STRATEJİK YÖNETİM ve PLANLAMA

1. STRATEJİK YÖNETİM ve PLANLAMA Fatih İŞLEK Mali Hizmetler Uzmanı

2. Çalışma Kapsamı • I. Kamu Yönetimde Değişim ve Stratejik Yönetim • II. Stratejik Planlama ve Önemi • III. Stratejik Plan Yapısı • Durum Analizi • Gelecek Yönelimi • Maliyetlendirme • İzleme ve Değerlendirme • IV. Stratejik Plan Kontrol Yöntemleri ve Diğer Hususlar -Yenileme, Güncelleme -Hazırlık Programı, Onay Süreci 2

3. Çalışma Kapsamı • I. Kamu Yönetimde Değişim ve Stratejik Yönetim • Stratejik Yönetim Kavramı • Stratejik Yönetimin Yapısı ve İşleyişi • II. Stratejik Planlama ve Önemi • III. Stratejik Plan Yapısı • Durum Analizi • Gelecek Yönelimi • Maliyetlendirme • İzleme ve Değerlendirme • IV. Stratejik Plan Kontrol Yöntemleri 3

4. KAMU MALİ YÖNETİMİNDE DEĞİŞİMİN NEDENLERİ • İÇ ETKENLER • KAMU MALİ YÖNETİM SİSTEMİMİZİN SORUNLARI • KAMU KAYNAKLARININ KULLANIMI KONUSUNDA ARTAN KAMUOYU HASSASİYETİ • GELENEKSEL KAMU YÖNETİMİ ANLAYIŞINDAN ÇAĞDAŞ KAMU YÖNETİMİ ANLAYIŞINA GEÇİLMESİ İÇİN KAMU KESİMİNDE VE AKADEMİK ÇEVRELERDE OLUŞAN DEĞİŞİM TALEPLERİ VE ELEŞTRİLER • DIŞ ETKENLER • AVRUPA BİRLİĞİNE UYUM SÜRECİ • IMF VE DÜNYA BANKASI İLE İLİŞKİLER 4

5. KAMU MALİ YÖNETİM SİSTEMİMİZİN SORUNLARI • Mali yönetim sisteminin ve bütçenin kapsamının dar olması • Kalkınma planı ile bütçeler arasındaki bağın kopması • Bütçe dışı harcamaların varlığı ve artış göstermesi • Genel bir Türkiye bütçesinin ortaya koyulamaması • Giderlerin ve gelirlerin tahakkuk ettiğinde değil de, ödendiğinde kayıt altına alınabilmesi • Bütçe kod yapısının yetersiz olması

6. KAMU MALİ YÖNETİM SİSTEMİMİZİN SORUNLARI • Kamu kaynaklarının etkin kullanılamaması ve harcama sonuçlarının alınamaması • Harcama sürecinin katı ön kontrole tabi olması • Harcama sürecinde yetki-sorumluluk dengesinin iyi kurulamaması • Bütçe hazırlama, uygulama ve kontrol sürecinde idarelere yeterli inisiyatif tanınmaması • Mali yönetimin otomasyon ve enformasyon sisteminin yetersiz olması

7. KAMU MALİ YÖNETİM SİSTEMİMİZİN SORUNLARI • Muhasebe sisteminin yetersiz olması • Sayıştay denetimi kapsamının dar kalması • Çağdaş kamu mali yönetim anlayışında hakim olan; stratejik planlama, çok yıllı bütçeleme, performans esaslı bütçeleme, hesap verebilirlik, mali saydamlık, etkin iç mali kontrol ilkelerinin sistemde yer almaması

8. GELENEKSEL KAMU YÖNETİMİ ANLAYIŞI • MERKEZİ PLANLAMA • MERKEZİ YÖNETİM VE KONTROL • MEVZUAT ODAKLI-KURALLARA DAYALI • GİRDİ ODAKLI • HATA ARAMAYA ODAKLI, USULSÜZLÜK VE YOLSUZLUĞU ARAŞTIRAN DENETİM • TEK TARAFLI VE KAPALI

