega potrzebę zmian w tym zakresie.

7. Wyniki badania ankietowego regionów Samorządy oczekują przeprowadzenia głębokich zmian systemowych dotyczących: • zwiększenia ich kompetencji i odpowiedzialności w tworzeniu i realizacji polityki rozwoju regionu oraz wypracowania takich instrumentów finansowych, które umożliwią im realne wypełnianie tych zadań, • wspierania przez władze centralne realizacji tych przedsięwzięć istotnych zarówno z punktu widzenia regionu, jak i całego kraju, które wynikają z regionalnej polityki państwa i są zgodne z dokumentami strategicznymi określającymi tę politykę,

8. Wyniki badania ankietowego regionów Samorządy oczekują przeprowadzenia głębokich zmian systemowych dotyczących - cd: • wypełnienia luki w polityce regionalnej prowadzonej przez państwo dotyczącej m.in. braku spójnego strategicznego dokumentu, w którym określone byłyby podstawowe obszary problemowe w układzie przestrzennym wraz z instrumentami, które na te obszary powinny zostać skierowane, • określenie silnego ośrodka koordynującego prowadzenie polityki rozwoju przez poszczególne resorty.

9. Wyniki badania ankietowego regionów Podstawy formalno-prawne prowadzenia polityki regionalnej Występuje świadomość, że wszystkie proponowane przez samorządy województw zmiany są uwarunkowane przekształceniami w obowiązującym prawie, które w obecnej formie zostało przez województwa w większości uznane za niezadowalające.

10. Wyniki badania ankietowego regionów Strategiczne cele polityki regionalnej państwa Obowiązujące, określone w SRK, cele polityki regionalnej zostały uznane przez większość województw za aktualne. Zwrócono uwagę na konieczność ustalenia właściwych proporcji pomiędzy wyrównywaniem konkurencyjności gospodarczej wszystkich regionów a wyrównywaniem szans rozwojowych obszarów problemowych. Pojawiły się wątpliwości dotyczące zdefiniowania obszarów problemowych. Brak jasności co do definicji, kryteriów oraz narzędzi delimitacji tych obszarów.

11. Wyniki badania ankietowego regionów Decentralizacja systemu polityki rozwojowej, w tym polityki regionalnej Zgodność wizji w zakresie dalszej decentralizacji systemu polityki rozwojowej, w tym polityki regionalnej. Konieczność urzeczywistnienia zasady subsydiarności. Wiązać się to musi ze zwiększeniem dostępnych dla samorządów środków finansowych oraz ograniczeniem roli administracji rządowej w terenie do funkcji kontrolno-nadzorczych. W gestii samorządów wojewódzkich powinny leżeć wszelkie kwestie związane z tworzeniem, wdrażaniem oraz koordynowaniem polityki rozwoju.

12. Wyniki badania ankietowego regionów Instrumenty polityki regionalnej Konieczność przeglądu oraz weryfikacji instrumentów polityki regionalnej (z zastrzeżeniem, że inny zestaw instrumentarium powinien być właściwy dla rządu, a inny dla władz regionalnych). Sceptyczne podejście do kwestii zwiększania palety dostępnych instrumentów, jako zagrożenie rozmycia odpowiedzialności. Szczególna uwaga powinna zostać poświęcona kontraktowi wojewódzkiemu oraz roli jaką powinien on odgrywać - instrument przekazywania środków na rozwój województwa z funduszy zewnętrznych (w tym UE), jak również krajowych.

13. Wyniki badania ankietowego regionów Zakres i granice polityki rozwojowej na poziomie sektorowym oraz regionalnym Partnerski charakter relacji między aktorami wewnątrz regionu oraz z partnerami zewnętrznymi. Budowie oraz podtrzymaniu takich relacji służą konsultacje społeczne dokumentów programowych, które powinny realnie funkcjonować na wszystkich szczeblach samorządu terytorialnego. Potrzeba koordynacji działań podejmowanych przez instytucje rządowe w ramach krajowej polityki regionalnej. Szczególne kompetencje w tym zakresie powinien posiadać minister właściwy ds. rozwoju regionalnego.

14. Wyniki badania ankietowego regionów Wymiar i powiązania instytucjonalne Trudność w jednoznacznym sprecyzowaniu przez województwa, najwłaściwszych i najefektywniejszych poziomów wdrażania poszczególnych obszarów interwencji polityk rozwojowych, co rodzi potrzebę dalszych prac w tym obszarze. Centralnie zarządzane powinny być te obszary interwencji polityki regionalnej, które z uwagi na swoją specyfikę, czy ponadregionalny zasięg oddziaływania nie mogą – ze względów formalnych lub z uwagi na swoją skalę – zostać efektywnie oraz skutecznie zrealizowane na poziomie regionalnym. Wyraźnie zasygnalizowana została potrzeba dalszych badań i analiza poszczególnych polityk sektorowych.

15. Wyniki badania ankietowego regionów Rozwój statystyki regionalnej Ogromne potrzeby występujące w zakresie statystki regionalnej, jako podstawowego narzędzia dla właściwego prowadzonej polityki regionalnej. Poprawa oferty statystyki publicznej kierowanej do podmiotów działających w obszarze polityki regionalnej jest podstawowym celem prac Grupy zadaniowej do spraw systemu informacji statystycznej dla potrzeb polityki regionalnej powołanej przez Prezesa GUS z dniem 6 grudnia 2007 r. Zestawienie wyników ankiet urzędów marszałkowskich w tym obszarze zostało przekazane do wykorzystania w ramach prac tej Grupy.

