Dış Kalite Değerlendirme (DKD)

1. MODÜL 13 Dış Kalite Değerlendirme(DKD)

2. Isınma Sorusu Aşağıdakilerden hangisi DKD yöntemi değildir? • yeterlilik testi • bir dış birimden yerinde değerlendirme • kantitatif testlerin kalite kontrolü • yeniden test ya da yeniden kontrol numunelerinin laboratuvarlararası değişimi

3. Isınma Sorusu Laboratuvarınız bir Dış Kalite Değerlendirme (DKD)kuruluşundan boyanmamış bir kanyayması almıştır. Yaymadan malaria parazit incelenmesi istenmektedir. Numunenin doğru raporlanacağından emin olmak için, yapmanız gerekenler nelerdir? • Taze boya ile boyayın, uzmana incelemesi için verin • Taze boya ile boyayın ve tüm çalışanlara bunun malaria olup olmadığını sorun, sonra yanıtları kıyaslayın • Boyayın ve en başarılı çalışanınıza inceletin,yakındaki laboratuvarları arayarak sonuçları doğrulayın • Hasta numulerine kullandığınız rutin yöntemle preparatı inceleyin

4. Isınma Sorusu DKD kalite yönetiminin neden önemli bir bileşenidir? • hastaların günlük sonuçlarının doğruluğunu garanti eder • her zaman iş-akışındaki ön-inceleme, inceleme, inceleme sonrası aşamaları yönetir • özel DKD numuneleri için kalite testleri hakkında müşterilere bilgi sağlar • laboratuvarda test kalitesi derecesini objektif değerlendirme yoludur.

5. Öğrenim Hedefleri Katılımcılar bu modülün sonunda : Laboratuvarın test sonuçları kalitesinin iyileşmesinde DKD programının önemini tartışabilecekler, Avantajları ve dezavantajları ile birlikte en az üç DKD metodunu tanımlayabilecekler, Uygun olmayan DKD sonuçlarını araştırmak için yöntem belirleyebileceklerdir.

6. Senaryo • Yeni görevlendirilmiş laboratuvar sorumlusu,geçmiş DKD sonuçlarını incelemeye başladığında Gram boyama çalışmalarının hatalı olduğunu gözlemiştir. • “Bu sorunu laboratuvar nasıl araştırmalı?” 6

7. Kalite Yönetim Sistemi Organizasyon Personel Ekipman Satın alma ve Stok Yönetimi Bilgi Yönetimi Süreç Kontrolü Olay Yönetimi Doküman ve Kayıtlar Değerlendirme Süreç İyileştirilmesi Müşteri Hizmetleri Tesisler ve Güvenlik

8. Dış Kalite Değerlendirmesi (DKD) Bir dış kuruluş aracılığı ile laboratuar performansının objektif olarak değerlendirildiği sistem

9. DKDMetotları Yeterlilik Testi Yeniden Kontrol-Yeniden Test Etme Yerinde Değerlendirme

10. DKD’nin Yararları • farklı laboratuarlarda yapılan testlerin sonuçlarının ve performasının karşılaştırması • sistematik problemlerde erken uyarı • test kalitesi için objektif kanıt sağlanması • iyileştirilmesi gereken alanların saptanması • eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi

11. DKD’ nin Yararları Laboratuvara yönelik amaçlar Halk sağlığına yönelik amaçlar

12. Gizlilik Tanınma/Eğitim Ücretsiz/ Ücretli DKD Tek/Çok Zorunlu/ Gönüllü Bölgesel/ Ulusal/ Uluslararası

13. DKD • Laboratuar performansının bir ölçütü olduğu için kalite yönetim sisteminin iyileştirilmesinde önemlidir.

14. Yeterlilik Testi Tanımı ISO/IEC Kılavuz 43-1:1997 “Yeterlilik testi (YT) programları, analitik laboratuvarların performansını ve personelin yetkinliğini değerlendirmede kullanılan ve düzenli olarak organize edilen laboratuarlar arası karşılaştırmalardır.”

15. Yeterlilik Testi Tanımı CLSI GP27-A2 27:8 “Numuneler, bir program dahilinde katılımcı laboratuvarlara analizve/veya tanımlama için gönderilir; herbir laboratuvarın sonucu gruptaki diğer laboratuvarların sonuçları ve/veya atanmış bir değerle karşılaştırılır, değerlendirme sonuçları rapor halinde laboratuvarlara gönderilir.”

