Rynek zb ó ż i działania Agencji Rynku Rolnego

1. Rynek zbóż i działania Agencji Rynku Rolnego Marzena Trajer Agencja Rynku Rolnego Dyrektor Biura Analiz i Programowania 1 Warszawa, czerwiec 2013

2. Plan wystąpienia • Miejsce Polski na świecie i w UE • Rynek zbóż na świecie i w UE • Zasiewy zbóż w Polsce • Podaż zbóż w Polsce • Zużycie zbóż w Polsce • Handel zagraniczny • Ceny zbóż w Polsce na tle wybranych krajów UE • Działania Agencji Rynku Rolnego 2

3. Udział wybranych krajów w światowych zbiorach zbóż w 2010 r. 3 Źródło: GUS – Rocznik Statystyczny 2012 r.

4. Prognoza zmian zbiorów zbóż na świeciew sezonie 2013/2014 w odniesieniu do 2012/2013 36% 6% 19% 5% 23% 10% 2% 4

5. Światowe zbiory zbóż (w mln ton) *Zmiana w % - 2013/14 w porównaniu do 2012/13 Źródło:FAS USDA, Grain: World Markets and Trade, czerwiec 2013 r.

6. Światowe zbiory i zużycie zbóż Źródło: FAS USDA, Grain: World Markets and Trade, czerwiec 2013 r.

7. Zbiory zbóż w UE Ogółem prognozowane zbiory (łącznie z Chorwacją) 298,4 mln ton 7 Źródło: FAS USDA, Grain: World Markets and Trade, czerwiec 2013 r.

8. Obroty handlu zagranicznego zbożami* UE * Łącznie z przetworami zbożowymi w ekwiwalencie ziarna. 8 Źródło: FAS USDA, Grain: World Markets and Trade, czerwiec 2013r.

9. Bilans zbóż w UE-27 9 Źródło: FAS USDA: Grain: World Markets and Trade, czerwiec 2013 r.

10. POLSKA NIEMCY FRANCJA RUMUNIA WĘGRY HISZPANIA WŁOCHY 10

11. Zmiany w zbiorach zbóż w UE Porównanie prognozowanych zbiorów zbóż u głównych producentów sezon 2013/2014do 2012/2013 11 Źródło: Komisja Europejska

12. Zbiory zbóż w wybranych krajach WNP *Zmiana w % - 2013/14 w porównaniu do 2012/13 Źródło: FAS USDA: Grain: World Markets and Trade, czerwiec 2013 r.

13. Powierzchnia zasiewów zbóż u głównych producentów w UE mln ha 9,0-9,6 7,6-8,6 6,6-7,0 5,8-6,6 Polska jest na drugim miejscuw UE pod względem powierzchni zasiewówzbóż, jednak plony są znacząco niższe 13 Źródło: Eurostat (w latach 2006-2012)

14. Zbiory zbóż u głównych producentów w UE mln ton 59-70 41-50 22-30 19-24 Większe zbiory niż Polska osiągająFrancja i Niemcy 14 Źródło: Eurostat (w latach 2006-2012)

15. Struktura zasiewów w Polsce w 2011 r. (%) Powierzchnia zasiewów w 2011 r. – 10 576 tys. ha 15 Źródło: GUS – Rocznik Statystyczny 2012 r.

16. Struktura uprawy zbóż w 2012 r. Powierzchnia uprawy zbóż ogółem– 7 700 tys. ha 16 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS, „Przedwynikowy szacunek głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych2012 r.”

17. Plony zbóż w Polsce Źródło: GUS, Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2012, 2012 r.- Wynikowy szacunek produkcji głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych w 2012 r. 17

18. Zbiory i skup zbóż w Polsce w latach 2003-2012 18 Źródło: dane GUS

19. Skup zbóż w Polsce 19 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS, „Przedwynikowy szacunek głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych2012 r.”

20. Wykorzystanie ziarna zbóż w Polsce w latach 2004/05-2012/13 20 Źródło: obliczenia ARR na podstawie danych GUS, IERiGŻ-PIB.

