AKREDİTASYON BELGESİNE SAHİP ÖZEL HASTANELERDEKİ YÖNETİCİ HEMŞİRELERİN LİDERLİK TARZLARININ,

1. AKREDİTASYON BELGESİNE SAHİP ÖZEL HASTANELERDEKİ YÖNETİCİ HEMŞİRELERİN LİDERLİK TARZLARININ, HEMŞİRELERİN İŞTEN AYRILMA NEDENLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ *Esra ÖZER **Yasemin AKBAL ERGÜN * Uzman Hemşire, Memorial Hastanesi Genel Cerrahi ve Organ Nakli Sorumlu Rehber Hemşiresi ** Yard.Doç.Dr., Marmara Üniversitesi Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalı Öğretim Üyesi AMAÇ: Hemşirelik mesleği insanla ilgilenen bir meslek olduğu için personel devir hızının yüksek olması sağlık hizmetlerinin kalitesini olumsuz yönde etkileyecektir. Hemşire azlığı ya da işgücünün bölümlerin gereksinimleri doğrultusunda dağıtılmayışı sonucunda çıkan problemler göz ardı edilemez boyuttadır. Çalışanların iş yükünün artması, stres ve tükenmişlik sonucu bakım kalitesinde azalmalar, ekip içi uyumsuzluklar, yöneticilere duyulan güvenin kaybolması, kuruma bağlılığın azalması gibi sayılabilecek problemlerin son basamak olarak işten ayrılma niyetini tetiklediği görülmektedir. 2006 yılında ICN’in “nitelik ve nicelik yönünden uygun istihdam yaşamı korur” sloganını ana tema olarak kabul etmesi bu gerçeğe bir kez daha dikkat çekmiştir. Sağlık kurumları yöneticilerinin başarılı bir yönetimden söz edebilmeleri için, etkili ve verimli bir personel politikası izlenmesi, insan gücü planlamalarının yapılması, personelin işiyle ilgili geleceğe dönük planlarının belirlenmesi ve iş gücü devrinin nasıl geliştiğinin izlenmesi gerekmektedir. Başarılı bir yöneticinin sergilediği liderlik tarzı ve profesyonellik düzeyi çalışanın kurumda kalma düşüncesinde önem taşımaktadır. Bu nedenle çalışma; Akredite olmuş özel hastanelerdeki yönetici hemşirelerin liderlik tarzlarının, hemşirelerin işten ayrılma nedenleri üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. YÖNTEM: Araştırma, İstanbul’da, akreditasyon belgesine sahip izinlerin alınabildiği 4 özel hastanede Nisan-Temmuz 2007 tarihleri arasında 234 hemşire ile tanımlayıcı olarak uygulanmıştır. Çalışmaya yönetici ve servis hemşireleri dahil edilip, her katılımcının bir üst yöneticisini değerlendirmesi istenmiştir. Veri toplama araçları; 27 soruluk sosyo-demografik veri formu ve liderlik davranışlarını ölçmeye yönelik Ekvall ve Arvonen tarafından geliştiren 36 maddelik “Liderlik Davranışları” ölçeğinden oluşmaktadır. Maddelerin puanlaması Likert tipi 5’li derecelendirme ile yapılmış olup, liderlik; iş gören, görev ve değişim odaklı olarak üç alt boyutuyla ele alınmıştır . Ölçekte; iş gören odaklı liderliğin Cronbach’s alpha katsayısı 0.96 bulunurken, görev odaklı liderliğin 0.95, değişim odaklı liderliğin ise 0.94 olarak belirlenmiştir. Çalışmanın sonucunda ölçeğin genel Cronbach’s alpha katsayısı 0.96 olarak bulunurken,madde toplam kolerasyon değer dağılımı da 0.65 – 0. 83 arasında değişmektedir. Ölçek değerlendirilmesinde ortalama puan yöntemi kullanılmıştır. Bulgular değerlendirilirken, tanımlayıcı istatistiksel metotlar, parametrik ve non-parametrik testler kullanılmıştır. BULGULAR: Araştırma kapsamındaki katılımcıların, genç yaş grubunda, lisans mezunu ve mesleki deneyimlerinin az olduğu, %55.6’sının kurum değişikli yaptığı ve bunu ekonomik nedenler ile kariyer planlamasına bağladıkları görülmüştür.Hemşirelerin %35.5’i işten ayrılma düşüncesi taşırken, ayrılmaya neden olabilecek faktörler arasında yönetim tarzlarından duyulan memnuniyetsizlik (%21.8) ikinci sırada belirtilmiştir. İşten ayrılmayı düşün bu hemşire gurubunun 25 yaş altı, lisan mezunu, kurumsal deneyimi 2-5 yıl arası olan servis hemşirelerinden oluşması dikkat çeken bir bulgudur. Çalışan hemşireler yöneticilerinin en çok adil olmayışından (%47.2), güvensiz tavırlar sergilemesinden (%28.3), ön yargılı olup (%24.6) empati yapamamalarından (%52.8) yakınmışlar; adil, dürüst, mesleki güven veren, taktir edip öven ve katılımcı yaklaşım sergileyen liderlerin çalışanı kuruma bağlayabileceği yönünde görüş bildirmişlerdir. Hemşirelerin yöneticilerinde görev odaklı liderliği güçlü algıladıkları (%67.1) görülmüş olup, işten ayrılma düşüncesi olan hemşirelerin görev odaklı liderlik davranışı puanı ayrılma düşüncesinde olmayanlardan anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (t: 1.996; p:0.029; p<0.05). SONUÇ: Hemşireler yöneticilerinden kuruma bağlılığını artıracak liderlik özellikleri arasında, adil ve dürüst olmak, mesleki yönden güven vermek , taktir etmek ve katılımcı yönetimi uygulamak gibi iş gören odaklı liderlik tarzını istemelerine rağmen , araştırma sonucunda yöneticilerin görev odaklı liderlik tarzını kullandıkları belirlenmiştir.Aynı zamanda işten ayrılma düşüncesinde olan hemşirelerin yöneticilerinde görev odaklı liderlik puanının yüksek çıkması bulgularımızı desteklemektedir. Bu bulgular sonucunda; Hastane yöneticileri, sistemin etkinliğini arttırmak için yönetim bilgisine sahip kişilerden oluşmaları, Yöneticilerin, örgüte ve çalışanlarına uygun liderlik tarzını belirlemeleri, Yöneticilerin çalışanlarına karşı tutumları belirli aralıklarla ölçülmesi, tutumların olumsuz olduğu saptanırsa, nedenleri araştırılması ve gerekli önlemler alınması, Örgütlerde, işgörene yönelik liderlik tarzının çalışanı kurumda tutacak liderlik tarzı olarak benimsenmesi ve bu davranışların sergilenmesine ağırlık verilmesi önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Özel Hastane, Hemşire, Liderlik, İşten Ayrılma Niyeti