ÖLÜM NEDENİ İSTATİSTİKLERİ

1. ÖLÜM NEDENİ İSTATİSTİKLERİ

2. Ölüm Nedeni İstatistikleri niçin önemlidir • Düzenli ve güvenilir “ölüm nedeni istatistikleri” sağlık planlaması ve önceliklerin belirlenmesi için hayati bir kaynak teşkil etmektedir. • Bir ülkede ölüm nedeni istatistiklerinin bulunmaması her yönetim düzeyinde önemli bir endişe kaynağı oluşturmaktadır • Sağlık programlarının planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi; sağlık problemlerinin boyutu ve doğası ile ilgili ulusal ve uluslararası düzeylerde geçerli, kıyaslanabilir ve tam zamanlı bilgiyi gerekli kılar.

3. Küresel düzeyde sağlığın gelişmesi de geçerli istatistiklerin elde edilebilirliği ile mümkün olacaktır. Bir ülkede farklı bölgelerde, yaşa, hastalık nedenine ve cinsiyete göre ölüm nedenlerini bilmek; hastalıklara yönelik halk sağlığı programlarının değerlendirmesini yapmak için esastır. WHO, ülkelerde bu tür bir kayıt sisteminin güçlendirilmesi ve ölüm nedeni istatistiklerinin üretilmesini “acil” bir ihtiyaç olarak belirtmektedir. Ölüm Nedeni İstatistikleri niçin önemlidir

4. Amaç Tıbbi sertifikasyonla birlikte ölüm ve ölüm nedeni istatistikleri konusunda doğru ve tam zamanlı veriye sahip olmak. Bu nedenle ölüm nedeni istatistikleri için ülkede tam işleyen bir “idari kayıt” sistemi oluşturmak. Bu kayıt sistemi ile yaş, cinsiyet, ikamet ve nedene ait değişkenleri derlemek.

5. Mevcut Problemler Hastane ölümleri toplam ölümlerin 1/5’ini teşkil etmektedir. Cinsiyet ve hastalık bazında verilebilmekte, ancak yaş ve ikamet edilen yer (il ve ilçe) bazında verilememektedir. Ölümlerin rapor edilmesi ve ölüm nedenlerinin kodlanması WHO ve Eurostat standartlarına göre yapılmamaktadır. Uluslararası kıyaslanabilirliği yoktur. Ölümlerin bildirimi ve ICD-10’a göre kodlanması konularında kalite problemi vardır. Bu nedenle, Sağlık Bakanlığının politika belirleme ve program geliştirmede hastane ölümlerini kullanması sakıncalı görülmektedir.

6. Hedef Ülkemize ait ölüm nedeni istatistiklerinin hem Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nün hem de Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat)’nin belirlediği standartlarda üretmektir.

7. Ölüm Nedenleri istatistiklerinin kalitesi, ölüm belgesinde yer alan bilgilerin kalitesine bağlıdır. Ölüm Nedenleri formunun kalitesi hekimin nasıl doldurduğuna bağlıdır Form WHO ve Eurostat standartlarına uygun olarak düzgün olarak doldurulmalıdır. Dolayısıyla Ölüm Nedenleri istatistiklerinin kalitesi, formu dolduran hekimin dolduruş şekline bağlıdır. Ölüm Nedenleri İstatistiklerinin Kalitesinde Temel Unsurlar

8. ÖLÜM NEDENLERİNİN RAPORLANMASI

9. Mortalite Verilerinin Bazı Kullanım Yerleri • Sağlık Göstergeleri • Ham mortalite oranları • Ortalama yaşam süresi/nedenlerin buna etkisi • Bebek mortalite oranı • Anne ölümlülüğü oranı/hızı • Potansiyel yaşam yılı kaybı • Belirli oranlar (neden,cinsiyet,yaş) • Mortalite verileri aşağıda sıralananları belirlemek için temel araçtır: • Toplum sağlığı problemleri • Risk grupları • Tıp ve toplum sağlığı araştırması için gereklilikler • Diğer ülkelerle olan farklılıklar • Önde gelen ölüm nedenleri • Müdahale öncelikleri

10. İyi belgelendirmenin önemi • Ölüm nedenlerinin ve özellikle ölümün altta yatan sebebinin mümkün olduğunca belirgin ve açık bir şekilde raporlanması İstatistik ve araştırma açısından önemlidir. • Tıbbi görüşün en iyi şekilde raporlanması ölüm nedenleri istatistiklerinin kalitesini artırır.