21. Asortyment produktów zbożowych

22. Handel zagraniczny ziarnem i przetworami zbożowymi w latach gospodarczych 2008/09-2011/12 22 Źródło: obliczenia ARR na podstawie danych MF.

23. Handel zagraniczny ziarnem zbóż w latach gospodarczych 2008/09-2011/12 23 Źródło: obliczenia ARR na podstawie danych MF.

24. Handel zagraniczny ziarnem pszenicyw latach gospodarczych 2008/09-2011/12 24 Źródło: obliczenia ARR na podstawie danych MF.

25. Handel zagraniczny ziarnem kukurydzyw latach gospodarczych 2008/09-2011/12 25 Źródło: obliczenia ARR na podstawie danych MF.

26. Kierunki eksportu ziarna zbóż w sezonie 2011/2012 (tys. ton) 26 Źródło: dane MF

27. Kierunki importu ziarna zbóż w sezonie 2011/2012 (tys. ton) 27 Źródło: dane MF

28. Handel zagraniczny produktami przetwórstwa wstępnego (w wadze produktu) w latach gospodarczych 2008/09-2011/12 28 Źródło: obliczenia ARR na podstawie danych MF.

29. Handel zagraniczny wtórnego przetwórstwa (w wadze produktu) w latach gospodarczych 2008/09-2011/12 29 Źródło: obliczenia ARR na podstawie danych MF.

30. Zmiany krajowej podaży zbóż i samowystarczalność produkcji ** Procent pokrycia zużycia krajowego przez krajową produkcję * prognoza 30 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych IRGŻ-PIB oraz GUS, szacunek i prognoza ARR.

31. Ceny skupu pszenicy w wybranych krajach UE 31 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych Komisji Europejskiej

32. Ceny jęczmienia w Polsce i innych krajach UE 32 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych Komisji Europejskiej

33. Ceny skupu kukurydzy w wybranych krajach UE 33 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych Komisji Europejskiej

34. Liczba gospodarstw prowadzących uprawę zbóż ogółem wg grup obszarowych powierzchni użytków rolnych

35. Udział powierzchni uprawy zbóż w gospodarstwach wg grup obszarowych powierzchni użytków rolnych

36. Działania Agencji Rynku Rolnego na rynku zbóż

37. Interwencyjny zakup i sprzedaż zbóż

38. Interwencyjny zakup i sprzedaż zbóż • Termin interwencji – od 1 listopada do 31 maja • Od akcesji Polski do UE ARR zakupiła – 2 136,6 tys. ton (w latach 2004-2006 i 2009-2010) i w ramach programu pomocy żywnościowej dla najuboższej ludności UE wydała 669,2 tys. ton zbóż (z tego: 443,8 tys. ton jęczmienia i 225,4 tys. ton pszenicy)

39. Zboża przejęte na zapasy interwencyjne przez ARRw latach 2004/05 - 2009/10 (tys. ton) Ogółem2 137 tys. ton

40. Ceny zbóż w Polsce w okresie interwencji (listopad-maj)

41. Rodzaj i ilość zbóż przejęte na zapasy interwencyjneprzez ARR w latach 2004/05 - 2009/10 (tys. ton) Ogółem pszenica – 1 297 tys. ton jęczmień – 587 tys. ton kukurydza – 253 tys. ton

42. Zakup interwencyjny zbóż w UE i w Polsce w latach 2004/05 - 2010/11 (w tys. ton) OgółemUE – 30 352 tys. tonPolska – 2 137 tys. ton (7%)

43. Zakupy interwencyjne zbóż • Od roku gospodarczego 2010/2011 interwencyjne zakupy zbóż są limitowane. Roczny limit wynosi: • pszenica zwyczajna – 3 mln ton dla całej UE, • pozostałe zboża (pszenica durum, jęczmień, kukurydza i sorgo) – po 0 ton. • W ramach limitu pszenica jest kupowana po cenie referencyjnej, którawynosi 101,31 €/tonę. • Po wykorzystaniu limitu, jeżeli sytuacja podażowo-popytowa będzie tego wymagała, decyzją KE może zostać uruchomiony zakup ww. zbóż, w ramach procedury przetargowej. Cena zakupu w zaakceptowanych przez KE ofertach przetargowych nie może być wyższa od ceny referencyjnej.