9. ÇAĞDAŞ KAMU YÖNETİMİ ANLAYIŞI • KATILIMCI VE PAYLAŞIMCI • ŞEFFAF VE HESAP VEREBİLİR • STRATEJİK PLANLAMA VE PERFORMANS YÖNETİMİNE DAYALI • GELECEK YÖNELİMLİ • SONUÇ VE HEDEF ODAKLI • YEREL VE YERİNDEN YÖNETİM AĞIRLIKLI • YATAY ORGANİZASYON YAPISI VE YETKİ DEVRİ • YÖNETİME DEĞER KATAN SİSTEM ODAKLI DENETİM

10. Sisteme Eleştiriler • HARCAMADA KATI ÖN KONTROL • YETKİ-SORUMLULUK DENGESİZLİĞİ • İDARELERE YETERLİ İNİSİYATİF VERİLMEMESİ • ÖDEME AŞAMASINDA UYGUNLUK (YERİNDELİK) KONTROLÜ • KARMAŞIK ÖN MALİ KONTROL

11. SAYIŞTAY MALİYE BAKANLIĞI (BÜMKO) Ödeme Emrinin Vizesi ÖNCEKİ SİSTEMDE ÖN MALİKONTROL Harcama programı Sözleşmeler Söz.Tescili Program Vizesi Sözleşme Tasarısı Vizesi Sözleşme Tasarıları Harcama programı BÜTÇE DAİ.BŞK. BAKANLIKLAR Vize Edilen Program Ödeme Emri Düzenleme Talebi Ödeme Emri Gönderilmesi Gönderilmesi Ödeme Emri Ödeme Emri Gönderilmesi Ödenek İhtiyacının Bildirilmesi SAYMANLIK TAŞRA BİRİMİ ÖDEME İŞLEMİ

12. Strateji Geliştirme Başkanlığı MEB Stratejik plan Performans programı Bütçe Kesin hesap Muhasebe Ön mali kontrol Faaliyet raporu Mali istatistikler Diğer Raporlar MERKEZ Ödeme Emri Mali Hizmetler Birimi Görevler Harcama Yetkilisi Ödeme Emri (Sadece Genel Bütçeli İdarelerde) Muhasebe Yetkilisi Harcama Talimatı Muhasebe Yetkilisi Gerçekleştirme Görevlileri Ödenek Gönderme Belgesi Ödeme Emri Harcama Yetkilisi Harcama Talimatı TAŞRA Muhasebe Yetkilisi Gerçekleştirme Görevlileri YENİ HARCAMA SÜRECİ

13. AB UYUM SÜRECİ • AB VE DÜNYA BANKASI GİBİ ULUSAL VEYA ULUSLAR ARASI KURUM, KURULUŞ VEYA BİRLİKLERE MALİ SİSTEMLE İLGİLİ YETERLİ BİLGİ VERİLEMEMESİ VEYA VERİLEN BİLGİLERİN ULUSLAR ARASI STANDARTLARA UYGUN OLMAMASI • AB ÜYESİ ÜLKELERLE KAMU MALİ KONTROL SİSTEMİMİZ ARASI FARKLILIKLAR • AB TARAFINDAN GETİRİLEN STANDARTLAR

14. AB’YE ÜYE ÜLKELERDE MALİ KONTROL • KUZEY MODELİ(İNGİLTERE, HOLLANDA, İSVEÇ, DANİMARKA) -YÖNETİM SORUMLULUĞU ANLAYIŞI HAKİMDİR -KURUMUN MALİ KONTROL SİSTEMİNE KURUM DIŞINDAN MÜDAHALE YOKTUR • GÜNEY MODELİ(FRANSA, PORTEKİZ, İSPANYA, YUNANİSTAN) -DENETİM HARCAMACI KURULUŞ DIŞINDA ÖRGÜTLENMİŞTİR -MALİYE BAKANLIĞI VE BENZERİ İDARELERİN MÜDAHALESİ VARDIR

