ocena sytuacji dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej – dobre rozwiązania współpracy

1. ocena sytuacji dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej – dobre rozwiązania współpracy

2. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej spowodowała, że ośrodki adopcyjne powinny współpracować z organizatorami rodzinnej pieczy zastępczej i z placówkami szczególnie w dwóch obszarach: 1. W ocenach sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej 2. W procesie zgłaszania i kwalifikacji dziecka do przysposobienia Nasze dzisiejsze spotkanie ma służyć wypracowaniu zasad wzajemnej współpracy.

3. Ocena sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej • Oceny sytuacji dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej oraz w rodzinnym domu dziecka dokonujeorganizator rodzinnej pieczy zastępczej • Oceny sytuacji dziecka umieszczonego w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo – terapeutycznej i interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym dokonuje zespół do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka

4. Art. 130 ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Oceny sytuacji dziecka organizator rodzinnej pieczy zastępczej dokonuje w konsultacji w szczególności z : • odpowiednią rodziną zastępczą albo prowadzącym rodzinny dom dziecka • pedagogiem • psychologiem • właściwym asystentem rodziny • przedstawicielem ośrodka adopcyjnego • koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej

5. Art. 137 ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Oceny sytuacji dziecka umieszczonego w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo – terapeutycznej i interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym dokonuje zespół do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka W skład zespołu wchodzą w szczególności: • dyrektor placówki lub osoba przez niego wyznaczona • pedagog, psycholog lub pracownik socjalny, jeżeli są zatrudnieni w placówce • wychowawca kierujący procesem wychowawczym dziecka • przedstawiciel organizatora rodzinnej pieczy zastępczej • lekarz i pielęgniarka w miarę indywidualnych potrzeb • inne osoby, w szczególności asystent rodziny prowadzący pracę z rodziną dziecka oraz przedstawiciel ośrodka adopcyjnego Do udziału w posiedzeniu stałego zespołu mogą być zapraszani przedstawiciele:sądu(…)

6. INTERPRETACJE Na stronie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej znajdują się odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące ustawy z dnia 9 czerwca o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej - aktualizacja na dzień 02.11.2011r. Pytanie: „Czy udział przedstawiciela ośrodka adopcyjnego w zespole dokonującym oceny sytuacji dziecka umieszczonego w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-wychowawczej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym jest obligatoryjny czy fakultatywny?” Odpowiedź: „Zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej udział pracownika ośrodka adopcyjnego w zespole do spraw oceny zasadności pobytu dziecka w pieczy zastępczej jest obligatoryjny.  Jednakże  należy  pamiętać, że  celem  udziału  pracownika ośrodka  adopcyjnego w  pracach  zespołu  jest  ocena  możliwości  uregulowania  sytuacji prawnej dziecka i ewentualne natychmiastowe podjęcie działań zmierzających do jego adopcji. Zatem, aby zrealizować ten cel możliwe są różne rozwiązania, nie zawsze wymagające fizycznego  udziału pracownika ośrodka adopcyjnegow posiedzeniu zespołu na terenie instytucji pieczy zastępczej, choćby skorzystanie z możliwości elektronicznej wymiany dokumentów”.

7. INTERPRETACJE cd. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej 23 listopada 2012 r. Departament Polityki Rodziny DSR –I-5123-58-1-AK/12 „W odpowiedzi na pismo z dnia 2 listopada 2012 roku znak CHOA 070 -1/12 uprzejmie informuję: Zgodnie z art. 130 i 137 ust.1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z dnia 9 czerwca 2011 (Dz.U. z 2011r. Nr 149, poz.887 z późn.zm.) udział pracownika ośrodka adopcyjnego w zespole do spraw oceny sytuacji dziecka jest obligatoryjny. Należy pamiętać, że celem udziału pracownika ośrodka adopcyjnego jest ocena możliwości takiego uregulowania sytuacji dziecka, aby możliwe było ewentualne natychmiastowe podjęcie działań zmierzających do jego adopcji, bądź też pozyskanie przez pracownika ośrodka adopcyjnego wiedzy na temat specyficznej sytuacji dziecka, którego sytuacja prawna umożliwia przysposobienie, lecz dla którego adopcja nie stanowi najlepszego rozwiązania.

