Erişkinler Nasıl Öğrenir? -Öğrenme Teorileri-

1. Erişkinler Nasıl Öğrenir? -Öğrenme Teorileri- Zekeriya Aktürk Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitici Eğitimi Kursu 03.01.2012 Atatürk Üniversitesi BAP 2009/303 Prof. Dr. Zekeriya Aktürk, Doç. Dr. Hamit Acemoğlu http://aile.atauni.edu.tr Danışmanlar: Sedar Gürel (Sağlık Bakanlığı), Mark Gelula (Chicago Illinois), Nezih Dağdeviren (Trakya Üniversitesi) / 26

2. Sizce insanlar nasıl öğrenir? • Bu oturuma başlamadan önce kendinize şu soruyu sorunuz: • Ben insanların öğrenme yöntemleri konusunda neler düşünüyorum? / 26

3. Hedefler • Bu ders sonunda katılımcıların öğrenme teorileri hakkında bilgi sahibi olmaları amaçlanmıştır. • Bu sunumun sonunda katılımcılar; • Üç adet öğrenme teorisi modelini açıklayabilmeli • Knowles’in erişkin öğrenme varsayımlarını açıklayabilmeli • Tecrübeyle öğrenme teorisini açıklayabilme / 26

4. Öğrenme Nedir? • Bilişsel, duyuşsal, çevresel ve tecrübeye dayalı etkilerle kişinin bilgi, beceri, değer ve dünya görüşlerinde değişikliklerin olması. (Illeris, 2000; Ormorod, 1995) / 26

5. Öğrenme Teorisi nedir? • Öğrenme teorileri öğrenme gerçekleşirken ne olduğu ile ilgilenir? • Öğrenme teorileri insanlar öğrenirken neler olduğunu tarif etmeye çalışır • Öğrenme teorilerinin iki yönü var: • 1. Gözlemlediğimiz öğrenme sürecini anlamamız için bize kavram çerçevesi ve terminoloji sunar. • 2. pratik çözümler için nereye bakacağımız hakkında fikir verir. Hill (2002) / 26

6. Üç Ana Öğrenme Teorisi • Davranışçı öğrenme teorisi • Bilişsel öğrenme teorisi • Yapılandırmacı öğrenme teorisi / 26

7. Davranışçı Teori • Burrhus Frederic Skinner (d. 1904) tarafından tanımlanmıştır • Üç temel varsayımı var: • 1. Öğrenme kendini davranış değişikliği ile gösterir • 2. Çevre davranışı şekillendirir. • 3. süreklilik ve pekiştirme öğrenme sürecinde önemlidir / 26

8. Koşullanma • Davranışçı teoriye göre öğrenme, şartlanma sonucunda yeni davranışların kazanılmasıdır • Klasik şartlanma: davranış, uyarana refleks bir cevap şeklindedir. (Pavlov’un köpekleri) • Operant şartlanma: davranışın bir ödül veya ceza ile kuvvetlendirilmesidir. (B.F. Skinner) / 26

9. / 26

10. Bilişsel öğrenme teorisi • 1929’da Henry Bode tarafından ortaya atıldı • İzole olaylara ek olarak paternlere (şemalara) bakmayı önerir • İki ana kabulü var: • 1. Hafıza sistemi bilginin aktif ve organize bir işlemcisidir • 2. Eski öğrenilenler önemlidir. / 26 Bode, Boyd Henry (1929). Conflicting Psychologies of Learning. Boston: D.C. Heath and Company.

11. Öğrenme için insan beyninin nasıl çalıştığını bilmeli ve dikkate almalıyız • (Örn. kısa ve uzun süreli hafıza) • Davranışçı teoride çevre daha önemli iken burada kişinin kendisi ön plandadır • Şema örneği: FTR’de anatomide öğrenilen bilgiler bilek mekaniğini anlamayı ve böylece bir düşme durumunda kırık mı incinme mi olacağını tahmin etmeyi kolaylaştırır. / 26

12. Bilişsel öğrenmede yeterlilik aşamaları • Bilinçsiz yetersizlik • Bilinçli yetersizlik • Bilinçli yeterlilik • Bilinçsiz yeterlilik • Bilinçli yeterliliğe geri dönme Noel Burch, Linda Adams. Learning a New Skill is Easier Said than Done. Gordon Training International. http://www.gordontraining.com/free-workplace-articles/learning-a-new-skill-is-easier-said-than-done/ / 26