15. MALİ KONTROL SİSTEMİ REFORMLARI İÇİN AB STANDARTLARI • MALİ KONTROL SÜRECİNİ TANIMLAYAN BİR YASA (5018 sayılı Kamu Mali yönetimi ve Kontrol Kanunu) • AMACA UYGUN İÇ KONTROL SİSTEM VE YÖNTEMLERİ -Muhasebe ve Raporlama Standartları ile PolitikaBelgesi (Yönetmelikler Çıktı ve Uygulamaya Geçildi) -Otomasyona Dayalı Muhasebe (Say2000i, e-Bütçe) -Fonların Denetimini Ortaya Koyan Mekanizma -Ödeme Ve Taahhütler Üzerinde Harcama Öncesi Kontrol(Mali Hizmetler Birimleri Kuruldu) -İhale Kontrol Sistemi(İhale Kanunu Yenilendi ve KİK Kuruldu) -Kamu Gelirleri Kontrolü(Gelir İdaresi Bşk. Kuruldu)

16. MALİ KONTROL SİSTEMİ REFORMLARI İÇİN AB STANDARTLARI • FONKSİYONEL OLARAK BAĞIMSIZ BİR İÇ DENETİM • USULSÜZLÜK VE YOLSUZLUKLARI ÖNLEYİCİ BİR MEKANİZMA

17. Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 24 Aralık 2003 1927 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu 5018 Sayılı Kanun 10.12.2003 tarihinde kabul edilmiş, 24.12.2003 tarihinde R.G.’de yayımlanmış ve 01.01.2006 tarihinde genel anlamda yürürlüğe girmiştir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun yürürlüğe girmesi ile 1927 yılından itibaren uygulanmakta olan ve “Mali Anayasa” olarak kabul edilen 1050 Sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu ile ek ve değişiklikleri yürürlükten kalkmıştır. 5018 sayılı Kanun sadece mali alanda düzenlemeler yapmayıp, Kamu Yönetimi alanını yeniden şekillendirmiştir.

18. Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 24 Aralık 2003 1927 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu • 5018 sayılı Kanun, sadece mali alanda düzenlemeler yapmayıp, Kamu Yönetimi alanını yeniden şekillendirmiştir. • Stratejik Planlama, Mali Saydamlık, Hesap Verilebilirlik, Katılımcılık vb gibi birçok önemli kavram bu sayede gündeme gelebilmiştir.

19. Stratejik Yönetim Kavramı Strateji: Önceden belirlenmiş hedeflere ulaşmak için izlenen yol. Stratejik Yönetim: Kuruluşun mevcut durumu ile varoluş gerekçesinden hareketle ve geleceğe dönük bir bakış açısını içerecek şekilde; bütçesinin, uzun vadeli amaç ve hedefler doğrultusunda hazırlanması, uygulanması ile sonuçlarının izlenerek değerlendirilmesidir. Stratejik Planlama: Örgütün belirlediği hedeflere; hangi süre, kaynak ve yöntemlerle erişeceğini sistematik bir biçimde ortaya koyduğu orta ve uzun vadeli plan.

20. I. Stratejik Yönetim • Stratejik Yönetimin Yapısı ve İşleyişi

21. 5018 sayılı Kanun’un (Stratejik Yönetim Yaklaşımı) Genel İşleyiş Modeli Politika ve önceliklerin belirlenmesi Kaynak ve stratejilerin ortaya konulması Bütçenin belirlenen stratejik önceliklere göre hazırlanması Bütçenin stratejik hedefleri gerçekleştirecek şekilde uygulanması Faaliyetlerin kontrolü ve işlemlerin muhasebeleştirilmesi Hizmet etkinliğinin ölçülmesi ve raporlanması 21

22. STRATEJİK YÖNETİM SİSTEMİ STRATEJİK PLAN MİSYON STRATEJİK AMAÇ ( UZUN VADELİ ) VİZYON STRATEJİK HEDEF ( ORTA VADELİ ) PERFORMANS PROGRAMI PERFORMANS GÖSTERGELERİ PERFORMANS HEDEFİ ( YILLIK ) FAALİYET VE PROJELER İZLEME FAALİYET RAPORU (PB değerlendirmesidir) DEĞERLENDİRME GÖZDEN GEÇİRME 22

