METODY A EFEKTY KSZTAŁCENIA

1. METODY A EFEKTY KSZTAŁCENIA SPOTKANIE INFORMACYJNE W INSTYTUCIE FILOLOGII POLSKIEJ 13.11.2013R.

2. CELE SPOTKANIA 1. UMIEJĘTNOŚĆ DOSTOSOWANIA METOD PRACY DYDAKTYCZNEJ DO ZAŁOŻONYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA 2. UJEDNOLICENIE OPISU MODUŁÓW PRZEDMIOTÓW (SYLABUSY I KARTY PRZEDMIOTÓW) NA PODSTAWIE PRZEDSTAWIONEGO WYKAZU FORM I METOD PRACY 3. ZACHĘTA DO BOGACENIA WARSZTATU DYDAKTYCZNEGO (WSKAZANIE METOD PRACY, KTÓRE EFEKTYWNIE MOŻNA STOSOWAĆ W NIEWIELKICH GRUPACH STUDENCKICH)

3. ZAŁOŻENIE… SYLABUSY I KARTY PRZEDMIOTÓW TO RODZAJ DOKUMENTACJI, NA PODSTAWIE KTÓREJ OCENIA SIĘ POZIOM PROWADZONYCH ZAJĘĆ, A SZERZEJ JAKOŚĆ KSZTAŁCENIA W INSTYTUCIE, WYDZIALE…, PODLEGAJĄ ONE SZCZEGÓŁÓWEJ ANALIZIE

4. METODY KSZTAŁCENIA WYLICZAMY W SYLABUSIE W TABELI „INFORMACJE DODATKOWE”, WYSTĘPUJĄ TAM JAKO „SPOSOBY PROWADZENIA ZAJĘĆ”

5. WIĄZANIE EFEKTU KSZTAŁCENIA Z METODĄ TRZY CYTATY Z SYLABUSÓW

6. Zaplanowany efekt jest „niewykonalny” w czasie zajęć o charakterze „ćwiczeń” lub „konwersatoriów”, jego osiągnięcie jest możliwe jedynie na poziomie praktyk zawodowych.

7. Efekt w postaci umiejętności praktycznych zamierzamy osiągnąć poprzez zastosowanie wykładu.

8. Efekt kształcenia wymaga stosowania bardziej zróżnicowanych sposobów prowadzenia zajęć niż te wyliczone w sylabusie.

9. UJEDNOLICENIE OPISU METOD KSZTAŁCENIA DIAGNOZA I PROPOZYCJA

10. TYPOWE BŁĘDY W ZAKRESIE STOSOWANEJ TERMINOLOGII Opisując metody posługujemy się nazwą formuły przedmiotu („rodzaj zajęć dydaktycznych”): • wykład, ćwiczenia, laboratorium, seminarium, konwersatorium, praktyki, zajęcia terenowe… Opisując metody poprzestajemy na wyliczeniu formy pracy: • praca samodzielna (indywidualna), praca zespołowa pod kierunkiem nauczyciela, praca w podgrupach, praca poza godzinami kontaktowymi, konsultacje, praca z wykorzystaniem kontaktu elektronicznego (e-learning)

11. PROPOZYCJA UJEDNOLICENIA OPISU METOD KSZTAŁCENIA Z UWZGLĘDNIENIEM TERMINOLOGII WINCENTEGO OKONIA metody podające wykład informacyjny, pogadanka, prelekcja, odczyt; metody problemowe • wykład konwersatoryjny, • wykład interakcyjny (zakładający zapoznanie się z problemem i zastanowienie się nad nim przed wykładem), • klasyczna metoda problemowa (analiza dokumentacyjna lub eksplikacja), • przekład intersemiotyczny, • metody aktywizujące: „drzewo decyzyjne”, symulacje, analiza SWOT, metoda Edwarda de Bono, studium przypadku, metaplan; dyskusja (debata, burza mózgów, dyskusja panelowa, „śnieżna kula”); metody eksponujące pokaz obrazu, filmu, sztuki teatralnej, prezentacja audialna, prezentacja multimedialna; metody praktyczne z użyciem komputera, redakcyjne, projekt, portfolio

12. W stronę efektywności kształceniaOd stożka Edgara Dale`a (1961) do zmiany strategii nauczania (Jerome Bruner „Kultura edukacji” (1996, wydanie polskie 2006) uczenie się przez działanie (symulację) zmiana nastawienia z „czego nauczyciel uczył” na „czego student nauczył się” problem staje się środkiem do rozwoju umiejętności

13. WYBRANE METODY PROBLEMOWE I PRAKTYCZNE W poszukiwaniu trafnych przykładów….

14. „Burza mózgów” Rodzaj przygotowania do zrozumienia problemu. W odpowiedzi na postawiony problem studenci podają swoje pomysły, każdy ma prawo podać swoje rozwiązanie. Praca odbywa się w dwóch fazach: „zielonego światła”, podczas której zapisujemy wszystkie pomysły; „czerwonego światła”, podczas której dochodzi do selekcji pomysłów, ich hierarchizacji.

15. „Śnieżna kula” (dyskusja piramidowa) Metoda często wykorzystywana do definiowania pojęć. Umożliwia sprecyzowanie i zaprezentowanie własnego zdania (definicji, stanowiska), poznanie zdania innych, daje możliwość przedyskutowania danego pojęcia, uściślenia jego rozumienia, prowadzi do negocjowania zapisu.