11. Belgeyi Dolduracak Yetkili Kişilerin Nitelikleri • Ölümleri belgelemek için ulusal kanunlar hakkında bilgi sahibiolmalı ve hayati kayıtların mahremiyetine saygı göstermelidir; • DSÖ yönergelerine göre ve el kitabında verilen talimatları takiben Ölüm Belgesinidoldurmak için doğru yöntemi bilmelidir; • Doldurulmuş ve imzalanmış ölüm belgelerinin ulusal kanunlara göre hızlı bir şekilde elde edilmesini temin etmelidir; • Belgenin hazırlanması sırasında mevcut bütün bilgileri kullanmalıdır; • Belirli soruşturmaların hala devam edip etmediğini açık bir şekilde belirtmelidir; • Otopsi veya ayrıntılı soruşturma sonuçlarında ölüm nedeni rapor edilen nedenden farklı olarak ortaya çıktığı durumlarda düzeltilen belgeyi sorumlu kişiye teslim etmelidir.

12. ÖLÜM BELGESİ “İSTATİSTİK” NÜSHASININ TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜNE GÖNDERİLMESİ Sağlık Ocağı Hekimi Adli Hekim Aile Hekimi Belediye Tabibi Hastane Hekimi Sağlık Ocağı Referans Hekimi Adli tıp kurumu şube/bölge müdürlüğü (ya da adli tabip olarak görevlendirilen hekimin bağlı bulunduğu sağlık kurumu) Toplum Sağlığı Merkezi Referans Hekimi Hastane Referans Hekimi Belediye Tabipliği Referans Hekimi Sağlık Grup Baş. İl Sağlık Müdürlüğü İl Sorumlusu TÜİK Bölge Müdürlüğü

13. DEVLET / ÖZEL HASTANE VE ÖZEL POLİKLİNİK HEKİMLERİ Hastane/Poliklinik Hekimi Hastane/Poliklinik Referans Hekimi İl Sağlık Müdürlüğü İl Sorumlusu TÜİK Bölge Müdürlüğü TÜİK MERKEZ

14. DEVLET / ÖZEL HASTANE VE ÖZEL POLİKLİNİK HEKİMLERİ • Hastanede/Poliklinikte gerçekleşen doğal ölümlerde, ölüm belgesinin tamamını doldurmakla yükümlüdür. • Ölüm belgesini doldurduktan sonra hekim kendi kaşesini basıp imzalamakla yükümlüdür (belgenin üç nüshası için) • Dışsal nedenlerden kaynaklanan şüpheli bir ölüm durumu varsa, hekim ölüm belgesini doldurmaz yükümlülüğü cumhuriyet savcılığı ve adli tabiplere bırakacaktır. Eğer hekim, cumhuriyet savcısı tarafından adli hekim olarak görevlendirilir ise bu vaka için de ölüm belgesi doldurmakla yükümlüdür.

15. DEVLET / ÖZEL HASTANE VE ÖZEL POLİKLİNİK HEKİMLERİ • Ölüm belgesini kaşeleyip imzaladıktan sonra hastane/poliklinik yönetimine onaylatmakla yükümlüdür (hastane yönetimi belgenin üç nüshası için onay bölümünü mühürleyip imzalayacaktır). 2. nüshası defin ruhsatnamesinde kullanılmak üzere ölen kişinin yakınına teslim edilir. Bundan sonra ölen kişinin yakını mevcut sistemde izlenen yolu takip edecektir. • Belgeyi dolduran hekim tarafından kurum onayı alındıktan sonra belgenin 1. ve 3. nüshaları hastanedeki referans hekime teslim edilecektir. Referans hekim belgenin sadece 1.nüshasını istatistik amaçlı kontrol ettikten sonra ilgili hekimden eksik ya da hatalı bölümlerin düzeltilmesini sağlayacaktır. Düzeltmeler sadece 1. nüshada yapılacaktır. • Defin ruhsatı ile Sağlık Kurumunda kalan birbirinin aynı olmalıdır.

