prof. dr hab. Krzysztof A. Sobiech AWF Wrocław

2. prof. dr hab. Krzysztof A. Sobiech AWF Wrocław

3. WĘGLOWODANY BIAŁKA TŁUSZCZE WITAMINY WODA BIOPIERWIASTKI Mg H N H Ca O C Zn OH

4. Etapy proteolizy białka pepsyna, trypsyna chymotrypsyna polipeptydy peptydy dipeptydaza, peptydazy dipeptydy aminopeptydazy karboksypeptydazy aminokwasy

6. Budowa aminokwasów Aminokwasysą podstawowymi składnikami białek i peptydów. Można je traktować jako pochodne kwasów mono - i dikarboksylowych z grupą aminową w pozycji 2 (α), rzadziej w innych pozycjach, lub jako związki organiczne posiadające rodnik oraz dwie grupy funkcyjne – aminową (-NH2) i karboksylową (-COOH). COOH │ H2N — C ― H │ R R -może być łańcuchem prostym lub rozgałęzionym, rodnikiem aromatycznym lub heterocyklicznym

7. Podział aminokwasów • Ze względu na różnice w składzie chemicznym cząsteczki, a w szczególności różnice dotyczące liczby grup karboksylowych i aminowych: • Obojętne – zawierające w swojej budowie jedną grupę karboksylową i jedną grupę aminową np. : glicyna, alanina, walina, leucyna, izoleucyna, seryna, tyrozyna • Kwaśne – zawierające w cząsteczce dwie grupy karboksylowe i jedną aminową np. : kwas asparginowy, kwas glutaminowy. • Zasadowe – zawierające w swojej budowie dwie grupy aminowe i jedną grupę karboksylową np. : lizyna, arginina, histydyna

8. Ze względu na udział w budowie białek: a) Niebiałkowe- nie uczestniczące w budowie białek np.: homoseryna, ornityna,β-alanina b) Białkowe - wchodzące w skład białek: glicyna, alanina, seryna, cysteina, cystyna, fenyloalanina, tyrozyna, tryptofan, histydyna, treonina, metionina, walina, arginina, leucyna, izoleucyna, lizyna, kwas asparginowy, kwas glutaminowy, asparagina, glutamina.

9. Aminokwasy białkowe dzielimy na: • egzogenne -nie wytwarzane w organizmie, czyli takie które muszą być dostarczane z zewnątrz np. z pożywieniem: fenyloalanina, walina, leucyna, izoleucyna, metionina, lizyna itd. • częściowo egzogenne-takie, które mogą być wytworzone z odpowiednich prekursorów: cysteina powstająca z egzogennej metioniny, tyrozyna z fenyloalaniny • rzadko występujące w białkach:4-OH-prolina i 5-OH- lizyna • endogenne -czyli syntetyzowane w organizmie: alanina, seryna, kwas asparginowy, kwas glutaminowy, arginina (u dzieci i młodzieży)

10. Skład produktu:zhydrolizowany kolagen, L-ornityna HCl Stosowanie: 2 tabletki 2x dziennie

11. Skład produktu:L-Tyrozyna Stosowanie: 1-3 tabletek dziennie 500 mg

12. Nawet u normalnych szczęśliwych ludzimogą wystąpić stany depresyjne w przypadku niedoboru różnych substancji w tymTYROZYNY.

13. L-Tyrozyna (Tyr, Y) jest prekursorem hormonów: • tyraminy (po dekarboksylacji) • DOPA – aminy • norepinefryny (noradrenaliny) z DOPA – aminy • epinefryny (adrenaliny) z noradrenaliny • trijodotyroniny – T3 (po jodowaniu) • tyroksyny – T4 (z dwóch dijodotyronin)

14. cykl mocznikowy kw. fumarowy cykl Krebsa L-Tyr aceton kw. acetooctowy ketogeneza CO2

15. + + Glikogen /cukry/ Glc – 1 – P Adrenalina TG /lipidy/ Noradrenalina glicerol + WKT

16. MAKROELEMENTY: Mianem makroelementów (makrominerałów) określa się pierwiastki, których dobowe zapotrzebowanie w diecie człowieka przekracza 100 mg na dobę. Niezbędne do prawidłowego rozwoju organizmów. Zalicza się do nich: fosfor, wapń, magnez, chlor, potas, sód, siarka.

17. Jest składnikiem kości, zębów, wpływa na pracę układu nerwowego i mięśniowego, na pracę serca, warunkuje na prawidłową krzepliwość krwi, ma oddziaływanie przeciwzapalne, przeciwalergiczne. • Wapń występuje w: • mleku i przetworach mlecznych • jajach • rybach • mięsach • warzywach strączkowych

18. WAPŃ • Niedobór wapnia może powodować: • łamliwość kości • próchnicę zębów • bóle głowy, zmęczenie • zaburzenia psychiczne (stany lękowe) • nadciśnienie, nowotwory (okrężnica, sutek) • niezbędny jako aktywator enzymów • błonnik obniża przyswajalność

19. Bierze udział w budowie tkanki kostnej, jest aktywatorem wielu enzymów tkankowych odgrywając rolę w termoregulacji i w procesach przemiany białek i kwasów tłuszczowych, w funkcjonowaniu systemu nerwowego, mięśniowego i krążenia krwi. • Niedobór magnezu może powodować : • bezsenność • zmęczenie • niepokój, depresję • skurcze kończyn • wypadanie włosów

20. MAGNEZ • Magnez występuje w: • ziemniakach • ciemnym pieczywie • mięsie • suchych nasionach roślin strączkowych • rybach • kaszy

