UYKUDA SOLUNUM BOZUKLUKLARI Dr. Oya İTİL DEÜTF Göğüs Hastalıkları AD

1. UYKUDA SOLUNUM BOZUKLUKLARI Dr. Oya İTİL DEÜTF Göğüs Hastalıkları AD İZMİR

2. UYKU • Uyku sağlıklı fonksiyon için yaşamsal önem taşıyan karmaşık bir davranıştır.

3. Uyku, organizmanın çevreyle iletişiminin , çeşitli uyaranlarla geri döndürülebilir biçimde, geçici, kısmi ve periyodik olarak kesilmesidir.

4. UYKUNUN FONKSİYONLARI • Yaşamsal enerji depolanır. • REM sinir sisteminin aktif gelişimi • Yavaş dalga uykusu sırasında büyük miktarda büyüme hormonu salgılanır. • Dokular onarılır, yaşlanma gecikir.

5. Uyku 2 temel evreye ayrılır: NREM 1-3 REM

6. Solunum ritmi ve hızı bozulur. • ÜSY’da direnç artar. • Kan basıncı değişiklikleri • Serebral kan akımı ve metabolizma • Santral solunum yanıtı azalır.

7. Uluslar arası Uyku Bozuklukları Sınıflaması(ICSD- 2) 1.İnsomnialar 2.Uykuya Bağlı Solunum Hastalıkları 3.Solunumsal hastalıklara bağlı olmayan hipersomniler 4.Uykunun Sirkadiyen Ritm Bozuklukları 5.Parasomniler 6.Uykuya bağlı hareket bozuklukları 7.İzole semptomlar,görünüş olarak normal varyantlar ve çözümlenemeyen konular 8.Diğer uyku hastalıkları

8. Uykuya Bağlı Solunum Hastalıkları A.Santral uyku apne sendromu 1. Primer santral uyku apne sendromu 2. Tıbbi sorunlara bağlı diğer santral uyku apneler; a. Cheyne Stokes Solunumu b. Yüksekliğe bağlı periyodik solunum c. Bir medikal soruna bağlı santral uyku apne (a ve b dışı)

9. 3. İlaç ve madde bağımlılığına bağlı santral uyku apne sendromu 4. İlaç ve madde bağımlılığına bağlı diğer uykuya bağlı solunum hastalıkları 5. İnfant primer uyku apnesi

10. B.Obstrüktif Uyku Apne Sendromu 1. Erişkin obstrüktif uyku apne sendromu 2. Çocukluk obstrüktif uyku apne sendromu

11. Uykuya Bağlı Hipoventilasyon ve Hipoksemik Sendromlar 1. Uykuya bağlı idyopatik non-obstrüktif hipoventilasyon 2. Konjenital santral alveoler hipoventilasyon sendromu 3. Tıbbi durumların neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon / hipoksemi

12. 4. Akciğer parankim ve vasküler patolojilerin neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon / hipoksemi 5. Alt solunum yolları obstrüksiyonunun neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi 6. Nöromuskuler ve göğüs duvarı rahatsızlığının neden olduğu uykuya bağlı hipoventilasyon /hipoksemi

13. UYKUDA SOLUNUM BOZUKLUKLARI • Uyku sırasında solunumda patolojik olarak değerlendirilebilecek düzeydeki değişikliklere bağlı olarak gelişen ; bu hastalarda morbidite ve mortalitenin artmasına yol açan klinik tablolar

14. TANIMLAR

15. APNE • 10 sn veya daha fazla süreyle ağız ve burunda hava akımının durmasıdır.

16. Obstrüktif Apne • Uyku sırasında solunum çabasının sürmesine karşın ağız ve burunda hava akımının olmamasıdır.

17. Santral Apne • Uyku sırasında hem solunum çabası hem de hava akımının olmamasıdır.

18. Miks Apne • Başlangıçta santral tipte olan apnenin, solunum çabasının başlamasına rağmen sürmesidir.

19. HİPOPNEİlk öneri 1- Nazal kanül akımında % 30 yada daha fazla azalma 2- Bu durum en az 10 sn sürmeli 3- Olayın en az % 90 ı 1. kritere uymalı 4- Birlikte en az % 4 satürasyonda düşüş olmalı.

20. HİPOPNE2. öneri 1-Nazal kanül akımında % 50 yada daha fazla azalma (amplitütün %50-10 arasına düşmesi) 2-Bu durum en az 10 sn sürmeli 3-Olayın en az % 90’ı 1. kritere uymalı 4-Birlikte en az % 3 satürasyonda düşüş olmalı yada arousal ile sonlanmalı

21. Hipopne

22. Arousal( Uyanayazma ) • Uyku sırasında, daha yüzeyel uyku evresine ya da uyanıklık durumuna ani geçişlerdir. Apne ve hipopneyi sonlandırır.

24. RERARespiratory Event Related Arousal • En az 10 sn efor artışı oluyor yada nazal kanül trasesi dalgaları düzleşiyorsa • Bu durum arousala yol açıyorsa RERA diye skorlanır.