16. DEVLET / ÖZEL HASTANE VE ÖZEL POLİKLİNİK HEKİMLERİ • Hastanedeki referans hekim tarafından, ölüm belgesinin • - 1. nüshası ölüm belgesinin doldurulduğu ayı takip eden ayın ilk haftası resmi yazı ile İl Sağlık Müdürlüğü’ne gönderilir. İl Sağlık Müdürlüğü’nün sorumlu hekimi de aynı ayın 3. haftasında Türkiye İstatistik Kurumu Bölge Müdürlüğü’ne iletilmesinden sorumludur. • - 3. nüshası ise hastanedeki referans hekim/ilgili birim tarafından muhafaza edilecektir.

17. AİLE HEKİMİ Aile Hekimi Toplum Sağlığı Merkezi Referans Hekimi İl Sağlık Müdürlüğü İl Sorumlusu TÜİK Bölge Müdürlüğü TÜİK MERKEZ

18. AİLE HEKİMİ Aile hekimine bağlı olan nüfusta gerçekleşen doğal ölümlerde ölümün gerçekleştiği yere giden aile hekimi ölüm belgesinin tamamını doldurmakla yükümlüdür. Görevlendirilmesi halinde kendine bağlı olmayan nüfus için de bu belgeyi doldurmalıdır. Ölüm belgesini doldurduktan sonra aile hekimi kendi kaşesini basıp imzalamakla yükümlüdür (belgenin üç nüshası için)

19. AİLE HEKİMİ • Eğer dışsal nedenlerden kaynaklanan şüpheli bir ölüm durumu varsa, aile hekimi ölüm belgesini doldurmaz, yükümlülüğü cumhuriyet savcılığı ve adli tabiplere bırakacaktır. Eğer aile hekimi, cumhuriyet savcısı tarafından adli hekim olarak görevlendirilir ise bu vaka için de ölüm belgesi doldurmakla yükümlüdür. • Ölüm belgesini kaşeleyip imzaladıktan sonra toplum sağlığı merkezi yönetimine onaylatmakla yükümlüdür (toplum sağlığı merkezi yönetimi belgenin üç nüshası için onay bölümünü mühürleyip imzalayacaktır). 2. nüshası defin ruhsatnamesinde kullanılmak üzere ölen kişinin yakınına teslim edilir. Bundan sonra ölen kişinin yakını mevcut sistemde izlenen yolu takip edecektir.

20. AİLE HEKİMİ • Belgeyi dolduran aile hekimi tarafından kurum onayı alındıktan sonra belgenin 1. ve 3 nüshaları toplum sağlığı merkezindeki referans hekime teslim edilecektir. Referans hekim belgenin sadece 1. nüshasını istatistik amaçlı kontrol ettikten sonra ilgili hekimden eksik ya da hatalı bölümlerin düzeltilmesini sağlayacaktır. Düzeltmeler sadece 1. nüshada yapılacaktır. • Defin ruhsatı ile Sağlık Kurumunda kalan birbirinin aynı olmalıdır.

21. AİLE HEKİMİ • Toplum sağlığı merkezindeki referans hekim tarafından, ölüm belgesinin, - 1. nüshası ölüm belgesinin doldurulduğu ayı takip eden ayın ilk haftası resmi yazı ile İl Sağlık Müdürlüğü’ne gönderilir. İl Sağlık Müdürlüğü’nün sorumlu hekimi de aynı ayın 3. haftasında Türkiye İstatistik Kurumu Bölge Müdürlüğü’ne iletilmesinden sorumludur. - 3. nüshası ise toplum sağlığı merkezindeki referans hekim/ilgili birim tarafından muhafaza edilecektir.

