Zjawisko przemocy w rodzinie wyzwaniem dla szkoły

1. Zjawisko przemocy w rodzinie wyzwaniem dla szkoły Centrum Arrupe 2008

2. Przemoc wobec dzieci to nie tylko używanie wobec nich siły fizycznej Dzieci są krzywdzone także poprzez • zaniedbanie • agresje werbalne • kary mające charakter zemsty • przemoc, jakiej są świadkami

3. DZIECI ZANIEDBANE • brak posiłków • brak pomocy lekarskiej w chorobie • brak zainteresowania dzieckiem • brak zasad i dyscypliny lub niekonsekwencja wobec ustaleń • nie okazywanie uczuć oraz brak pozytywnych komunikatów • pozostawianie dzieci przez długi czas bez opieki

4. DZIECI ZAKRZYCZANE • krzyczenie • niesłuchanie racji dziecka • poniżanie • narzekanie • wygórowane oczekiwania • szantażowanie • cynizm, sarkazm i podteksty

5. OFIARY ZEMSTY • groźby – ja ci pokażę! • stosowanie kar nieadekwatnych do przewinienia • karanie milczeniem, obrażaniem się • przypominanie win sprzed lat (brak przebaczenia)

6. ŚWIADKOWIE PRZEMOCY • pozwalanie na oglądanie przemocy w telewizji • przemoc pomiędzy rodzicami • zabieranie dzieci w miejsca awantur, bijatyk i pijaństwa

7. Często nie możemy zmienić sytuacji w rodzinie możemy jednak zapewnić dzieciom i młodzieży miejsce, w którym poczują się bezpieczne i odbudują poczucie własnej wartości.

8. Takim miejscem odtruwania z przemocy oraz kształtowania pogodnego, wartościowego życia może być szkoła JAK to zrobić?

9. Poprzez kształtowanie tzw. „programu ukrytego” szkoły DEFINICJA programu ukrytego • "Ukryty program" to wszystko, czego uczniowie uczą się, co poznają i czego doświadczają w szkole, a co jest poza oficjalnym programem nauczania, poza oficjalnymi celami nauczania, poza tym, czego świadomie chce nauczyć nauczyciel, a co jest niezmiernie ważne dla całościowego rozwoju ucznia.

10. Przykłady ukrytej przemocy w szkole • demonstrowanie władzy przez nauczyciela, straszenie jedynką, dyrektorem, niezdaniem matury, nieuzyskaniem promocji do następnej klasy • pozbawianie uczniów prawa do własnego zdania na temat nauczanych treści • zredukowanie celów wychowawczych do posłuszeństwa i dyscypliny • wyróżnianie niektórych uczniów i dyskryminowanie innych

11. Działania kształtujące pozytywny „program ukryty” • udzielanie częstych pochwał uczniom i rodzicom • przedstawianie trudnych sytuacji w świetle wartości • opowiadanie historii z życia nauczycieli i uczniów, które podkreślają ich wartość • inspirowanie i organizowanie przedsięwzięć integrujących różne środowiska • wspólne świętowanie sukcesów nauczycieli i uczniów, radowanie się z osiągnięć innych

12. Działania kształtujące pozytywny „program ukryty” • mniejsze przywiązywanie wagi do ocen a większe do sukcesów • humor i umiejętność radosnego podchodzenia do obowiązków • konsekwentne karanie takich postaw uczniów, które uwłaczają godności innych (nauczyciel musi być przewidywalny) • posiadanie na piśmie i konsekwentne realizowanie swojego edukacyjnego credo

13. Działania kształtujące pozytywny „program ukryty” • troska o kulturę języka, schludny strój, wygląd sali lekcyjnej (nadanie jej ducha, tożsamości) (klasowy herb, hymn…) • obecność wychowawcy w ważnych momentach życia ucznia (na przykład: obecność na rodzinnym pogrzebie) • promowanie osób znaczących (na przykład: pani Ula z biblioteki) • promowanie pracy zespołowej gdzie każdy jest niezbędny do wykonania zadania (nagradzanie solidarności) • angażowanie uczniów w negocjacje w konfliktach • uczenie wrażliwości na potrzeby innych i bycie społecznym adwokatem rodziny ucznia (na przykład: wspólna troska o osoby niepełnosprawne w szkole)

14. bibliografia • Janusz Lenkiewicz, „Czym są ‘ukryte programy’ szkoły?”, Edukacja i dialog, nr 6, 1994. • Magdalena Karkowska, „Przemoc w szkole”, Edukacja i dialog, nr 6, 1994. • Dorota Turska, Skuteczność ucznia. Od czego zależy skuteczna realizacja wymogów edukacyjnych, Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2006. • Marcin J. Sochocki, „Ukryty program szkoły”, Remedium, nr 7-8, 2008. • Philip Jackson, Life in the classroom, New York 1968.