ZELFGESTUURD LEREN

1. ZELFGESTUURD LEREN Annemie Borremans, april 2005

2. ZELFGESTUURD LEREN • Wie luistert, vergeet • Wie kijkt, onthoudt • Wie doet, leert

3. Evolutie in leren (Begeleid Zelfstandig Leren= BZL) Nieuwe verdeling verantwoordelijkheid leraar en leerling  VAN gehoorzame leerder die passief, receptief en reproductief leert VIA een aantal tussenstappen NAAR zelfverantwoordelijk of zelfgestuurd leren door de leerautonome leerder

4. Instructiestijlen • Substituerende instructiestijl = leraar doet voor en legt dit stap voor stap uit • Activerende instructiestijl = leraar geeft opdrachten en geeft feedback • Kapitaliserende instructiestijl = leraar laat zoveel mogelijk beslissingen over aan de leerlingen

5. Het begrip ‘zelfgestuurd leren’ Zelfgestuurd leren is zelfstandig en met zin voor verantwoordelijkheid de sturing van de leerprocessen in handen nemen d.w.z. zelfstandig beslissingen nemen in verband met de leerdoelen, de leeractiviteiten en de zelfbeoordeling.

6. Waarom zelfgestuurd leren? Maatschappelijke ontwikkelingen Bijvoorbeeld:…. Leerpsychologische ontwikkelingen: …..

7. Sociaal constructivisme binnen de leerpsychologie • Leren is actie; wordt door leerling zelf vorm gegeven • Binnen zo authentiek mogelijke leeromgevingen voortbouwen op aanwezige voorkennis • Enkel in confrontatie binnen sociale context krijgt men geïntegreerde kennis

8. Algemene introductie en praktijkvoorbeelden in: Vlaamse Onderwijsraad Secundair Onderwijs (2003) Inspiratiehandboek zelfgestuurd leren. Antwerpen: Garant.

9. Ander interessant boek Piet Delhoofen (1996) De student centraal. Handboek zelfgestuurd onderwijs. Groningen: Wolters (Hoger Onderwijs Reeks).

10. Interessant artikel Vincent Donche, Wouter Brandt, Peter Van Petegem, Naar begeleid zelfstandig leren in Vlaanderen? De noodzaak van een leer- krachtig beleid. In: Tijdschrift voor onderwijsrecht en onderwijsbeleid. 2002-2003, nr.3-4, p. 365-369.

11. Heel wat leerlingen verkiezen een duidelijke uitleg van de leerkracht. Hoe motiveer je hen om zelfstandig te leren? ????

12. Heel wat leerlingen verkiezen een duidelijke uitleg van de leerkracht. Hoe motiveer je hen om zelfstandig te leren? • Interessante inhoud • Bruikbaar product als eindresultaat • Vrijheid in vormgeving opdracht • Haalbare maar niet te gemakkelijke opdracht • Cijfer geven dat meetelt • Positieve sociale druk: resultaten tonen aan de klas

13. Meerwaarde van zelfgestuurd leren ???????

14. Meerwaarde van zelfgestuurd leren • Beter zelfstandig problemen leren oplossen.. (intelligentie verhoogt) • het geleerde is dieper en blijft langer bij • intrinsieke motivatie verhoogt • meer aandacht mogelijk voor de individuele leerling • meer kans voor levenslang en levensbreed leren

15. Zelfgestuurd leren en de leerling Geleidelijkheid en begeleiding Duidelijke referentiekaders Individuele verschillen tussen leerlingen van belang

16. Uitingen van zelfstandig leren bij leerlingen • Sporen zelf informatie op • Constateren zelf lacunes in eigen kennen en kunnen • Stellen zichzelf vragen en toetsen de antwoorden • Schatten tijd in die ze nodig hebben om probleem op te lossen • Gebruiken tijd goed • Weten wanneer ze hulp van anderen moeten inroepen

17. Zelfgestuurd leren en de leerkracht ???????

18. Veranderende rol van de leerkracht/docent Coach Onderhandelaar Lesgever Beoordelaar (alternatieve evaluatiemethoden) Beheerder Organisator Ontwikkelaar van leermiddelen Ontwikkelaar van individuele studieprogramma’s

19. Begrippen (1) • Studentgecentreerd onderwijs: accent op zelfstandig leren (i.p.v. onderwijzen) • Procesgericht onderwijs: accent op begeleiden van denkprocessen • Activerend onderwijs: accent op doen • Probleemgestuurd onderwijs: vertrekken van problemen • Constructieonderwijs: accent op gezamenlijk construeren van een oplossing (product) • Constructivistisch onderwijs: accent op leren is constructief

20. Begrippen (2) • Taakgestuurd onderwijs • Blokonderwijs • Open leren • Individuele studiesystemen • Teleleren • Zelfstudiepakketten • Digitale vormen van leren

21. Zelfgestuurd leren en de school ???????

22. Zelfgestuurd leren en de school Verhouding instructietijd en zelfstandig werken en leren bepalen; keuzemogelijkheden voor leerlingen; aanpak leerproblemen Aangepaste leermaterialen: bijv. studiewijzers, digitale leerplatformen Evaluatie- en rapporteringsvormen kiezen en ontwikkelen: zelfevaluatie, analyse leervorderingen.. Ondersteuning en begeleiding personeel, nascholing ICT-infrastructuur, open leercentra

23. Studiewijzer = document Geheel van richtlijnen om leerling actief en zelfstandig te doen werken en te plannen Contract tussen leerling en leerling Goed beschreven werkverdeling tussen leerling en leraar Fungeert als informatiedocument, werkinstrument, communicatiemiddel

24. Open leercentrum Ruime schoolbibliotheek met een sterke nadruk op het gebruik van digitale informatiebronnen en audiovisuele media Een ruimte waarin zelfstandig werken en leren een topprioriteit is

25. Gebruik van een open leercentrum In groep Individueel Tijdens de schooluren met opdrachten van de leraar Vrij gebruik buiten de schooluren

26. Pedagogische uitrusting van een open leercentrum Deels in open rekken, deels in gesloten kasten: Handboeken, werkboeken, handleidingen Tijdschriften Naslagwerken Video’s Cd-roms Werkmappen leerlingen

27. Technische uitrusting van een open leercentrum Grote zaal Pc’s met internetwerkverbinding, intranet met online catalogus Balie: inlichtingen, uitleenbeheer, begeleiding, fotocopie Projectiescherm voor multimediavoorstellingen Zitplaatsen Evt. uitbreiding met zijlokalen

28. Voorbeeld gebruik van een open leercentrum Eén namiddag per week gedurende drie ‘lesuren’ Voor Nederlands, Frans en Wiskunde ‘Zelfstandig’ beperkte leerstofonderdelen op een gestructureerde manier leren verwerken Integratie ICT (gebruik internet)