22. ADLİ TABİP Adli Tabip Adli tıp kurumu şube/bölge müdürlüğü (ya da adli tabip olarak görevlendirilen hekimin bağlı bulunduğu sağlık kurumu) İl Sağlık Müdürlüğü İl Sorumlusu TÜİK Bölge Müdürlüğü TÜİK MERKEZ

23. ADLİ TABİP • Sağlık kurumunda olsun ya da olmasın dışsal nedenlerden kaynaklanan şüpheli ölüm durumunda ölüm belgesini doldurmakla yükümlüdür. Adli tabipler (ya da adli tabip olarak görevlendirilen hekim) şüpheli ölüm vakalarında cumhuriyet savcısı ile birlikte vakayı inceler. • Eğer ölümün doğal ölüm olduğuna karar verilip otopsiye ihtiyaç duyulmazsa ölüm belgesi adli tabip (ya da adli tabip olarak görevlendirilen hekim) tarafından doldurulur.

24. ADLİ TABİP • Eğer otopsiye ihtiyaç duyuluyorsa otopsi yapıldıktan sonra cumhuriyet savcısı ile birlikte otopsi yapılan sağlık kurumunda ya da adli tıp kurumu birimindeki adli tabip (ya da adli hekim olarak görevlendirilen hekim) tarafından ölüm belgesinin tamamı doldurulur. • Otopsi yapıldıktan sonra yeni bulgular beklendiği için karar verilememiş ise ölüm belgesinde ölüm nedeni kısmına “TETKİK” yazılır, belgenin diğer kısımları tamamen doldurulur.

25. ADLİ TABİP • Ölüm belgesini doldurduktan sonra hekim kendi kaşesini basıp imzalamakla yükümlüdür (belgenin üç nüshası için). Mevcut sistemde Cumhuriyet Savcısının da belgeyi onaylaması gerekiyor ise Cumhuriyet Savcısının da belgeyi onaylaması gereklidir. • Belgeyi dolduran adli tabip (ya da adli tabip olarak görevlendirilen hekim), ölüm belgesinin, • 1. ve 3. nüshalarının, adli tıp kurumu şube/bölge müdürlüğündeki (ya da adli tabip olarak görevlendirilen hekim bağlı bulunduğu sağlık kurumundaki) referans hekime iletilmesinden sorumludur.

26. ADLİ TABİP • Referans hekim belgenin sadece 1. nüshasını istatistik amaçlı kontrol ettikten sonra formu dolduran hekimden eksik ya da hatalı bölümlerin düzeltilmesini sağlayacaktır. Düzeltmeler sadece 1. nüshada yapılacaktır. Adli tıp kurumu şube/bölge müdürlüğü (ya da adli tabip olarak görevlendirilen hekimin bağlı bulunduğu sağlık kurumu) 1. nüshayı ölüm belgesinin doldurulduğu ayı takip eden ayın 1. haftasında resmi yazı ile İl Sağlık Müdürlüğü’ne gönderir. • Üçüncü nüsha ise Adli tıp kurumu şube/bölge müdürlüğü (ya da adli tabip olarak görevlendirilen hekimin bağlı bulunduğu sağlık kurumu) tarafından muhafaza edilecektir.

27. ADLİ TABİP • 2. nüshası defin ruhsatnamesinde kullanılmak üzere ölen kişinin yakınına teslim edilir. Bundan sonra ölen kişinin yakını mevcut sistemde izlenen yolu takip edecektir. • Ölüm nedeni TETKİK yazılan vakalar için tetkik aşaması tamamlandıktan sonra Adli Tıp Kurumu için düzenlenmiş Ölüm Belgesi bu vaka için tekrar doldurularak (kesin ölüm nedeni otopsi raporundan alınacaktır) İl Sağlık Müdürlüğü’ne gönderilir. İl Sağlık Müdürlüğü’nün sorumlu hekimi de aynı ayın 3. haftasında Türkiye İstatistik Kurumu Bölge Müdürlüğü’ne iletilmesinden sorumludur. • NOT: Cumhuriyet savcıları tarafından doldurulan vakalarla ilgili süreç daha sonra tarafınıza iletilecektir.