8. INTERPRETACJE cd. Ponadto art.166 ust.1 ustawy obliguje psychologa zatrudnionego w ośrodku adopcyjnym do dokonania oceny stopnia możliwości nawiązania przez dziecko więzi emocjonalnej w nowej rodzinie. Oceny tej należałoby dokonać posiłkując się m.in. opinią sporządzoną wcześniej przez zespół do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka. Aby zrealizować powyżej opisany cel, możliwe są różne rozwiązania, nie zawsze wymagające fizycznego udziału pracownika ośrodka adopcyjnego w posiedzeniu zespołu na terenie instytucji pieczy zastępczej. W sytuacji gdy wyjazd do odległej miejscowości lub częstotliwość tych wizyt powodowałyby zbytnie obciążenie finansowe dla ośrodka adopcyjnego oraz dezorganizowałyby pracę ośrodka, dopuszcza się zastosowanie innych metod współpracy, jak choćby skorzystanie z możliwości elektronicznej wymiany dokumentów. W opinii Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, dokumenty powstałe w oparciu o art.130 i 136 cytowanej ustawy muszą być dostępne dla każdego uczestnika wymienionego w art.130 i 137. Nadmieniam, iż są to dokumenty służące wszystkim instytucjom biorącym udział w ocenie sytuacji dziecka do realizacji ich ustawowych zadań.” Zastępca Dyrektora Departamentu Polityki Rodzinnej Olgierd Podgórski

9. INTERPRETACJE cd. Wielkopolski Urząd Wojewódzki 22 listopada 2012 r. w Poznaniu Wydział Polityki Społecznej PS-II.940.1.29.2012.5 „Odpowiadając na Pani pismo z dnia 12 listopada 2012r., znak: CHOA 070 – 2/12 zawierające prośbę o dokonanie interpretacji art. 130 i 137 ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. Nr 149, poz.887 ze zm.) uprzejmie wyjaśniam co następuje. Przepis art.130 ww. ustawy stanowi, iż „Oceny sytuacji dziecka organizator rodzinnej pieczy zastępczej dokonuje w konsultacji w szczególnościz: • odpowiednio rodziną zastępczą albo prowadzącym rodzinny dom dziecka; • pedagogiem; • psychologiem; • właściwym asystentem rodziny; • przedstawicielem ośrodka adopcyjnego; • koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej

10. INTERPRETACJE cd. Jak wynika z powyższego oceny dokonuje organizator, a przedstawiciel ośrodka adopcyjnego jedynie udziela konsultacji w sprawie oceny, przy czym ustawodawca nie podał sposobu dokonania tej konsultacji. Zatem może ona być przeprowadzona w formie ustnej lub pisemnej, a także drogą elektronicznej wymiany dokumentów. Istotne jest, aby organizator miał udokumentowany fakt dokonania oceny w konsultacji z osobami, które ww. przepis wymienia. Przepis art.137 ust.1 ww. ustawy natomiast stanowi, że w skład zespołu wchodzą w szczególności: • dyrektor placówki lub osoba przez niego wyznaczona; • pedagog, psycholog oraz pracownik socjalny, jeżeli są zatrudnieni w placówce; • wychowawca kierujący procesem wychowawczym dziecka; • przedstawiciel organizatora rodzinnej pieczy zastępczej; • lekarz i pielęgniarka, w miarę indywidualnych potrzeb dziecka; • inne osoby, w szczególności asystent rodziny prowadzący pracę z rodziną dziecka oraz przedstawiciel ośrodka adopcyjnego

11. INTERPRETACJE cd. Zgodzić się zatem należy z przytoczoną przez Panią interpretacją Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, zamieszczoną na jego stronie internetowej, że udział przedstawiciela ośrodka adopcyjnego jest obligatoryjnyw pracach zespołu. Skoro zatem przedstawiciel ośrodka obligatoryjnie uczestniczy w pracach zespołu, z którego posiedzeń należy sporządzać protokoły, dla celów opiniotwórczych i dowodowych, podpis pod takim protokołem winien również umieszczać przedstawiciel ośrodka. Rozwijając zatem interpretację MPiPS w zakresie sposobu uczestnictwa przedstawiciela w posiedzeniach zespołu (fizyczna obecność lub korzystanie z drogi elektronicznej), należy mieć na względzie fakt, aby przedstawiciel składał podpis pod protokołami, a zatem brał odpowiedzialność za swój udział w zespole. Różnica zatem jaka pojawia się w zakresie udziału przedstawiciela ośrodka adopcyjnego przy dokonywaniu oceny sytuacji dziecka przede wszystkim polega na ponoszonej odpowiedzialności, bowiem na podstawie art. 130 ustawy odpowiedzialność za rzetelną ocenę ponosi organizator, który jedynie bazuje na przeprowadzonych konsultacjach, natomiast przy dokonywaniu oceny przez stały zespół przedstawiciel ośrodka jest współodpowiedzialny za opinię, tworzoną przez cały zespół (a więc także przez przedstawiciela OA) na podstawie art.138 ust.2 ustawy.” Monika Donke - Cieślewicz Z-ca Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej

