240 likes | 632 Views
PROGRAM OLUŞTURMA VAKALAR. Doç.Dr.PINAR ERGÜN. VAKA-1.
E N D
PROGRAM OLUŞTURMAVAKALAR Doç.Dr.PINAR ERGÜN
VAKA-1 • 57 Y Erkek hasta. Kamyon sürücülüğünden emekli. Karısı ve oğlu ile birlikte yaşıyor. Düz yolda yürürken, duş alırken ve ağır yük taşımanın nefes darlığı ve sırt ağrısına neden olduğunu belirtiyor.Bir çok günlük yaşam aktivitesinde karısına ve oğluna bağımlı. • KOAH tanısı ile bronkodilatatör ve uzun etkili inhale steroid kullanıyor • SFT: FEV1=0.63lt( %19 beklenen) , FVC= 1.58 lt (%40) FEV1/FVC%= 39 • Boy=178cm, Kg=90Kg • İstirahat Kalp hızı= 85/dk • İstirahat SatO2 %= 90 (Oda havası) • 6DYT’de yürüme mesafesi= 324m, ve test sırasında oda havası solurken SatO2 %= 84, Borg dispne skoru yürüme sonunda =7
Nasıl bir egzersiz programı reçetelenmeli? HEDEF: Başlangıçta 10Dk yürüme, 10Dk bisiklet, Kol endurans egzersizi ve üst ekstremite güçlendirme egzersizi. Takiple 3 visit sonra egzersiz süre ve yoğunluğu artırılabilir.
Egzersiz kapasitesi ? • Erkek; 6DYTM=(7.57X boy) – (5.02 X yaş)- (1.76X Kg)-309m Not: Normalin alt sınırı için beklenen değerden 153 çıkartın • Kadın; 6DYTM=(2.11X boy)-(2.29X Kg)-(5.78 Xyaş) + 667m Not: Normalin alt sınırı için beklenen değerden 139 çıkartın Buna göre; olgunun 6DYTM’i 903m, normalin alt sınırı 750m Egzersiz kapasitesi azalmış
Yürüme programı 6 DYT’i sonuçları kullanıldığında 10 Dk’da yürümesi gereken mesafe hesaplanarak egzersiz yoğunluğu hesaplanabilir. • (324/6X 10) X %80 = 432m • =432m(Bu mesafe 30m’lik yürüme koridorundaki tur sayısına çevrildiğinde, 30m=14 tur)
Yürüme programı • Treadmill varsa;6 DYT’i mesafesi treadmill’de uygulanacak hıza çevrilerek egzersiz yoğunluğu saptanabilir. • { (324/6X60)/ 1000 } X %80= 2.6 km/st Not= Egzersizle desatüre olduğundan, eğer ND’ğı Borg skorunda 4’ün üzerine çıkarsa veya desaturasyon %4’den fazla ise egzersiz sırasında SatO2 % 90 ve üzerinde olacak şekilde O2 uygulanmalı
Aerobik egzersiz/ Bisiklet • Grafik kullanarak 12 Dk yürüme mesafesi bisikletteki Pik iş yükünün bulunması için kullanılabilir. • 6 DYT’i 12 DYT’ine çevirin • 12DYTm= (6DYTmX 2.04)- 67.7 • 12DYTm=(324X2.04)-67.7= 593m • Grafikten denk gelen iş yükünü bulun→ 18Watt • Pik iş yükünün % 60’ını kullanıldığında; 10Watt • Eğer bisikletteki iş yükü kpm ise; Watt X 6.12= kpm olduğundan uygulanması gereken iş yükü ; • 10 X 6.12= 61kpm olur
Üst Ekstremite endurans • Hastanın sadece 15 kere kaldırabilleceği bir ağırlığı seçin(düşük) • Her egzersiz 15 kere tekrarlanıp/ ara verilmeli • İstirahat süresinin 1 Dk’dan az olmasına gayret edin
Güçlendirme egzersizi/ Üst –Alt Ekstremite 1-RM esasına dayanan reçetelendirme • Bir kas grubu tarafından bir kerede kaldırılabilecek maksimum ağırlık( 1 RMT) ağırlık değerini bulun • Hastanın bir kerede kaldırabildiği ağırlığın 50 - 60%’ını reçeteleyin • 1- Set (8- 10 tekrardan oluşmalı) • Amaç hastanın 1 kerede kaldırabildiği ağırlığın % 80’inine ulaşmak • Başlangıçta belirlenen ağırlıkla yorulmadan 3 set çalıştığında ağırlık (0.2-0.5 Kg) artırılabilir. • Dikkat: Pulmoner rehabilitasyon programlarında bu uygulama eklem ,ligaman ve kemik dansitesine zarar verebileceği için çok önerilmez • Ağırlık tekrarına dayalı yoğunluk reçetelendirme • Submaksimal bir test olan; hastanın sadece 2-3 kere kaldırabileceği ağırlık 1- RM’un % 80’i olarak kullanılmalı