28. Referans Eğiticiler tarafından Sağlık Kurumlarındaki Hekimlere verilecek ve organizasyonu referans hekim/hekimler gerçekleştirir. 24 Kasım-19 Aralık tarihleri arasında gerçekleşecek Katılımcılar ve iletişim bilgileri, eğitimi veren referans hekim bilgileri de eklenerek elektronik ortamda TÜİK Bölgeye gönderilmek üzere İl Sorumlusu’na /iletilecek. EĞİTİMLER

29. http://www.kastamonu.saglik.gov.tr/ http://www.tuik.gov.tr/indir/sid/olum_nedeni.zip Broşür Eğitim El Kitabı Ölüm Belgesi EĞİTİMLER

30. İLETİŞİM BİLGİLERİ TÜİK Kastamonu Bölge Müdürlüğü Tel: 3662155092 Fax:3662155089 Elif KILIÇ (TÜİK Kastamonu Sorumlusu) 5334124366

31. ÖLÜM BELGESİ

32. Ölüm Belgesi • Belgeleyici hekimin ölüm nedenleri ve bazı demografik bilgileri en iyi, en açık vedoğru şekilde vermesini sağlar; • İstatistiki açıdan ve toplum sağlığı açısından en iyi altta yatan nedeni elde edebilmek için bilgileri organize eder • Ölüm belgesi 3 nüshadan oluşmaktadır. 1.Nüsha istatistiki amaçlı TÜİK’e gönderilecektir 2.Nüsha Defin Ruhsatı olarak kullanılacaktır 3.Nüsha Sağlık kurumunda kalacaktır.

33. BÖLÜMLER Ölüm belgesi yedi bölümden oluşmaktadır. A: Ölen kişinin bilgileri B: Ölüm tarihi, ölüm yeri C: Ölümün şekli D: Yaralanma E: Otopsi F: Bebek Ölümlülüğü ve Ölü Doğum G: Anne Ölümlülüğü H: Ölüm nedeni

34. A BÖLÜMÜ • Bu bölümde ölen kişiye ait bilgiler alınacaktır. • Bu bölüm ölen kişinin nüfus cüzdanı kullanılarak doldurulmalıdır. • Eğer ölen kişinin nüfus cüzdanı mevcut değilse, * işareti olan satırlar doldurulmayacaktır. Ölen kişinin • TC kimlik numarası, uyruğu, adı soyadı, baba adı, doğum tarihi, nüfusa kayıtlı olduğu ilçe, cilt no, aile sıra no, birey sıra no, cinsiyeti, öğrenim durumu, meslek ve daimi ikametgahı ilgili satıra yazılacaktır.

35. B BÖLÜMÜ • Ölen kişinin ölüm tarihi ve ölüm yeri sorgulanmaktadır. Ölüm tarihi; saat, gün, ay ve yıl olarak ilgili kutucuklara yazılacaktır. • Ayrıca kişinin öldüğü yer neresi ise bu da ilgili kutucuğa işaretlenecektir.

36. C BÖLÜMÜ • Ölen kişinin ölüm şekli sorgulanmaktadır.Doğal ölüm, intihar, cinayet, trafik kazası, iş kazası, diğer kazalar, diğer, araştırma aşamasında ve bilinmeyen seçeneklerinden bir kutucuk işaretlenecektir. -Ölümün şekli henüz belli değil ise (cinayet/intihar vs.) ‘araştırma aşamasındadır’ kutucuğu işaretlenmelidir.

37. D BÖLÜMÜ • Eğer ölüm yaralanma sonucu gerçekleşmişise iş yerinde olup olmadığı sorgulanarak yaralanmanın tarihi (gün, ay ve yıl) olarak yazılacak ve yaralanmanın yeri için ilgili kutucuk işaretlenecektir. • Eğer ölüm yaralanma sonucu gerçekleşmemişise E Bölümünden devam edilecektir.

