LITERATURA GALEGA INTRODUCIÓN

1. LITERATURA GALEGAINTRODUCIÓN

2. QUE É A LITERATURA? • Etimoloxía: lat. LITTERATTURA, que significaba “a letra do alfabeto”. Fai referencia ao que está escrito.

3. QUE É A LITERATURA? • Escasa precisión no significado da verba: pois pode significar o mundo das letras, a arte do escribir, as obras literarias dunha época, as obras literarias dunha corrente ou escritor, a arte presente en obras populares non escritas,...

4. QUE É A LITERATURA? • Aquilo que se comunica a través da linguaxe literaria.

5. QUE É A LITERATURA? • Preguntas: Que é literatura e que non? (epístolas de Platón) Que é boa ou mala literatura? Clara diferenciación entre os xéneros literarios? • Dítao a SOCIEDADE (marca a pauta a clase dominante).

6. QUE É LITERATURA GALEGA? • CRITERIOS: -Temático. -Autoría. -Ideolóxico -Filolóxico ou lingüístico

7. PERIODIZACIÓN DA LITERATURA GALEGA • ÉPOCA MEDIEVAL -Etapa pre-afonsina (1196-1245) -Etapa afonsina (1245-1284) -Etapa dionisíaca (1284-1325) -Etapa posdionisíaca (1325-1354) *Etapa da Escola galego-castelá(1354-1445) *Etapa da Escola castelá portuguesa (fs.XV-ps.XVI) • SÉCULOS ESCUROS (XVI-XVII) • ILUSTRACIÓN (XVIII) • REXURDIMENTO (XIX) -Precursores (1808-1863) -Rexurdimento Pleno (1864-1891) -Decadencia Finisecular (1891-1914) • S.XX-HOXE -Segundo Rexurdimento (1914-1939) -Silencio (1939-1950) -Lenta Eclosión (1951-1981) -Actualidade (1981-Hoxe)

8. QUE CARACTERÍSTICAS TEN A LITERATURA GALEGA? • Literatura independente, non subordinada. • Acusado compromiso socio-patriótico. • Predominio histórico: realismo e poesía. • Desenvolvemento histórico específico. • Recuperación e conquista progresiva de xéneros e público. • Literatura e conflito lingüístico: condicionamento mútuo.

9. CALES SON OS AXENTES DA LITERATURA GALEGA ACTUAL? • Creadores/as:medra o nº; baixa profesionalización; invisibilidade; colectivos (AEG (1936)>AELG(1980)/Pen Clube (1989)) • Lectores/as: desfase estatítico; demasiado apoio no sistema educativo (75% vendas); perfil: estudos altos, nova, urbano ou vilego; tamén valor simbólico e identitario. • Editoras: Tipos de edición: autoedición, institucionais, académicas, gratuítas e editoriais; aumento progresivo dende 1950; o xénero é a narrativa; diversificación. • Librarías e Bibliotecas: 14% especializadas en libro galego; predomina a libraría-papelaría; Federación Galega de Libreiros Galegos; escaseza de bibliotecas; Biblos Clube (2003). • Internet: almacenaxe e información. • Crítica e Premios: boa especialización, problema chegar ao público; premios como promoción.

10. EXEMPLOSNANORRELATOS vs. PINTADAS • Nanorrelatos: “Cando espertou, o dinosaurio todavía estaba alí”, Augusto Monterroso. “Esquece vostede algo?-Ogallá!”, Luis Felipe Lomelí. • Pintadas: “Mil máquinas nunca farán unha flor”