24. Çalışma Kapsamı • I. Kamu Yönetimde Değişim ve Stratejik Yönetim • II. Stratejik Planlama ve Önemi • III. Stratejik Plan Yapısı • Durum Analizi • Gelecek Yönelimi • Maliyetlendirme • İzleme ve Değerlendirme • IV. Stratejik Plan Kontrol Yöntemleri 24

25. 5018 sayılı Kanunda (Madde 3) stratejik plan, “Kamu idarelerinin; • Orta ve uzun vadeli amaçlarını, ilke ve politikalarını, (Misyon-Vizyon-Temel Değerler-SAM-Politikalar) • hedef ve önceliklerini, (Stratejik Hedefler) • performans ölçütlerini, (Göstergeler-PH-PG) • bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile (stratejiler) • kaynak dağılımlarını (maliyetlendirme) içeren plan” olarak tanımlanmıştır. 25

26. 5018 sayılı Kanunda (Madde 9) Kamu idarelerine, • Kalkınma planları, programlar, ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde • geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını oluşturmak, • stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, • performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda ölçmek • ve uygulamanın izlemesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle stratejik plan hazırlama görevi verilmiştir. 26

27. Stratejik Planlama – Temel Belgeler • 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu • Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik • Strateji Geliştirme Birimlerinin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik • Kamu İdareleri için Stratejik Planlama Kılavuzu • Performans Programı Hazırlama Rehberi • Kamu İdarelerince Hazırlanacak Faaliyet Raporları Hakkında Yönetmelik 27

28. 5018 sayılı Kanun (Madde 9)Stratejik Plan ile Bütçe İlişkisi • Kamu idareleri, kamu hizmetlerinin istenilen düzeyde ve kalitede sunulabilmesi için bütçeleri ile program ve proje bazında kaynak tahsislerini; stratejik planlarına, yıllık amaç ve hedefleri ile performans göstergelerine dayandırmak zorundadırlar. 28

29. Günü kurtarmaya yönelik değildir, Gelecek yönelimlidir. Bir şablon değildir, kurumsal kültür farklılığına ve çevreye göre farklıklar gösteren özgün bir belgedir. Salt bir belge değildir. Katılımcılık esas alınarak hazırlanır ve uygulamanın tüm adımlarını kapsar ancak önemli olan belgenin hazırlanması değil sahiplenilerek hayata geçirilmesi sürecidir. Sadece bütçeye dönük değildir. Plan bütçe sürecini de içermekle birlikte bütçeden yola çıkılarak hazırlanan değil, bütçeyi yönlendiren bir yapıdadır. Stratejik Plan 29

30. Stratejik Planın Önemi • Kalkınma Planları, Hükümet Programları ve diğer üst belgelerle kurum işlevleri arasında doğrudan bir bağ kurar, • Plan-Bütçe bağını kurarak gerçekçi bütçe talepleri için katkı sağlar, • Kaynakların stratejik önceliklere göre dağıtılmasına yardımcı olur, • Mali Disiplini sağlamaya yöneliktir, • İç ve Dış paydaşların amaçlar etrafında birleşmesini katılımcılıkla sağlayarak, kurumun var oluş amacına yönelmesine katkıda bulunur. • Kurumun çevresiyle olan iletişimini ve iş birliğini artırır, • Girdi odaklı değil sonuç odaklıdır. Yapılan her faaliyetin raporlanmasını sağlayarak performans denetimi yapılabilmesine olanak sağlar ve hesap verme sorumluluğunun kurumsal kültür haline gelmesine katkıda bulunur. 30

31. Misyon Vizyon Stratejik Amaçlar Stratejik Hedefler Performans Hedefleri Faaliyet/Projeler PEB TEMEL UNSURLAR • Stratejik Plan • Performans Programı • Faaliyet Raporu

32. Hazırlık Çalışmaları Durum Analizi Stratejik Plan (5 Yıllık/ 2015-2019) Performans Programı (1 Yıllık) Faaliyet Raporu (1 Yıllık) Stratejik Planlama Süreci 32