13. Sosyal Bilişsel Teori (Albert Bandura) / 26

14. Yapılandırmacı model (Jean Piaget) • Kişi, bilgi ve tecrübelerini kullanarak aktif olarak yeni fikirler veya kavramlar oluşturur • Yani: öğrenme kişinin kendi tecrübelerinden yeni bilgi yapılandırmayı içerir • Yapılandırmacı öğrenme daha çok kişisel bir çabadır Gibbons, B. (2004). "Supporting science education for English learners: promoting effective instructional techniques.". Electronic Journal of Literacy through Science 3: 1–17. / 26

15. Yapılandırmacı eğitim öğrenenin serbestçe araştırma yapmasını teşvik eder • Eğitici, kolaylaştırıcı rolündedir; öğrencinin gerçekçi problemleri çözerek bilgiyi yapılandırmak üzere prensipleri kendisinin keşfetmesini teşvik eder. / 26

16. / 26

17. Örnek • Öğrenme yeterliliği: kırmızı trafik ışığında durma • Davranışçı öğrenme: kırmızı ışıkta geçince ceza • Bilişsel öğrenme: “kırmızı ışıkta geçersem kaza olabilir, yaralanabilirim” düşüncesini harekete geçirme • Yapılandırmacı öğrenme: daha önce kırmızıda geçip kaza yapan bireye konuyla ilgili yansıtma yaptırılması, kazazedelerle konuşma, gözlem… / 26

18. Diğer bazı eğitim teorileri • Androgojik öğrenme teorisi (Malcolm Knowles) • Reflektif öğrenme (Donald Schön) • Tecrübeyle (experiential) öğrenme (David Kolb) • Zone of Proximal Development (Lev Vygotsky) / 26

19. Androgojik öğrenme teorisi (Malcolm Knowles) • Beş varsayımı var • Erişkinlerin kendi öğrenme yönelimleri vardır • Önemine inanmadıkları şeyleri öğrenmezler • Erişkin öğrenmesinde tecrübe önemlidir • Erişkinin geçmiş tecrübeleri dikkate alınmalıdır • Erişkinlerin içve dış motivasyonları vardır • Faydalı olma, kendini ispat etme, başarılı olma – karne alma • Erişkinler beceri ve uygulamaya yönelik eğitim ister • Erişkinler öğrendiklerini yaşam ortamlarında hemen uygulamak ister • Erişkinler hazır olduğu anda öğrenir • Erişkinler ihtiyaç duydukları anda öğrenme anları oluşur / 26

20. Reflektif Öğrenme • Kişi kendi uygulamaları üzerine düşünür ve öğrenmeye çalışır • Çalışırken yansıtma (reflection-in-action): işi yaparken üzerinde düşünme • İşe yansıtma (reflection-on-action): işten sonra • İşle ilgili (reflection-for-action): eğiticinin iş hakkında öğrenene yansıtma yapması / 26

21. Tecrübeyle öğrenme (experiential learning) • David Kolb • Tecrübeyle öğrenme modelinin dört aşaması var Konfüçyüs: “tell me and I will forget, show me and I may remember, involve me and I will understand”. “duyarsam unuturum, görürsem hatırlayabilirim ama yaparsam öğrenirim” / 26

22. / 26

23. Zone of Proximal Development Anlamı • Daha tecrübeli uygulayıcılarla etkileşim • Gözlemledikleri uygulamalar hakkında yansıtma • Geribildirim ve ileri yansıtma suretiyle uygulama Öğrenme • Uygulama yapılan toplum ortamında sosyal ve görev etkileşimi • Gerçek rol modeller ve • Gerçek görevlerle oluşur Lev Semyonovich Vygotsky / 26

24. Nöronal Öğrenme • Beynimizde yaklaşık 100 milyar nöron var • Her nöron 1000 – 10 000 nöronla sinaps yapar / 26

25. İhtiyaçlar hiyerarşisi – Öğrenme ilişkisi • Temel ihtiyaçlarını karşılamadan öğrencinin öğrenmesini bekleyemeyiz http://chiron.valdosta.edu/whuitt/COL/motivation/motivate.html / 26

26. Özet • Hangi öğrenme teorisi modelleri vardır? • Knowles’in erişkin öğrenme varsayımları nelerdir? • Kolb’ün tecrübeye dayalı öğrenme siklusunu açıklayınız. / 26