Doç. Dr. Zekeriya Aktürk Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi 07.12.2009 , Erzurum

1. Biyoistatistik Ders 1: Giriş Doç. Dr. Zekeriya Aktürk Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi 07.12.2009, Erzurum +90 535 7140843 zekeriya.akturk@gmail.com / 27

2. / 27

3. Amaç ve Hedefler • Bu dersin sonunda katılımcıların araştırma yapmanın önemini kavramaları ve araştırma yöntemleri konusunda temel bilgiler kazanmaları amaçlanmıştır. • Bir araştırmanın aşamalarını sayabilmeleri • Yanıtlanabilir bir klinik soru oluşturabilmeleri • Veri çeşitlerini sayabilmeleri • Bir veride aranması gereken özellikleri sayabilmeleri • Araştırma çeşitlerini sayabilmeleri • Kohort, vaka kontrol ve randomize kontrollü çalışmayı açıklayabilmeleri / 27

4. Hadi bir araştırma yapalım İstatistik kursu katılımcıları ve Araştırma / 27 Aktürk Z. Erzurum. 07 Aralık 09

5. Bir literatür Askew, DA. et al.GPs involvement in and attitudes to research.Med J Aust2002;177(2):74-77 / 27

6. Bir araştırmanın aşamaları • Yanıtlanabilir bir soru sormak • Sorunuz daha önce cevaplanmış mı? • Hipotez kurma • Yöntem belirleme • Uygulama • İstatistik • Yorum • Rapor yazımı Tyler CW, Epidemiyoloji / 27

7. En değerlisi: Fikir / 27

8. Fikir yakalamak için uyanık olmalıyız! • Klinik uygulamalar • Çalışma ortamı • Hastalardan gelen fikirler • Hastane koridorları • Arkadaşlarımız • Beklenmeyen sağlık sonuçları • … / 27

9. Yanıtlanabilir klinik soru • Patient/problem Hasta/problem • Intervention Girişim • Comparison Karşılaştırma • Outcomes Sonuç/Çıktı Örn.: Şişmanlığıntedavisindekalori diyeti ile glisemik endekse bağlı bir diyet arasında vücut kitle endeksini düşürme ve yaşam kalitesini artırma açısından fark var mıdır? / 27 Centre for EBM http:www.cebm.net/

10. Sorunuz Cevaplanmış mı? • Literatür taraması • Hocalarınız • Diğer meslektaşlarınız • Arkadaşlarınız • Kitaplar • İnternet • … / 27

11. Hipotez kurma • H0 • Şişmanlığın tedavisinde kalori diyeti ile glisemik endekse bağlı bir diyet arasında vücut kitle endeksini düşürme ve yaşam kalitesini artırma açısından fark yoktur. • H1 • Şişmanlığın tedavisinde kalori diyeti ile glisemik endekse bağlı bir diyet arasında vücut kitle endeksini düşürme ve yaşam kalitesini artırma açısından fark vardır. / 27

12. Araştırma yöntemleri(Soruyu nasıl cevaplarız?) • Gözlemsel • Vaka sunumu (case report) • Prevalans (yaygınlık) • Vaka kontrol (case control) • Kalitatif araştırmalar • Kohort çalışmaları • Deneysel • Randomize kontrollü çalışmalar • Saha deneyleri • Metodolojik • Geçerlilik, güvenilirlik çalışması / 27

13. Vakalar Kontroller Z A M A N Etkenle karşılaşmayan Etkenle karşılaşmayan Etkenle karşılaşan Etkenle karşılaşan Vaka-Kontrol Çalışması / 27

14. Toplum Etkenle karşılaşmayan Etkenle karşılaşan Z A M A N Hasta Hasta Sağlam Sağlam Kohort çalışması / 27

15. Toplum Randomizasyon B tedavisi A tedavisi Hasta Hasta İyileşti İyileşti Z A M A N Randomize Kontrollü Çalışma / 27

16. İstatistik Analiz • Verilerde bulunması gereken özellikler • Güncel • Güvenilir • Doğru • Eksiksiz • Kullanıma uygun • Amaca uygun / 27

17. İstatistik Analiz • Frekans dağılımları • Önemlilik testleri (hipotez testleri) • Student t-test • ANOVA • Ki kare • Mann-Whitney U testi • McNemar testi • Wilcoxon • Fisher exact test • … / 27

18. / 27

19. Birlikte bir örnek yapalım • Bir araştırmanın aşamaları • Yanıtlanabilir bir soru sormak • Sorunuz daha önce cevaplanmış mı? • Hipotez kurma • Yöntem belirleme • Uygulama • İstatistik • Yorum • Rapor yazımı / 27

20. Bu Hangi Bitki? / 27

21. Yanıtlanabilir soru • Kekik bitkisini tanıma açısından tıp fakültesi dönem 1 ve dönem 6 öğrencileri arasında bir fark var mıdır? / 27

22. Soru daha önce cevaplanmış mı? • Aktürk Z ve ark. • Tıp öğrencileri bitkileri yeterince tanımamaktadır. Altıncı sınıf öğrencilerinin bilgi düzeyi birinci sınıftakilerden fazladır. Genel Tıp Derg 2003;16(3):101-106 / 27

23. Hipotez • H0: Dönem 1 ve dönem 6 öğrencileri arasında kekik bitkisinin resmini tanıma açısından fark yoktur. • H1: Dönem 1 ve dönem 6 öğrencileri arasında kekik bitkisinin resmini tanıma açısından fark vardır. / 27

24. Yöntem • Dönem 1 ve dönem 6 öğrencilerine aşağıdaki resim gösterildi / 27

25. İstatistik. Frekans Dağılımları / 27

26. İstatistik: Hipotez Testi / 27

27. Yorum • Birinci sınıf öğrencilerinin %12’si kekik bitkisini tanırken altıncı sınıf öğrencilerinde bu oran %78’dir. • Kekiği tanıma oranı 6. sınıfta daha fazla olmakla birlikte altıncı sınıf öğrencilerinin de %22’si tanımamaktadır. • Dönem 1 ve 6 öğrencileri arasında kekik bitkisinin resmini tanıma açısından anlamlı bir fark vardır (p<0,001). / 27