25. Apne Hipopne İndeksi(AHİ) • Uyku sırasında saatteki apne ve hipopnelerin sayısıdır.

26. Basit horlama • Obstrüktif Uyku Apne Sendromu (OSAS) • Santral Uyku Apne Sendromu (CSAS) • Obezite-hipoventilasyon Sendromu (OHS) • Overlap Sendromu (OSAS + KOAH) • Üst Solunum Yolu Rezistansı Sendromu (UARS)

27. OBSTRÜKTİF UYKU APNE SENDROMU ( OSAS )

28. Uyku sırasında tekrarlayan üst solunum yolu ( ÜSY ) obstrüksiyonu episodları ve sıklıkla kan oksijen satürasyonunda azalma ile karakterize bir sendromdur.

29. TARİHÇE • Milattan önce 3. yüzyılda büyük İskender döneminde Pontus devletinde yaşayan Dionizos

30. Charles Dickens ( 1836 ) “ Posthumorous Papers of the Pickwick Club”

31. Uyku apne sendromu tanımlandı (Guilleminault , 1973).

32. Obstrüktif Uyku Apne Sendromu • AHI > 5 ve klinik semptomların birlikte olduğu sendromdur. • Klinik Semptomlar: a. Horlama b. Tanıklı apne c. Gündüz aşırı uyku eğilimi

33. EPİDEMİYOLOJİ • Obstrüktif uyku apne sendromu % 1-5 oranında görülür. • OSAS’ ın, orta yaş erkeklerde (40-60 y) prevelansı % 4-8 dir.

34. ÜLKEMİZDEKİ OSAS PREVALANSI Köktürk O. Tüberküloz ve Toraks , 1997 % 0.9 – 1.9

35. Risk faktörleri • Yaş • Cinsiyet • Obesite • Horlama • İlaçlar • Genetik

37. Mekanik faktörler • Hava yolu çapı ve şekli Normal Horlayan Apneik

38. Azalmış Ventilatuar Motor Output Küçük Farengeal Lümen  Subatmosferik İntraluminal Basınç  Pozitif Ekstraluminal Basınç  ÜSY Dilatör Kas Aktivitesi  Pompa Kas Aktivitesi  ÜSY Kompliyansı  Kaudal Traksiyon Farengeal Daralma  Hava akımı  İntraluminal Basınç (Bernoulli Prensibi)  Kompliyans (Tüp Kanunu) Farengeal Obstrüksiyon PaCO2 PaO2  Mukozal Adhezyon Postapneik Hiperventilasyon Apnenin Uzaması Asifiksi Arousal

39. Eşlik eden hastalıklar • ÜSY patolojileri • KOAH , astım,restriktif akciğer hastalıkları • Endokrin hastalıklar • KVS hastalıkları • Kollojen doku hastalıkları • Nörolojik ve psikiatrik hastalıklar

41. Tanı için A, B ve D veya C ve D varlığı gerekir. A. Aşağıdakilerden en az birinin varlığı: I. Uyanıkken istem dışı uyku episodları, gündüz uyku hali, dinlendirmeyen uyku, yorgunluk veya insomnia yakınmaları II. Soluk tutma veya boğulma hissi ile uyanma III. Uyku sırasında gürültülü horlama, soluk kesilmeleri veya her ikisinin hasta yakını tarafından izlenmesi

42. B. Polisomnografik kayıtta aşağıdakilerin gösterilmesi: I. Bir saatlik uykuda 5 veya daha fazla skorlanabilir solunumsal olay ( apne, hipopne veya RERA ) II. Her solunumsal olayın tamamında veya bir kısmında solunum çabasının varlığı (apne, hipopne veya RERA )

43. C. Polisomnografik kayıtta aşağıdakilerin gösterilmesi I. Bir saatlik uykuda 15 veya daha fazla skorlanabilir solunumsal olay II. Her solunumsal olayın tamamında veya bir kısmında solunum çabasının varlığı (apne, hipopne veya RERA ) D. Bozukluğun başka bir uyku bozukluğu , medikal veya nörolojik bozukluk, ilaç veya madde kulanımı ile açıklanamaması

44. FİZİK MUAYENE • Kesin tanı koydurucu bir bulgusu yok • Multidisipliner Kesin tanı yaklaşımla muayene önemli (Göğüs hast., Nöroloji, Psikiyatri, KBB, Diş hek.) • Çoğu obez, kısa-kalın boyunlu

45. RADYOLOJİK TANI

46. ENDOSKOPİK TANI

47. YARDIMCI TANI YÖNTEMLERİ

48. POLİSOMNOGRAFİ • Uyku ile ilgili parametrelerin laboratuvar ortamında tüm gece boyunca kaydedilmesini sağlayan bir tanı yöntemidir. • Zaman alıcıdır ve özel ekip gerektirir. • Uyku hastalıkları tanısında ‘altın standart ’ olarak kabul edilir

49. Standart PSG parametreleri • Elektroensefalografi ( EEG ) • Elektrookülografi ( EOG ) • Elektromyografi ( EMG-submentalis ) • Oro-nazal hava akımı • Torako-abdominal hareketler • Oksijen saturasyonu • Elektrokardiyografi ( EKG ) • Elektromyografi (EMG-tibialis) • Vücut pozisyonu