16. Drzewo decyzyjne Richarda C. Remy`ego i Rogera La Rausa To graficzny zapis procesu podejmowania decyzji w sytuacjach trudnych i niejednoznacznych. Metoda służy analizie i pełnemu zrozumieniu motywów, pomaga przybliżyć kontrowersyjne postaci, umożliwia podsumowanie wiadomości w atrakcyjnej formie.

17. Metoda „sześciu myślących kapeluszy” Edwarda de Bono Metoda, dzięki której można uporządkować proces myślenia. Pozwala uniknąć chaotycznej dyskusji i schematycznego sporu na argumenty. Kapelusz myślowy pełni rolę rekwizytu o charakterze porządkującym, można go zastąpić innym wyróżnikiem graficznym. Użycie kapelusza oznacza rozważenie wybranego punktu widzenia, niekoniecznie zgodnego z własnymi poglądami, chodzi o przejęcie określonej roli myślowej i stworzenie mentalnej mapy sytuacji.

18. Analiza SWOT(Strenghts – mocne strony; Weaknnesses – słabe strony; Opportunites – szanse; Threats – zagrożenia) Metoda polegająca na zespołowej analizie i ocenie określonego problemu lub wydarzenia.

19. Metoda symulacyjna Metoda polegająca na naśladowaniu rzeczywistości; odgrywaniu ról, zgodnie z ich realizacją w prawdziwym świecie (student w roli wykładowcy, nauczyciela szkolnego, bohatera literackiego, dziennikarza). Służy do ćwiczenia reakcji, kształtuje empatię, prowadzi do prac redakcyjnych.

20. Studium przypadku Metoda zapożyczona z psychologii, opiera się na wnikliwej analizie zaprezentowanej sytuacji problemowej, krytycznej analizie informacji, prowadzi do sformułowania opinii i wniosków, a następnie dyskusji (które z możliwych rozwiązań zaprezentowanej sytuacji jest najlepsze?). Metoda dobrze zrealizowana uczy, że nigdy nie ma jednego dobrego rozwiązania, a pochopnie wydane sądy mogą być szkodliwe i kompromitujące. Może być metodą ćwiczenia badawczego w czasie praktyk zawodowych. Materiałem do studium przypadku może być tekst, ale również film, nagranie dźwiękowe, mapy, schematy. Analiza dotyczyć może np. tendencyjności i manipulacji informacją w artykułach prasowych, roli pisarza w określonej sytuacji politycznej…

21. Mapa mentalna Metoda wizualnego opracowania problemu z wykorzystaniem rysunków, obrazów, symboli i haseł. Zgodnie z tezą grafizmu, przypisywaną B. Latourowi, wykresy i grafy są niezwykle kluczowe dla powstania i rozwoju nauki.

22. Metoda projektu Metoda integrująca wiedzę z różnych dziedzin, kształtująca kompetencje społeczne. Zakładamy samodzielną pracę studentów prowadzącą do realizacji określonego przedsięwzięcia, w oparciu o przyjęte wcześniej założenia. Etapy postępowania: • podanie tematu projektu • podział na grupy zadaniowe • przygotowanie szczegółowej instrukcji dla każdej grupy • zbieranie i opracowywanie materiałów przez studentów (nauczyciel pełni rolę konsultanta) • prezentacja i ocena. • projekty badawcze – zbieranie i systematyzowanie wiedzy na określony temat, propozycja nowych rozwiązań, np. „Wokół interpretacji” • projekty praktyczne – opracowanie rozwiązania problemów ważnych dla społeczności uniwersyteckiej, np. „Funkcjonowanie klas patronackich”

23. Portfolio (e-portfolio learning) Metoda dokumentowania dokonań, wnikania w daną tematykę lub dziedzinę. Rozwija myślenie krytyczne, samoświadomość oraz umiejętności analityczne (co w danej sytuacji uczenia się zadziałało, a co mogłoby być zrobione inaczej). Metoda prowadzi do wypracowania postawy uczenia się przez całe życie. Pozwala integrować elementy nauki w trakcie studiów, scalić praktyki zawodowe, zainteresowania pozauniwersyteckie i zdobywaną wiedzę w jedno doświadczenie „uczenia się”. • „autorefleksja” po praktykach zawodowych • plan rozwoju osobistego w ramach seminarium Przykład platformy elektronicznej do tworzenia portfolio można znaleźć na stronie Uniwersytetu Newcastle (http://www.eportfolios.ac.uk/).

24. BIBLIOGRAFIA • Tony Buzan, Mapy twoich myśli, oprac. Dariusz Rossowski na podstawie przekł. Moniki Stefaniak, Łódź 1999. • Edward De Bono, Sześć kapeluszy, czyli sześć sposobów myślenia, przeł. Monika Patterson, Warszawa 1996. • Wincenty Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, wyd. 10 uzup. i popr., Warszawa 2007. • Aleksander Wit Labuda, Wprowadzenie, w: Lekcje czytania. Eksplikacje literackie, cz. I, pod red. W. Dynaka, A. W. Labudy, Warszawa 1991. • Danuta Bernacka, Od słowa do działania. Przegląd współczesnych metod kształcenia, Warszawa 2001. • Maria Kwiatkowska-Ratajczak, Wokół dydaktyki akademickiej, w: Po stronie praktyki. Szkice polonistyczne z dydaktyki szkolnej i akademickiej, Poznań 2013.

25. Zaproszenie do dyskusji i wymiany doświadczeń ANETA GRODECKA anetgrodecka@wp.pl ZAKŁAD DYDAKTYKI LITERATURY I JĘZYKA POLSKIEGO