33. fffff 33

34. Üst Politika Belgeleri* • Kalkınma Planı ve Eğitim Özel İhtisas Komisyon Raporu • Orta Vadeli Program • AB Müktesebatına Uyum Programı • TUBİTAK Vizyon 2023 Eğitim ve İnsan Kaynakları Raporu • MEB Sürekli Kurum Geliştirme Projesi, TÜSSİDE Sonuç Raporu • Bilgi Toplumu Stratejisi • Millî Eğitim Strateji Belgesi • Kamu Kurum ve Kuruluşları İçin Stratejik Planlama Kılavuzu (DPT) • MEB Stratejik Plan Hazırlık Programı • MEB Stratejik Plan Durum Analizi Raporu • Hükümet Programı • 60. Hükümet Eylem Planı • MEB Bütçe Raporu • Millî eğitim ile ilgili mevzuat 34

35. Çalışma Kapsamı • I. Kamu Yönetimde Değişim ve Stratejik Yönetim • II. Stratejik Planlama ve Önemi • III. Stratejik Plan Yapısı • Durum Analizi • Gelecek Yönelimi • Maliyetlendirme • İzleme ve Değerlendirme • IV. Stratejik Plan Kontrol Yöntemleri 35

36. MEB 2010-2014 STRATEJİK PLANI • Sunuş • Giriş • I.Bölüm MEB Stratejik Planlama Süreci • SP Modeli, • SP Çalışmaları. • II. Bölüm Durum Analizi • Tarihsel Gelişim, • Yasal Yükümlülükler, • Faaliyet Alanları, Ürün ve Hizmetler, • Paydaş Analizi, • Kurum İçi ve Dışı Analizi • III.Bölüm Geleceğe Yönelim • Misyon, Vizyon ve Temel Değerler • Temalar, Stratejik Amaçlar ve Hedefler • IV.Bölüm İzleme ve Değerlendirme • Ekler • Kaynaklar 36

37. Tarihsel Gelişim Organizasyon Yapısı Yasal Yükümlülükler ve Mevzuat Analizi, Faaliyet Alanları ile Ürün ve Hizmetlerinin Belirlenmesi Paydaş Analizi Kuruluşun ve Çevrenin Analizi Sorun Alanları (Gelişim Alanları) Analizi Durum Analizi 37

38. MEB SP 2010-2014 II. Bölüm Durum Analizi • Tarihsel Gelişim • Yasal Yükümlülükler • Faaliyet Alanları, Ürün ve Hizmetler • Paydaş Analizi • Paydaşların tespiti, • Paydaşların önceliklendirilmesi, • Paydaşların değerlendirilmesi, • Görüş ve önerilerinin alınması ve değerlendirmesi. • Kurum İçi ve Çevre Analizi • Türk Eğitim Sisteminin Genel Yapısı • MEB Teşkilat Yapısı • İnsan Kaynakları • Eğitimde Teknoloji • Eğitimin Finansmanı • Dünyada ve AB’de Genel Durum ve eğilimler • Eğitimde Yeniden Yapılanma • Eğitimde Sosyal Diyalog • PEST ve GZFT Analizi • Üst Politika Belgeleri 38

39. Kuruluşun hangi tarihte, hangi amaca hizmet etmek için kurulduğu ve geçirdiği kritik aşama ve değişimlerin değerlendirildiği bölümdür. Tarihsel Gelişim 39

40. Kurumun bulunduğu bölgenin tanıtılacağı bir bölüm olmayıp; 3 temel soruya yanıt aranır, Kurum/Kuruluş: Hangi tarihte kurulmuştur? Hangi amaca hizmet eder? Geçirdiği kritik aşama ve değişimler nelerdir? Tarihsel Gelişim 40