38. E BÖLÜMÜ • Eğer ölüm sonucunda otopsi* yapılmış ise otopsi bulguları ve bulgu sonucunda daha fazla bilgi elde edilip/edilmediği sorgulanacak ve ilgili kutucuklar işaretlenecektir. • Eğer otopsi gerçekleşmemiş ise F Bölümünden devam edilecektir. *Otopsi denildiğinde üç boşluğun açıldığı klasik otopsi anlaşılmalıdır.

39. F BÖLÜMÜ • Ölü doğan ve canlı doğmuş bir yaşın altındaki ölen tüm bebekler için doldurulacaktır. • Ölü doğum ve bebek ölümü olup olmadığı sorgulanarak “hayır” seçeneği işaretlenmiş ise G Bölümünden devam edilecektir. • Annenin TC No, yaşı, gebelik süresi, doğum sırası ve doğum aralığı ilgili kutucuğa yazılacaktır. Ölü doğum: 22.gebelik haftasından sonra ve en az 500 gr ağırlığında olan bebeğin anne karnında ölmesidir.

40. G BÖLÜMÜ • Ölen kişi Kadın ise mutlaka doldurulacaktır. • Ölen kişinin ölümünün hamileliği esnasında (anne ölümü) olup/olmadığı sorgulanacak ve ilgili seçenek işaretlenecektir. • Ölen kişi erkek ise bu bölüm boş bırakılacaktır.

41. H BÖLÜMÜ • Standart bir medikal terminoloji kullanılmalı, yerel tanımlardan kaçınılmalıdır • Büyük harflerle yazılmalıdır • Her bir satıra tek bir hastalık raporlanmalıdır • Kısaltmalar kesinlikle kullanılmamalıdır(KOAH,HT,DM vb.) • Doldurulma sırasında bir hata yapıldığında üzeri tek çizgi ile çizilmeli ve mutlaka paraflanmalıdır.

42. Ölüm Nedenlerinin Raporlanmasında Doğruluk Nedir? • Ölüme sebebiyet veren olaylar zincirinde bütün yararlı bilgilerin kullanılması: • sürenin raporlanması • diğer ilgili hastalıkların ve durumların II. bölümde raporlanması • yaralanmaların raporlanması • raporlanan durumların belirginliğinin artırılması • En ilgili bilgiye karar vermek ve seçmek: • doğru olay sırasının belirlenmesi • en ilgili olay zincirinin belirlenmesi • ölüme sebebiyet veren olaylar zincirini başlatan durum ya da hastalığın belirlenmesi (ölümün altta yatan sebebinin) • ölüm şekli veya mekanizmalarının raporlanmasından kaçınmak

43. Bazı önemli tanımlar • Altta yatan ölüm nedeni, doğrudan ölüme yol açan hastalık veya durumdur; • Önceki neden(ler) altta yatan ölüm nedeniyle bağlantılı olan her türlü durum; • Katkıda bulunan nedenler, ölüme yol açan olaylar zincirinin parçası olmayan ancak formu dolduran kişiye göre ölüme katkıda bulunmuşolan hastalıklar veya durumlardır;

44. Neler rapor edilmelidir ve nereye rapor edilmelidir? Bölüm I’e rapor ediniz: (daha az satırın kullanılabileceği gibigerektiğinde daha fazla satırın da eklenebileceğini unutmayınız) • Satır a: En son ölüm nedeni Bağlı olarak • Satır b:Önce gelen nedenler Bağlı olarak • Satır c:Önce gelen nedenler Bağlı olarak • Satır d: Altta yatan ölüm nedeni Bölüm II’ye rapor ediniz:Ölüme katkıda bulunan diğer önemli hastalık veya durumlar.