11. EXEMPLOSNANORRELATOS vs. PINTADAS

12. Que máis dá quen o dixo? Se foi un profeta ou se foi a vendedora do mandil A voz corre de boca en boca, Pedindo auxilio, moi silenciosa Hai quen di "pa' qué queixarse?" Xa que está dito, esquécete Hai quen di "pa' qué lembrarse?" O tempo pasa, resígnate Son, voces da terra Son, berros que non chegan Son son, voces deste mundo Son o que son, son como ti e mais eu. Ao teu lado ou ao outro lado do mundo Uns ollos péchanse mentres outros ábrense Marmurio berra constante Aínda que uns din "non oio, isto non vai comigo" E entre ecos e néboas Facémonos os tolos, "Non sei, hai que ver, vaia mundo éste", dicimos. Dende a saliña de estar, revolución do mando a distancia, And the first world keep reaching for the next one. (e o primeiro mundo para seguir chegando á seguinte) Ah, observe todas as persoas solitarias Ah, observe todas as persoas solitarias Eleanor Rigby recolle o arroz da igrexa onde tivo lugar unha voda. Vive nun soño esperando detrás da fiestra cunha expresión que garda nun xarrón xunto á porta Para quen é? Todas a xente solitaria De onde vén? Todas a xente solitaria A onde pertence? O Pai Mc Kenzie, escribe as palabras dun sermón que ninguén vai escoitar Ninguén se achega Míreno traballando, remendando as súas medias de noite cando non hai ninguén De que se preocupa? Eleanor Rigby morreu na igrexa e foi enterrada xunto co seu nome Ninguén asistiu O pai Mc Kenzie sacude a terra das súas mans mentres se afasta da tumba Ninguén foi bendicido. EXEMPLOS: POESÍA vs. CANCIÓNS

13. Dime, porqué non poden vir vivir aquí esa bandeira debuxáchela ti vaia putada, unha fronteira trazada nun mapa non me dí nada veñamos de donde veñamos, estamos igual de vivos ou de mortos, estamos igual de seres humanos pa que cojones separarnos en cachos as culturas as que nos distinguen e non os rangos que crean os putos cartos demasiado empleo, ou demasiado mamoneo co papeleo por eso non deixades pasar ós estranxeiros por eso veñen en pateiras milleiros legalidad, que cojones máis me dá eu quero vivir, quero viaxar ser, o que queira ser o que me pida o corazón e non un puto papel De donde es? do mundo son Que dís que es? un humano son De donde es? do mundo son Que dís que es? un humano, como non que comparte terra con millóns de especies máis De donde dís que es? do mundo son Que dís que es? un humano, como non estranxeiros, estranxeiras que estranxeiro nin que pollas empeza por referirte a seres humanos que as pasan putas, por chegar aquí e que reciben a cambio, detencións policiais porque según o estado español son ilegais anda cóntame outra máis, que esta non ma creo non me poido creer que por ser de outro lado teñas que enseñar un visado un simple papel arrugado, mollado non me colle na cabeza, tristeza eu sei que solo buscas o mellor para os teus e que obtés?, paus desta sociedade facha, que nos acecha e che pecha, a porta nos fuciños da gran botella, onde nos etiquetan coma os viños son os papeles os que fan legales e ilegales? son ilegales os que non teñen papeles? pero esto que é? non entendo nada, non sei nada pero como pode ser unha persoa ilegal pero quen eres ti, para decidir, para impedir ou prohibir que é o que está ben ou está mal se ti impartes o mal quen eres, para impoñerme leis seres humanos, todos iguales, hermanos se nos teus colexios educas aos nenos dende pequenos a ser máis, a ter máis, capitalista enseña humildad, enseña unidad enseña respetar ó prójimo sea de onde sea criminalizades a xente,por ser de fora pero de fora de donde, o mundo é de todos que esteamos dirixidos por catro tolos que se forran a costa dos que sudan por eles non quere dicir, que o mundo non debera ser de todos e te invito a soñar, por un mundo ceibe sin fronteiras, nin barreiras bandeiras sin colores alzamos culturas diferentes, nunca rechazamos hermanos, esteamos donde esteamos igual de seres humanos De donde es? do mundo son Que dís que es? humano son De donde es? do mundo son Que dís que es? humano, como non que comparte terra con millóns de especies máis De donde dís que es? do mundo son Que dís que es? un humano, ti non? Como non. InvernoChove, chove na casa do pobree no meu corazón tamén chove.Dor da mau encallecida,dor da xente aterecidade frío polos camiños.Dor dos vellos e meniños.Dor dos homes desherdadose dos que están aldraxados.Mágoa da ferida allea.Dor dos que están na cadea,dos que sofren a inxustizae viven baixo a cobiza.Mágoa e loitopor tanto pranto que escoito.No meu peito, sulagado,soturno, fondo, calado,un río de amor se move.Chove, chove na casa do pobree no meu corazón tamén chove. Celso Emilio Ferreito, Longa noite de Pedra, 1962 EXEMPLOS: POESÍA vs. CANCIÓNS