16. Wnioski z ankiet resortowych

17. Badanie ankietowe skierowane do ministerstw Ankieta została podzielone na pięć bloków tematycznych: • podstawy formalno-prawne prowadzenia polityki regionalnej, • strategiczne cele polityki regionalnej państwa, • decentralizacja systemu polityki rozwojowej, w tym polityki regionalnej, • instrumenty polityki regionalnej, • zakres i granice polityki rozwojowej na poziomie sektorowym i regionalnym, uzupełnionych o propozycje niezbędnych tematów ekspertyz w badanym obszarze oraz o możliwość wyrażenia opinii i komentarzy dotyczących kwestii, które nie zostały uwzględnione w ramach ankiety.

18. Wyniki badania ankietowego ministerstw Raport podsumowujący wyniki ankiet resortowych sporządzono w oparciu o odpowiedzi 8 z 15 departamentów strategicznych ministerstw poproszonych o opinie (tj. MKiDN, MI, MNiSW, MPiPS, MRiRW, MSiT, MŚ, MZ), przekazane do dnia 17 kwietnia 2008 r. Nie otrzymano stanowisk departamentów strategicznych Ministerstw: Finansów oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji. Ministerstwa: Edukacji Narodowej oraz Gospodarki poinformowały, iż na obecnym etapie prac nie są w stanie udzielić odpowiedzi na pytania postawione w ankiecie. Zakres uzyskanego materiału poświęconego kierunkom zmian w polskiej polityce regionalnej, inicjującego szeroką społeczną debatę w tej sprawie jest ograniczony, dlatego nie pozwala na wnikliwą analizę stanowisk resortów.

19. Wyniki badania ankietowego ministerstw Główne wnioski badania: • ministerstwa odpowiedzialne za prowadzenie polityk sektorowych dostrzegają (poza jednym) potrzebę zmian w tym zakresie, • po stronie resortów odpowiedzialnych za prowadzenie poszczególnych polityk sektorowych brak jest całościowej analizy i oceny aktualnego systemu polityki regionalnej, jak również przemyśleń dotyczących wzorcowych rozwiązań w tym zakresie, co powoduje utrudnienie w formułowaniu refleksji, wniosków i postulatów pod adresem przyszłego modelu tej polityki,

20. Wyniki badania ankietowego ministerstw Główne wnioski badania – cd.: • konieczne jest opracowanie średniookresowego kompleksowego dokumentu programowego odnoszącego się do rozwoju społeczno-gospodarczego kraju w ujęciu regionalnym. Dokument wyznaczy kierunki interwencji regionalnej państwa oraz określi wizję rozwoju regionalnego kraju przy współudziale władz samorządowych, odpowiedzialnych za tworzenie i realizację regionalnych strategii rozwoju.

21. Ogólne wnioski z badań ankietowych Ogólne wnioski z badań ankietowych Podsumowując, z analizy opinii zaprezentowanych przez urzędy marszałkowskie oraz resorty wyłoniło się ponadto kilka obszarów tematycznych, które będą wymagały pogłębionych badań analityczno-eksperckich: • rola samorządu regionalnego w politykach sektorowych, • potencjał endogeniczny i czynniki przewagi konkurencyjnej województw, • spójność i komplementarność instrumentów wsparcia realizowanych w ramach różnych polityk skierowanych na obszary wiejskie,

22. Ogólne wnioski z badań ankietowych Badania analityczno-eksperckich – cd.: • definicja obszaru problemowego, identyfikacja, klasyfikacja istniejących typów obszarów problemowych w Polsce, kryteria delimitacji wraz z analizą uwarunkowań prowadzenia polityki rozwoju wobec tych obszarów, • analiza poszczególnych polityk sektorowych w aspekcie najefektywniejszego poziomu ich wdrażania.

23. Organizacja dalszych prac MRR Powołano tematyczne grupy robocze: • Cele i zasady polityki regionalnej państwa • Najefektywniejszy zakres podziału kompetencji w ramach realizacji polityki rozwoju (podział polityki rozwoju sektor/region, linia demarkacyjna, efektywny poziom dostarczania dóbr) • Multi-level governance oraz finansowanie polityki regionalnej • Efektywność polityki regionalnej, weryfikacja instrumentów polityki regionalnej w tym kontraktów wojewódzkich Wskazane grupy robocze mają na celu wypracowanie ostatecznej wersji koncepcji w powyższych obszarach tematycznych. W skład grup wchodzą przedstawiciele departamentów urzędów marszałkowskich oraz departamentów MRR.

24. Organizacja dalszych prac MRR Kolejne etapy prac: • Spotkania tematycznych grup roboczych (maj), • Organizacja cyklu seminariów tematycznych w oparciu o wyniki prac grup roboczych (maj-czerwiec), • Zaproponowanie zmian w ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (czerwiec), • Przygotowanie tez i założeń strategii rozwoju regionalnego przy współudziale zespołu ds. programowania strategicznego (czerwiec/lipiec).

25. Dziękuję za uwagę Ministerstwo Rozwoju Regionalnegoul. Wspólna 2/4www.mrr.gov.plpolityka.regionalna@mrr.gov.pl