16. YTSüreci Laboratuvar YT organizasyonu /sağlayıcı analiz YT numunelerin gönderilmesi sonuçların gönderilmesi değerlendirme YT raporunun alınması YT performans raporu Düzeltici Faaliyetler

17. YT: Laboratuvarın Rolü ISO 15189 Hasta numunesi YT numunesi Laboratuvar 1 Laboratuvar 2 Aynı personelle, aynı yolla analiz et Final YTraporunun alınışı Laboratuvarlar arası paylaşım yok iyileştirme

18. YT sonuçları, laboratuvarda iyileştirmeye yönelik kullanılmadığı sürece tam bir yarar sağlanamaz. YT sonuçları

19. YT Sınırlamaları • YT’ler laboratuar kalitesinin değerlendirilmesinde tek başına yeterli değildir • YT sonuçları, hasta numunesi ile ilgili olmayan değişkenlerden (numune hazırlanması, matriks, kayıt işleri, istatistiksel metotlar vb.) etkilenir • YT, laboratuardaki tüm problemlerin- özellikle analiz öncesi ve sonrasına ait problemlerin- tespitine yönelik değildir

20. Diğer DKDYöntemleriYeniden değerlendirme/Yeniden inceleme Referans laboratuvarı Laboratuvar Yeniden kontrol

21. Yeniden inceleme/değerlendirme DOĞRULAMA AMACIYLA (YENİDEN İNCELEME) DIŞ DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ (YENİDEN DEĞERLENDİRME) • Genellikle alanda pozitif çıkmış HIV test sonucunun doğrulanması amacıyla uygulanır. • Alanda çalışılan örnek referans laboratuvara gönderilir. • Referans lab aynı numuneyi farklı yöntemlerle çalışır. • Genellikle ARB sonuçlarının değerlendirilmesinde kullanılır. • Rastgele seçilen ARB pozitif/negatif preperatlar referans laboratuvar tarafından yeniden değerlendirilir. • Kör çalışılması önerilir.

22. ARB için, sonucu bilinen ve rastgele seçilmiş kör preparatların yeniden değerlendirilmesi: karşılaştırmalı sonuçlar Martinez A, et al. Int J Tuberc Lung Dis 2005;9(3):301-5.

23. Genellikle ARB boyama ve HIV hızlı tanı testlerini kullanan laboratuvarların gerçek durumlarının denetlenmesi için yapılır Süreçlerin iyileştirilmesi için laboratuvara bilgi sağlanır Eğitimin planlanması ve uygulanması, izlenmesi, düzeltici faaliyetler ve sorunlu alanlar ile ilgili bilgi toplanır. Yerinde Değerlendirme Periyodikziyaretler Laboratuvar Dış grup ya da DKD sağlayıcıları

24. Yerinde değerlendirme öncesi ve sonrasında ARBmikroskopi performansının karşılaştırılması ÖNCE (%) SONRA(%) Aziz, M. and G. Bretzel, Int J Tuberc Lung Dis 2002:6(4):340-349.

25. YT, YK ve YD’nin Karşılaştırılması Yeterlilik Testi (YT) objektif performans ölçümü sağlar geniş uygulama alanı vardır ekonomiktir Yeniden İnceleme / Değerlendirme (Yİ/D) tek kullanımlık -tekrarı mümkün olmayan numuneler için uygundur. pahalıdır ve süreç uzundur. Yerinde Değerlendirme (YD) laboratuvarın gerçek durumunu ortaya çıkarır iyileştirmeler için fırsattır yüksek maliyet ve uzun süre gerektirir

26. DKD’eKatılım • Bütün laboratuarlara önerilir • Hastane Hizmet Kalite Standartları (HKS) ve ISO gerekliliğidir • Laboratuar performansının bir ölçütüdür • Akreditasyon için gereklidir ISO 15189 26

27. Hizmet Kalite Standartları

28. DKD Yönetim Süreci • numuneler deftere işlenmeli, uygun şekilde hazırlanmalı ve saklanmalı • numunelere rutin analiz süreci uygulanmalı • performans iyileştirilmelerinde kullanılmak üzere DKD uygulamaları kaydedilmeli, izlenmeli ve saklanmalı • yetersizlikler araştırılmalı, performans kabul edilmemeli ve düzeltici faaliyetler yapılmalı • Çıktılar yönetime ve tüm laboratuvar personeline duyurulmalı Düzeltici faaliyetler DKDsonuçları

29. DKD performans problemleri Numune Yönetimi Problemler Analiz öncesi Analiz YT TEDARİKÇİSİ Rapor Analiz sonrası

30. DKD Faaliyetlere Yönlendirmelidir Düzelticifaaliyet Yap DKD Sorunları tanımla

31. Özet • DKD, dış kuruluş tarafından laboratuvar performansının tarafsız olarak kontrol edildiği bir sistemdir • tüm laboratuvarlar DKD’ye katılmalıdır • çeşitli DKD yöntemleri vardır, en çok tercih edilen metot geleneksel metotdur • DKDnumuneleri, hasta numuneleri ile aynı şekilde (rutin) işlem görmelidir

32. Anahtar Mesajlar • DKD için kaynak harcandığından katılımcı laboratuar tarafından DKD sonuçları en iyi şekilde değerlendirilmeli, • DKD, cezalandırıcı olmamalı • DKD, öğretici olarak görülmeli • DKD, iyileştirme aracı olarak kullanılmalı • DKD, kalite yönetim sisteminin kritik bir unsurudur

33. Kalite Yönetim Sistemi Organizasyon Personel Ekipman Satın alma ve Stok Yönetimi Bilgi Yönetimi Süreç Kontrolü Olay Yönetimi Doküman ve Kayıtlar Değerlendirme Süreç İyileştirilmesi Müşteri Hizmetleri Tesisler ve Güvenlik Soru? Katkı?