12. Różne praktyki dotyczące udziału przedstawiciela ośrodka adopcyjnego w ocenach sytuacji dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej • Organizacyjna strona współpracy • sposób zapraszania do konsultacji i do udziału w zespole ( np. drogą email bez wcześniejszego uzgodnienia z ośrodkiem adopcyjnym terminu, listownie, wcześniejsze telefoniczne uzgodnienie terminu) • wyprzedzenie czasowe wysyłanych zaproszeń (np. ustalany grafik posiedzeń na początku półrocza i przesyłany ośrodkom adopcyjnym do wiadomości, ustalane terminy ocen z kilkutygodniowym wyprzedzeniem, zapraszanie do udziału w ocenach sytuacji dzieci „z dnia na dzień”) • godziny rozpoczęcia i zakończenia posiedzeń z uwzględnieniem (lub nie) rozkładu jazdy PKP i PKS

13. Różne praktyki cd. 2. Merytoryczny zasięg współpracy • przedstawiciel ośrodka adopcyjnego jest zapraszany do oceny sytuacji wszystkich dzieci pozostających w pieczy zastępczej w danym powiecie • przedstawiciel ośrodka adopcyjnego jest zapraszany tylko na zespoły w placówkach, natomiast nie jest zapraszany do konsultacji dokonywanej przez organizatora • przedstawiciel ośrodka adopcyjnego jest zapraszany na zespół/ konsultacje tylko do dzieci z tzw. „aspektem adopcyjnym” • przedstawiciel ośrodka adopcyjnego jest zapraszany do oceny sytuacji niektórych dzieci, wybranych według niezrozumiałego dla ośrodka adopcyjnego klucza • niektórzy organizatorzy i placówki w ogóle nie zapraszają przedstawiciela ośrodka adopcyjnego do oceny sytuacji dzieci pozostających pod ich opieką

14. Różne praktyki cd. 3. Formy udzielanej konsultacji i udziału w zespołach: • są oczekiwania bezpośredniego udziału przedstawiciela ośrodka adopcyjnego podczas oceny sytuacji dziecka • są prośby o konsultacje drogą elektroniczną • bywają konsultacje poprzez wymianę dokumentacji tradycyjną pocztą • bywają prośby o konsultacje drogą telefoniczną.

15. Dokumentacja ośrodka adopcyjnego z udziału w ocenach sytuacji dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej. Art. 156 ust.1 pkt. 13 ustawy stanowi: Do zadań ośrodka adopcyjnego należy w szczególności: (….) Prowadzenie dokumentacji z zakresu wykonywanych zadań. W związku z tym, pracownicy ośrodków adopcyjnych, którzy uczestniczyli w konsultacjach i zespołach, prosili organizatorów rodzinnej pieczy zastępczej i dyrektorów placówek o dokumentację związaną z tą pracą.

16. Nasze propozycje • Stworzenie podstawowego dokumentu, który będzie potwierdzał udział przedstawiciela ośrodka adopcyjnego w okresowej ocenie sytuacji dziecka. • Ustalenie rodzaju dokumentacji przekazywanej ośrodkowi adopcyjnemu.

17. Ocena sytuacji dziecka dokonywana przez …………………………………………………………………………… (nazwa organizatora rodzinnej pieczy zastępczej) W konsultacji z przedstawicielem…………………………………………………………………………………………….. (nazwa ośrodka adopcyjnego) W osobie …………………………………………………………………………………………………………… ( imię i nazwisko pracownika ośrodka adopcyjnego) W dniu…………………… • Tabela Data Podpis przedstawiciela organizatora rodzinnej pieczy zastępczej Podpis pracownika ośrodka adopcyjnego

19. Zespół do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka w …………………………………………………………………………… (nazwa placówki) W składzie z przedstawicielem ……………………………………………………………………………. (nazwa ośrodka adopcyjnego) W osobie …………………………………………………………………………………………………………… (imię i nazwisko pracownika ośrodka adopcyjnego) W dniu…………………… • Tabela Data Podpis dyrektora placówki Podpis pracownika ośrodka adopcyjnego

21. Podsumowanie Praktyka uczestnictwa przedstawiciela ośrodka adopcyjnego w ocenie sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej w poszczególnych powiatach jest różnorodna. Z pewnością jest to spowodowane wieloma czynnikami. Dzięki dzisiejszemu spotkaniu mamy okazję wymienić się dobrymi doświadczeniami i podczas panelu dyskusyjnego wspólnie wypracować optymalne rozwiązania współpracy.

22. Dziękuję za uwagę