45. Belgelendirmede Karşılaşılan Ortak Problemler • I. Bölümde hastalık sırasını oluşturan olaylar zincirinin yanlış sırayla raporlanması veya eksik raporlanması;(Kronolojik sıraya dikkat edilmemesi) • I. ve II.bölümlerin göz ardı edilmesi, dolayısıyla olaylar zincirinin II. bölümde bitmesi; UYARI!!!BU YAPILAN TEMEL HATALARDANDIR! • Seçilen altta yatan neden (yani I. bölümün en alt satırında raporlanan nedenin) bir üst satırda raporlanan duruma sebebiyet vermemesi; • Bazı ilgisiz bilgilerin raporlanması (ör. kalp durması) • Dışsal nedenler söz konusu olduğunda bilgilerin eksik raporlanması

46. Örnek-1 Erkek, 58 yaşında Ia) serebral hemoraji1 ay b) nefrit 5 ay c) hepatik siroz2 yıl d) alkolizm15 yıl II A KUTUSU: Lütfen bütün gerekli bilgileri raporlayınız B KUTUSU: Lütfen ölüm tarihini raporlayınız;Ölüm yeri: Ev C KUTUSU: Ölüm şekli: Doğal D KUTUSU: Ölüm yaralanma sonucu mu gerçekleşti: Hayır E KUTUSU: Otopsi yapıldı mı: Hayır

47. Örnek- 2 Erkek, 73 yaşında I a. Muhtemel akut miyokard enfarktüsdakikalar b. Koroner arter hastalık 1 yıl c. Şiddetli hipertansiyon 8 yıl d. II Ateroskleroz 12 yıl A KUTUSU: Lütfen gerekli bütün bilgileri raporlayınız B KUTUSU : Lütfen ölüm tarihini raporlayıcı; Ölüm yeri: Ev C KUTUSU : Ölüm şekli: Doğal D KUTUSU : Ölüm yaralanma sonucu mu gerçekleşti: Hayır E KUTUSU : Otopsi yapıldı mı: Hayır

48. Örnek- 3 Kadın,86 yaşında Ia) Pulmoner Emboli1 gün b) Ameliyat edilmiş Femur Kırığı1hafta c) Evde merdivenlerden düşmüş1 hafta d) II Alzheimer hastalığı 8 yıl A KUTUSU : Lütfen gerekli bütün bilgileri raporlayınız B KUTUSU : Lütfen ölüm tarihini raporlayınız; Ölüm yeri: Hastane C KUTUSU : Ölüm şekli: Kaza D KUTUSU : Ölüm yaralanma sonucu mu gerçekleşti:Evet; İşte yaralanma: Hayır; Lütfen yaralanma tarihini yazınız; Yaralanma yeri: Ev; E KUTUSU : Otopsi yapıldı mı: Hayır G KUTUSU : Anne ölümü değil

49. Erkek, 39 yaşında Ia) Bronkopnömoni4 gün b) Akciğer tüberkülozu10 ay c) Edinsel bağışıklık yetersizliği sendromu7 yıl d) II A KUTUSU: Lütfen gerekli bütün bilgileri raporlayınız B KUTUSU : Lütfen ölüm tarihini raporlayınız; Ölüm yeri:Hastane C KUTUSU : Ölüm şekli: Doğal D KUTUSU : Ölüm yaralanma sonucu mu gerçekleşti: Hayır; E KUTUSU : Otopsi yapıldı mı: Hayır Örnek- 4

50. Neoplazma Rapor Edilirken Kullanılacak Liste Lütfen belirtmeyi unutmayınız: • İyi huylu(benign) , kötü huylu(malign) ya da belirsiz olup olmadığını; • Primer bölgenin bilinip bilinmediğini; • Eğer biliniyorsa morfolojik türü; • Eğer biliniyorsa metastaz bölge(ler) ve primer bölgeyi belirtiniz. “bölgeden metastatik” ifadesi primer bölgeyi (bölgeleri) ifade eder; “bölgeye metastatik” ifadesi seconder bölgeyi (bölgeleri) ifade eder; • “karsinomatoz”, “karsinoz”, “büyüme”, “kötü huylu tümör” vs. gibi belirli olmayan terminolojiden mümkün olduğu kadar kaçının; • Lösemiyi “akut", “sub-akut” veya “kronik” olarak tanımlayın ve ilgili hücre türünü açıklayın.