41. Bu bölümde kuruluşun yapılanmasına ilişkin bilgilere yer verilir Organizasyon Yapısı (Kaynak, komikaze.net)

42. Sorgulanan mevzuat kaynaklı olan teşkilat yapısı değil, örgütün çalışma, iş üretme yapısı olan organizasyonunun yapısıdır. Temel Sorular: Kim/kimler, kime bağlı çalışır? Kurulan ekip ve kurullar nelerdir ve hangi alanlarda sorumludurlar? Ekip ve kurulların çalışma düzeni nasıldır? Organizasyon Yapısı 42

43. Örneğin Okullar için; Okul Aile Birliği, Öğretmenler Kurulu, Okul gelişimi veya çeşitli nedenlerle kurulmuş kurulacak komisyonlar organizyon yapısında belirtilmelidir. Bu grup veya ekipler normalde teşkilat yapısı içinde yer almazlar. İl MEM’ler için: AR-GE Birimlerinde yer alan Ekipler, çeşitli amaçlarla kurulmuş komisyonlar vb. hakkında bilgi verilmesinin beklendiği bölümdür. Organizasyon Yapısı 43

44. Kuruluşun mevzuattan kaynaklanan yükümlülükleri tespit edilir. Faaliyet alanını düzenleyen mevzuat gözden geçirilir ve yasal yükümlülükler listesi oluşturulur. Yasal yükümlülükler ve mevzuat analizinin çıktıları daha sonraki aşamada faaliyet alanlarının belirlenmesine ve kuruluşun misyonunun oluşturulmasına katkı sağlar. Yasal Yükümlülükler ve Mevzuat Analizi 44

45. Faaliyet alanları ile ürün ve hizmetlerinin belirlenmesi • Kuruluşun ürettiği temel ürün ve hizmetler belirlenir ve belirli faaliyet alanları altında toplulaştırılır. 45

46. Kuruluş strateji belirleme aşamasında yasal yükümlülüklere başvurmak zorunda kalabileceği için bölümde belirlemeler yapılırken; Çalışmalarımız hangi mevzuat kapsamında yürütülüyor? Çalışmalarımızı etkileyebilecek (olumlu-olumsuz) düzenlemeler nelerdir? sorularına yanıt araması gerekir. Örneğin; Okula devamsızlıkların azaltılması için öğretmenlerin akşamları evlere veli ziyareti yapması? Öğretmenlerin yurt dışı okullardaki örnekleri görebilmesi için yurt dışı okul ziyareti-proje? Yasal Yükümlülükler ve Mevzuat Analizi 46

47. Paydaş Analizi Paydaşlar, kuruluşun ürün ve hizmetleri ile ilgisi olan, kuruluştan etkilenen veya etkileyen kişi, grup veya kurumlardır. İç paydaş, Dış paydaş ve yararlanıcılar olarak gruplanabilir. Paydaş Analizi ile • Stratejik planın temel unsurlarından biri olan katılımcılık sağlanabilir, • Paydaşların dikkate alınması sağlanacak ve plan sahiplenilecektir, • Verilen hizmetlerin yararlanıcıların ihtiyaçlarına göre şekillendirilmesi sağlanacaktır. 47

48. Paydaş Analizi • Paydaşların tespiti , • Paydaşların önceliklendirilmesi , • Paydaşların değerlendirilmesi, • Görüş ve önerilerinin alınması ve değerlendirmesi Aşamalarından oluşur. 48

49. Paydaşların Tespiti Kuruluşun, • Faaliyetleri ile ilgili olanlar kimlerdir? • Faaliyetlerini yönlendirenler kimlerdir? • Hizmetlerinden yararlanan kimlerdir? • Faaliyetlerinden etkilenenler kimlerdir? • Faaliyetlerini etkileyenler kimlerdir? Kuruluşun paydaşlarına ilişkin listeler oluşturulur. Bir paydaşta farklı özellik ve önemde alt gruplar varsa bu alt gruplarda belirtilmelidir. Örneğin iç paydaş olarak kurum çalışanlarını tespit etmek yerine yönetici, denetim elemanı, öğretmen, memur gibi alt gruplara bölünmelidir. Bu aşamada paydaşlar iç paydaş, dış paydaş ve yararlanıcılar olarak gruplandırılırlar. 49