44. Działania promocyjne„Makarony Europy” • 3-letni program informacyjny dotyczący makaronów realizowany od 2012 r. • Rynki – Ukraina. • Budżet – 3 mln EUR (netto). • Wnioskodawca – Polska Izba Makaronu. • Wydatki ARR na program wyniosły 3,4 mln zł /na 31.05.2013 r./ * 20% kwoty netto + VAT.

45. Rynek zbóż: Aktualnie system pozwoleń obejmuje przywózwybranych produktów: bez preferencji – w ilości większej,w zależności od produktu, niż 5000 kg lub 1000 kg preferencyjny bez ustalonych z góry ograniczeń ilościowych oraz w ramach kontyngentów taryfowych – każdej ilości produktu ARR wydała 1,8 tys. pozwoleń na przywóz Aktualnie system pozwoleń obejmuje wywóz bez refundacji wybranych produktów w ilości większej, w zależności od produktu, niż 5000 kg lub 500 kg ARR wydała 4,6 tys. pozwoleń na wywóz Wymiana towarowa z krajami trzecimi na rynku zbóż i ryżu(maj 2004 – maj 2013) Rynek ryżu: 0 • Aktualnie system pozwoleń obejmuje przywózwybranych produktów: • bez preferencji – w ilości większej niż 1000 kg • preferencyjny bez ustalonychz góry ograniczeń ilościowych oraz w ramach kontyngentów taryfowych – każdej ilości produktu • ARR wydała 1,4 tys. pozwoleń na przywóz • Aktualnie system pozwoleń obejmuje wywóz bez refundacji wybranych produktów w ilości większej 500 kg • ARR wydała 182 pozwolenia na wywóz 45

46. Dopłaty do materiału siewnego 46

47. Dopłaty do materiału siewnego • Mechanizm, uruchomiony przez ARR w 2007 r., umożliwia rekompensowanie rolnikom części kosztów zakupu materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany • Dopłaty do materiału siewnego są udzielane producentom, przede wszystkim w ramach pomocy de minimis w rolnictwie. W okresie trzech lat obrotowych łączna kwota pomocy de minimis dla jednego producenta rolnego, nie może przekroczyć 7,5 tys. EUR • ARR udziela dopłat producentom rolnym na ich wniosek,do powierzchni gruntówornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii elitarny lub kwalifikowany

48. Wykaz gatunków roślin uprawnych, do których przysługuje dopłata • rośliny zbożowe: pszenica (zwyczajna i mieszańcowa), żyto (populacyjne, syntetyczne lub mieszańcowe), jęczmień, pszenżyto, owies, pszenica twarda (gatunek objęty dopłatą od 13.06.2013 r.) • rośliny strączkowe: łubin (żółty, wąskolistny lub biały), groch siewny (odmiany roślin rolniczych), bobik, wyka siewna, soja (gatunek objęty dopłatą od 13.06.2013 r.) • ziemniak • mieszanki: mieszanki zbożowe i mieszanki pastewne (sporządzone z gatunków objętych dopłatami, z wyłączeniem ziemniaka) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 maja 2013 r. w sprawie wykazu gatunków roślin uprawnych, do których materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany przysługuje dopłata z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany (Dz. U. z 2013 r., poz. 615). Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 maja 2013 r. w sprawie minimalnej ilości materiału siewnego, jaka powinna być użyta do obsiania lub obsadzenia 1 ha powierzchni gruntów ornych (Dz. U. z 2013 r., poz. 616).

49. Stawki dopłat Od dnia 1 grudnia 2007 r. stawki dopłat do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii elitarny lub kwalifikowany wynoszą odpowiednio: 100 zł– w przypadkuzbóż, mieszanek zbożowych i pastewnych 160 zł– w przypadku roślin strączkowych 500 zł– w przypadku ziemniaków

50. Dopłaty do materiału siewnego– wydatki ARR (w mln zł) i powierzchnia (w tys. ha),do której udzielono dopłat Ogółem 413 mln zł Źródło: dane ARR