Wiek a odpowiedzialność karna

Tomasz Kumor Prokuratura Rejonowa w Nowym Targu Wiek a odpowiedzialność karna

Obowiązujące akty prawne • Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich ( Dz. U. Nr 35, poz. 228 z późniejszymi zmianami ) • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – kodeks karny ( Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późniejszymi zmianami ) • Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. - kodeks wykroczeń ( Dz. U. Nr 12, poz. 114 z późniejszymi zmianami ) • Inne ustawy, które zawierają przepisy karne ( np. ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych )

Wyjaśnienie niektórych pojęć • Czyn karalny - czyn zabroniony przez ustawę jako (art. 1§ 2 pkt 2 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich ): • a/ przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo • b/ wykroczenie określone w art. : • -51- zakłócenie porządku publicznego, • -69- niszczenie znaków stwierdzających tożsamość przedmiotu, • -74- uszkadzanie napisów ostrzegających o grożącym niebezpieczeństwie,

Wyjaśnienie niektórych pojęć • -76- obrzucanie pojazdu mechanicznego będącego w ruchu, • -85- samowolna zmiana znaku drogowego, • -87- prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu, • -119- kradzież lub przywłaszczenie, • -122- paserstwo, • -124- niszczenie mienia, • -133– spekulacja biletami wstępu, • -143– utrudnianie z korzystania z urządzeń przeznaczonych do użytku publicznego,

Wyjaśnienie niektórych pojęć • Nieletni (art. 1 § 1 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich ): • a/ osoba, która dopuściła się czynu karalnego po ukończeniu 13 lat, ale nie ukończyła lat 17 • b/ osoba, która nie ukończyła lat 18, wykazująca przejawy demoralizacji • c/ osoba do lat 21, względem której zostały orzeczone środki wychowawcze lub poprawcze • Małoletni – osoba inna niż sprawca przestępstwa, która nie ukończyła 18 roku życia • Młodociany – osoba będąca sprawcą przestępstwa, która nie ukończyła 21 roku życia

Wyjątki od granicy wiekowej z kk • Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w kodeksie karnym, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

Wyjątki od granicy wiekowej z kk • Art. 134. Kto dopuszcza się zamachu na życie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności. • Art. 148. § 1. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Wyjątki od granicy wiekowej z kk • § 2. Kto zabija człowieka: • 1) ze szczególnym okrucieństwem, • 2) w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem, • 3) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie, • 4) z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych, podlega karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Wyjątki od granicy wiekowej z kk • § 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto jednym czynem zabija więcej niż jedną osobę lub był wcześniej prawomocnie skazany za zabójstwo.

Wyjątki od granicy wiekowej z kk • Art. 156. § 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci: • 1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, • 2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała, • podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Wyjątki od granicy wiekowej z kk • § 2. ..... • § 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Wyjątki od granicy wiekowej z kk • Art. 163. § 1. Kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać: • 1) pożaru, • 2) zawalenia się budowli, zalewu albo obsunięcia się ziemi, skał lub śniegu, • 3) eksplozji materiałów wybuchowych lub łatwopalnych albo innego gwałtownego wyzwolenia energii, rozprzestrzeniania się substancji trujących, duszących lub parzących, • podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Wyjątki od granicy wiekowej z kk • 4) gwałtownego wyzwolenia energii jądrowej lub wyzwolenia promieniowania jonizującego, • podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. • § 2. .... • § 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca • podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Wyjątki od granicy wiekowej z kk • Art. 166. § 1. Kto, stosując podstęp albo gwałt na osobie lub groźbę bezpośredniego użycia takiego gwałtu, przejmuje kontrolę nad statkiem wodnym lub powietrznym, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. • § 2. Kto, działając w sposób określony w § 1, sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Wyjątki od granicy wiekowej z kk • § 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

Wyjątki od granicy wiekowej z kk • Art. 173. § 1. Kto sprowadza katastrofę w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającą życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. • § 2. .... • § 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Wyjątki od granicy wiekowej z kk • Art. 197. § 1. Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. • § 2. ... • § 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia wspólnie z inną osobą, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3. • § 4. ...

Wyjątki od granicy wiekowej z kk • Art. 252. § 1. Kto bierze lub przetrzymuje zakładnika w celu zmuszenia organu państwowego lub samorządowego, instytucji, organizacji, osoby fizycznej lub prawnej albo grupy osób do określonego zachowania się, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. • § 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Wyjątki od granicy wiekowej z kk • Art. 280. § 1. Kto kradnie, używając przemocy wobec osoby lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. • § 2. Jeżeli sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem,podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Skala zjawiska ( szczegółowe dane za 2005 rok ) • przestępstwa narkotykowe - 10 838 czynów (16,0% czynów karalnych do ogółu przestępstw stwierdzonych w tej kategorii), 3 629 nieletnich sprawców; • przestępstwa drogowe - 1 000 czynów karalnych, 968 nieletnich sprawców; • przestępstwa kryminalne - 67 351 czynów karalnych, 48 526 nieletnich sprawców. w tym: • zabójstwa - 11 czynów (1,3% czynów karalnych do ogółu przestępstw stwierdzonych w tej kategorii), 34 nieletnich sprawców;

Skala zjawiska ( szczegółowe dane za 2005 rok ) • uszczerbek na zdrowiu – 3 016 czynów (20,0%), 2 383 nieletnich sprawców; • bójki i pobicia – 2 147 czynów (15,4%), 4 963 nieletnich sprawców; • zgwałcenia - 116 czynów (5,8%), 94 nieletnich sprawców; • rozboje, kradzież e rozbójnicze i wymuszenia – 8 081 czynów (19,2%), 5 767 nieletnich sprawców; • kradzież cudzej rzeczy - 12 002 czynów (3,7%),11 348 nieletnich sprawców; • kradzież z włamaniem - 11 052 czynów (5,0%), 7 999 nieletnich sprawców;

Konsekwencje skazania • W przypadku skazania na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. • Jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania. • Degradacja społeczna ( trudności w znalezieniu pracy, zamknięty dostęp do szeregu zawodów )

Konsekwencje skazania • Z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe; wpis o skazaniu usuwa się z rejestru skazanych. • Nie podlega zatarciu skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15. • W razie skazania na karę pozbawienia wolności lub karę 25 lat pozbawienia wolności, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.

Konsekwencje skazania • Sąd może na wniosek skazanego zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat, jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego, a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat. • W razie skazania na grzywnę albo karę ograniczenia wolności, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 5 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania; na wniosek skazanego sąd może zarządzić zatarcie skazania już po upływie 3 lat.

Te zachowania są przestępstwami ! • Znieważanie słowami wulgarnymi innej osoby ( art. 216 § 1 kk ) • Groźby bezprawne ( art. 190 § 1 kk ) • Popychanie, szarpanie ( art. 217 § 1 kk ) • Nabycie, pomoc w zbyciu, przyjęcie, pomoc w ukryciu programu komputerowego uzyskanego za pomocą czynu zabronionego ( art. 293 § 1 kk w zw. z art. 291 i 2892 kk ) • Posiadanie nawet najmniejszej ilości środków odurzających lub psychotropowych wbrew przepisom ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii

Szczególna ochrona nauczyciela • Art. 63. Nauczyciel korzysta w związku z pełnieniem obowiązków służbowych z prawa do ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy państwowych. Organ prowadzący szkołę obowiązany jest z urzędu występować w obronie nauczyciela, gdy ustalone dla nauczyciela uprawnienia zostaną naruszone. ( Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 )

Dziękuję !

Wiek a odpowiedzialność karna