Güçlendirme egzersizi/ Alt ekstremite • Alt ekstremite güçlendirme egzersizleri aletli yada aletsiz. Egzersiz yavaş ve düzgün/doğru uygulanmalı • Ağırlık kullanarak güçlendireme • Bacak presi • Quadriceps ekstensiyonu. • Ağırlıksız güçlendirme Not: Alt ekstremite ağırlıksız güçlendirme egzersizleri ısınma egzersizleri olarak aerobik egzersiz öncesinde uygulanabilir
VAKA 2 :Kifoskolyoz + Restriktif Akciğer Hastalığı • 36 yaşında kadın hasta. Nefes darlığı ve halsizlik yakınmaları var. Son 1 yılda 3 kez hospitalize edilmiş. Kronik solunum hastalıkları anketinde eşya taşımanın, ev işlerini yapmanın, yokuş çıkmak gibi aktivitelerin ND’ğı yarattığını ifade etmiş. Uzun süreli oksijen tedavisinin yanı sıra uzun etkili bronkodilatatör kullanıyor.USOT’u sadece geceleri kullandığını ,gündüz etrafından çekindiği için kullanmadığı öğreniliyor. • FM: Vital bulguları stabil, siyanoze • Boy=150cm Kilo= 64Kg BMI=29 Solunum sistemi: Açıklığı sola bakan skolyoz (+), Kifoz (+) Bilateral solunum sesleri azalmış • SFT:FVC= %27, FEV1= %24, FEV1/FVC= 75 ECO= 2º TY, MPAP=45mmHg AKG= PaO2=49mmHg, PaCO2= 67mmHg, pH= 7.34, SatO2%= 84 • CRDQ= Dispne skoru=7 Yetmezlik=4 Emosyonel fonksiyon= 14 Hastalıkla baş edebilme yeteneği=21 NASIL BİR PROGRAM ?
HEDEFLER • Medikal tedavinin optimize edilmesi • Egzersiz toleransının artırılması • ND’ğı ile baş edebilme yöntemleri • Eğitim • Psikolojik destek • Nutrisyonel değerlendirme ve danışmanlık
ISWT Düzey 1 Düzey 2 Düzey 3 Düzey 4 Düzey 5 Düzey 6 Düzey 7 Düzey 8 Düzey 9 Düzey 10 Düzey 11 Düzey 12 9 m 1 Mekik=10m
Egzersiz reçetelenmesinde SWT 1.Beklenen VO2 peak (ml/min/kg) = 4.19 + (0.025 x ISWT) mesafe 2.Endurans kapasitesi 85% 3. Endurans kapasitesinin ölçümü için hızı belirle 5.75ml/dk/kg • Örnek • SWT mesafe = 120m • beklenen VO2 peak = 7.19ml/dk/kg • 85% =5.75ml/min/kg • Endurance yürüme hızı = 2.3km/hr • Endurance test düzeyi= Düzey 2 2.3km/st Düzey 2
Egzersiz reçeteleme Egzersiz kapasitesi çok düşük : • Aralıklı aerobik egzersiz /30dk • SatO2> %90 olacak akım hızında O2 desteği • Aralıklı egzersiz: Bu olguda başlangıçta yoğunluk sabit süre artılarak uygulanmalı • Treadmill yürüme hızı= 2km/st • Bisiklet iş yükü ?
Referans yada beklenen VO2pik bulunur • %40’ı alınarak bisiklet yada treadmill’deki iş yükü bulunur • Pik VO2={(44.3+43)X(22.7-0.17X36)}+ • 6 X(64-44.3)=1565 mll/dk • (1565/1000) X 0. 40= 0.6L/dk • Bisiklet ergometrede pik iş yükü ~10Watt • Borg skoru=4 olacak şekilde egzersiz yapmalı Beklenen Pik VO2(ml/dk)={(normalKg+43)X (22.7-0.17X Yaş)} +6 X(ölçülen-normal ağırlık)
Egzersiz reçeteleme • Alt ve üst ekstremite güçlendirme egzersizleri= 3Kere/1-Set , Haftada 3 kez
Ek yaklaşımlar • Medikal tedavisi düzenlendi • AKG’ı incelemesinde Kompanse respiratuar asidoz ve orta derceli hipoksemisi olan olguya , 1 yıl içinde tekrarlayan(3 kez) hasteneye yatış öyküsünün de olması nedeniyle noktürnal NIMV(BİPAP) tedavisi başlandı. • USOT kullanım eğitimi verildi • Portabl taşınabilir O2 desteği için değerlendirilerek sistem reçete edildi • Psikolog görüşü alındı • Nutrisyonel değerlendirme yapılarak diyet reçetelendi
Ev Egzersiz programı • Gözetimli egzersiz sırasında yürüdüğünüz hızda 30Dk /gün yürüyüş yapın • Gözetimli egzersiz sonunda ulaşılan düzeyde alt ve üst ekstremite güçlendirme egzersizlerinizi uygulayın Not: Gözetimli PR programı sürerken önerilen egzersizler haftada 3 kez uygulanmalı. PR programı sonrası haftada 5 gün uygulanmalı