120 likes | 286 Views
Biologiczne Mechanizmy Zachowania. -12- Mowa i język. Co to jest język. definicja Blocha i Tragera z 1942 (za Jean Aitchison, 1991) która mówi: “Język to system arbitralnych symboli dźwiękowych, za pomocą których współdziała dana społeczność”. Jak to się robi?.
E N D
Biologiczne Mechanizmy Zachowania -12- Mowa i język
Co to jest język • definicja Blocha i Tragera z 1942 (za Jean Aitchison, 1991) która mówi: “Język to system arbitralnych symboli dźwiękowych, za pomocą których współdziała dana społeczność”.
Jak to się robi? • Charles Hockett zaproponował: Definicja określa dziesięć cech które musi spełnić gatunek by móc powiedzieć, że posługuje się on językiem, a mianowicie: posługiwanie się kanałem dźwiękowym, arbitralność, semantyczność, przekaz kulturowy, spontaniczne stosowanie języka, dialogowość, dwoistość strukturalna, autonomiczność mowy, strukturalność i kreacyjność.
Punkt wyjścia • Nauczyć zwierzęta mówić słowa • Uczyć takie, które są blisko z nami spokrewnione • Dwie drogi próbowania: • wychowywać zwierzę jak człowieka • stosować zasady eksperymentalne
Pierwsze próby • 1931 - Kellog I Kellog • siedmiomiesięczna szympansica Gua - wychowywana jak ludzkie dziecko wraz z ich synem Donaldem • rozumiała ponad 70 pojedynczych wyrazów - ale nigdy nic nie mówiła
Pierwsze próby • 1947 - Hayes i Hayes • szympansica Viki - bardzo instensywnie uczona angielskiego • umiała powiedzieć 4 słowa po trzech latach ćwiczeń. • mama • papa • cup • up
Nowy paradygmat badań • Zaczęło się od badań Gardnerów - 1969-1976 • Szympansica Washoe • wiek ok. pół roku • nauka ALS • Tryb - stale przebywała z ludźmi uczona przy okazji • zdarzało się że zmieniała temat, wpadała w złość, uciekała, gryzła opiekuna.
Przypadek Washoe • Postępy były zdumiewające. Początkowo opanowała podstawowe wyrazy • iść, daj mi, pospieszyć się, słodki, łaskotki, • po 21 miesiącach liczba używanych słów wynosiła 34 potem wzrosła do 100 • Zarzuty psycholingwistów koncentrowały się na braku przestrzegania zasad gramatyki
Przypadek Sary (Premack) 1966 • mieszkała w klatce i uczono ją układania żetonów na magnetycznej tablicy • np. czerwony kwadrat = banan rozumiała ponad 100 wyrazów • Przykłady prób eksperymentalnych: • Kładziono jabłko i banan i „mówiono” jeżeli jabłko to czekolada. • Sara położyć jabłko na talerz • Czy kubek = łyżka? • Prawidłowe odpowiedzi wynosiła 70/80 %
Przypadek Lany (Rumbaugh, 1977-1980) • Lana - trening w modelu Sary • Klatka to pokój z klawiaturą komputera na całą ścianę od 1971 roku uczona symboli na klawiaturze • Klawiatura sprzężona jest z automatem wydawania rzeczy
Przypadek Koko (Paterson, 1978-1998) • Koko gorylica • IQ Koko = 85-95 (skala S-B) • Po pięciu latach nauki 645 pozycji słownikowych, a słownik roboczy wynosi 375 słów
Przypadek Koko (Paterson, 1978-1998) • Przykłady kreatywności i autonomizacji • np. słomka = słomka do napojów, papieros, wąż plastikowy, antena radia. • Oczy-kapelusz = maska • Słodka skała = słodka czerstwa bułka • Ja tam płakać = na obrazek goryla w kąpieli • Przekleństwa = Pełny klozet, paskudny diabeł