21. Pierwiastki chemiczne występujące w bardzo małych (śladowych) ilościach w organizmach roślinnych i zwierzęcych. Niedobór lub nadmiar tych pierwiastków może prowadzić do zaburzeń fizjologicznych. Do mikroelementów zalicza się: jod, żelazo, fluor, bor, kobalt, miedź, chrom, cynk, mangan. U ludzi zapotrzebowanie na te pierwiastki wynosi poniżej 100 mg na dobę. MIKROELEMENTY

22. Hormeza – zjawisko korzystnego wpływu niskich dawek czynnika szkodliwego w wysokich dawkach. Chrom Selen Miedź Cynk Jod Krzem Czy tak mogą działać suplementy? Według H. Seyle, ojca badań nad stresem, każda substancja wykazuje dwufazowy charakter odpowiedzi hormetycznej • Może działać jako aktywator (niska dawka) oraz jako inhibitor (wysoka dawka) • Korzystnie (podwyższenie tolerancji) ale i szkodliwe, toksycznie • Trochę diabeł i trochę anioł

23. CYNK Występowanie: składnik 300 enzymów • zawartość w ustroju 1g • krew 1 mg/l surowicy • obecność w: • dehydrogenazie mleczanowej • fosfatazie zasadowej • karboksypeptydazie • anhydrazie węglanowej enzymy • białka • metalotioneina • albuminy • alfa-2-makroglobulina

24. aktywator enzymów trawiennych • istotna rola w układzie rozrodczym, oddechowym, immunologicznym • antagonista kadmu i ołowiu - odtruwająco • niedobór powoduje zaburzenia seksualne, otyłość • strata z potem, obok żelaza • nadmiar (oraz pył cynkowy) – zaburzenia oddechowe, bezsenność, niedokrwistość

25. CYNK • Wspomaga: • odporność • przyspiesza gojenie ran • rozwój płodu i przebieg ciąży • spermatogenezę • produkcję insuliny i testosteronu • obniża toksyczne działanie Pb i Cd • Źródła: • pestki (dynia, słonecznik) • otręby, kiełki, jagody, czosnek, drożdże • żółtka jaj • bazylia, tymianek, mięta

26. Ułatwia i reguluje przyswajanie wapnia i fosforu, zwiększając ich wchłanianie z przewodu pokarmowego oraz odkładanie w kościach i zębach. Działa również przeciwalergicznie.Wśród witamin największe znaczenie ma witamina D3. Dostaje się ona do ustroju dwiema drogami jelitową przez spożywanie tłuszczów zwierzęcych i przez naświetlanie skóry promieniami nadfioletowymi, zawartymi w świetle słonecznym. Wchłonięta ze skóry lub pożywienia dostaje się drogą krwi do wątroby i nerek, gdzie zostaje przekształcona w biologiczny czynny produkt.

27. WITAMINA D Witamina D pełni istotną funkcję w regulowaniu przemiany wapnia i fosforu oraz tworzeniu kości. Witamina ta wzmaga wchłanianie wapnia i fosforu z jelit, a także hamuje ilość wapnia wydalanego z organizmu. Jest także niezbędna do optymalnego formowania układu szkieletowego, pośrednio wpływa korzystnie na system nerwowy i na skurcze mięśni w tym serca.

28. WITAMINA D Odpowiednia ilość wapnia umożliwia sprawne przewodzenie impulsów nerwowych. Witamina D zapobiega i łagodzi stany zapalne skóry, reguluje wydzielanie insuliny, a tym samym wpływa na odpowiedni poziom cukru w organizmie. Korzystnie wpływa na słuch, gdyż decyduje o dobrym stanie kostek ucha wewnętrznego. Oddziałuje na komórki szpiku kostnego produkujące komórki obronne (monocyty).

29. WITAMINA D • Źródła: • Tran - 242 • Śledź -25 • Makrela -24 • Łosoś - 12 • Sardynki w oleju - 9 (µg/100 g) • Tuńczyk - 6 • Mleko - 3 • Mąka pełnoziarnista - 3 • Jajko (żółtko) - 1 • Wątroba - 1 • Dawka dzienna • starsze dane: 20 – 25 µg (800 – 1000 IU) • nowsze dane: 25 – 100 µg (1000 – 4000 IU)

30. WITAMINA D • Niedobór witaminy D powoduje m.in.: • u niemowląt - krzywicę dziecięcą (rachitis infantilis) • u dzieci starszych i młodzieży - krzywicę późną (rachitis tarda) • u starszych: zaburzenia struktury kości - osteomalacja i zrzeszotnienie kości • krótkowzroczność • stany poirytowania, dolegliwości nerwicowe, bezsenność, pesymizm

31. WITAMINA D • Nadmiar witaminy D powoduje m.in.: • nudności • biegunkę • spadek masy ciała • łatwe męczenie się • nadmierne pocenie się • brak apetytu • utratę łaknienia • senność • zaburzenia rytmu pracy serca • wzmożone oddawanie moczu • bóle stawów i mięśni • bóle głowy • świąd skóry

32. WITAMINA D • W ostatniej dekadzie nastąpił wzrost zainteresowania witaminą D3 i jej rolą w powstawianiu chorób o podłożu neurodegeneracyjnym: • choroba Alzheimera • choroba Parkinsona • stwardnienie rozsiane

33. Skład produktu:Witamina D, sole wapnia, magnezu i cynku Stosowanie: 3 tabletki dziennie WitaminaD3