Kenmerk 12 Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur Les 3: Byzantium

1. Kenmerk 12Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuurLes 3: Byzantium

2. Ontstaan Byzantium • In 330 nc koos Constantijn de Grote het plaatsje Byzantium als nieuwe hoofdstad voor zijn keizerrijk • Onmiddellijk startte hij een gigantisch bouwproject een Romeinse hoofdstad waardig • De stad van Constantijn – Constantinopolis – lag zeer strategisch • Tussen Azië, Europa en Afrika • Aan zee • Alle belangrijke handelsstromen vloeiden langs haar

4. Constantinopel blijft, Rome zakt weg • In 476 viel het West-Romeinse Rijk maar Byzantium blijft overeind. Waardoor? • De gunstige ligging van haar hoofdstad • Welvarend en dichtbevolkt platteland, waardoor andere volken beter buiten de deur konden worden gehouden (zie Volksverhuizingen) • Daarnaast versterkte Keizer Justinianus zijn rijk (regeerperiode: 527-565 NC) • Efficiëntie en centralisatie van het bestuur • Leiding leger en bureaucratie • hervormde hij het rechtssysteem: Corpus Iurus • Deze moderne, heldere wetgeving stond model voor de rechtssystemen van latere Europese staten

5. Heel belangrijk was de versmelting (al vóór Justinianus) van Kerk en staat. De keizer was het verlengstuk van God op aarde Hij droeg zorg voor de sociale orde; de maatschappij was een afspiegeling van de goddelijke samenleving. Alle handelingen van de keizer waren dan ook heilig en vol symboliek. Maar als hij zijn werk niet goed deed, kon hij ook worden afgezet Tevens trachtte Justinianus veel van het Oude Rijk te heroveren (zie groene gebied ▼) Constantinopel blijft, Rome zakt weg Justinianus

6. Byzantijnse Cultuur • Vanaf de 6e eeuw wordt Oost-Grieks de officiële taal • De gehele cultuur was doordrenkt van het geloof • Zo werd Constantinopel gezien als het nieuwe Jeruzalem • Bijna alle kunst was religieuze kunst • Vele iconen, fresco’s en muurschilderingen • Bouwen van kerken • Kleine in de vorm van een Grieks kruis ► • Maar ook grote, zoals de Hagia Sophia, waarmee men de bouwkunst in de wereld naar een hoger plan tilde • Grote koepels, en zuilen galerijen en kroonlijsten • Daarnaast behield het rijk vele facetten van de klassiek Griekse en Romeinse cultuur • Zoals bouwen, literatuur, beeldende kunst, taal enz. • In de laatste paar eeuwen van het rijk trokken veel geleerden, intellectuelen en kunstenaars naar het Westen en namen hun cultuur(-goed) mee (export van ideeën)

7. Hagia Sophia Fresco Icoon

8. Interieur Hagia Sophia

9. Byzantijnse Economie • Een rijke landbouweconomie gebaseerd op de typische mediterrane producten • Olijven, wijn, graan, groenten, kaas • Hoge belasting 1/3 (!) van de oogst • Nijverheid was in strikte gilden verdeeld • De staat sloeg een staatsmunt • Gunstige ligging op dé handelsrouten betekende (extra) inkomsten

10. Neergang Byzantium • Vijf grote complexen van oorzaken • Onderlinge machtsstrijd in het rijk • Burgeroorlogen en dynastieruzies • Steeds sterker wordende handelsconcurrentie met het Westen • De Pest • 1347, tweederde van de bevolking overlijd • Botsingen met de Westerse Kerk (RK) • Beide dachten het ware geloof te prediken en beide wilden alle niet-Christenen bekeren (wedloop) • Kruisvaarders ontwrichtten het Rijk • Vanaf de eerste kruistocht, 1096-1099 • Bij de 4e kruistocht werd deze stad zelfs veroverd • Oorlogen met volken die het op het land en de rijkdom van de Byzantijnen hadden voorzien • Turken en aanverwante Aziatische volken (al vanaf de 6e eeuw) trachtten zij het gebied in te komen • Noormannen • Noord-Italiaanse stadsstaten (Venetië, Genua, Florence)

11. De komst van een nieuw Turks volk, de Ottomanen Vanaf 1337 bezaten zij al enige Byzantijnse steden In 1397 werd Constantinopel voor het eerst omsingeld Pas in 1453 kregen de Ottomanen de stad definitief in handen De stad werd niet in brand gestoken; er werd noch gesloopt, noch op grote schaal geplunderd, haar erfenis was in goede handen! Laatste fase Byzantium • Veroverring van Constantinopel in 1453 (1455)

12. Ontwikkeling Ottomaanse Rijk tot 1683