Kontrola eksportu i bezpieczeństwo jądrowe

1. Kontrola eksportu i bezpieczeństwo jądrowe Wspólnotowe Centrum Badawcze (JRC) Komisji Europejskiej

2. Konspekt • Wprowadzenie • Międzynarodowa kontrola handlu i eksportu • Reżimy międzynarodowe i listy kontrolne produktów podwójnego zastosowania (dual-use DU) • Egzekwowanie: • Identyfikacja towarów • Narzędzia wspierające

3. Kluczowe daty • 1946 ustawa o energii atomowej (ustawa McMahon) ustanawia program ograniczenia rozpowszechniania informacji; • 1953program „Atom dla Pokoju” przedstawiony przez prezydenta Dwighta D. Eisenhoweradotyczący otwartego dostępu do technologii atomowych pod warunkiem ich pokojowego wykorzystywania; • 1956Komitet Koordynacyjny Wielostronnej Kontroli Eksportu (COCOM)utworzony w celu zakazu eksportu wrażliwych technologii, głównie możliwych do wojskowego wykorzystania,do członków Paktu Warszawskiego i Chin … chińska próba atomowa (1964) • 1968 Układ o Nierozprzestrzenianiu Broni Jądrowej …indyjska próba atomowa (1974) • 1978 Grupa Dostawców Jądrowych - NSG(lista kontrolna „Trigger List”), … iracki program jądrowy • Protokół dodatkowy • Przyjęcielisty kontrolnej produktów podwójnego zastosowania

4. Kontrola eksportu i bezpieczeństwo jądrowe Legislacja Inspekcje materiały Ekstrakcja, wzbogacanie, przetwarzanie uranu: instalacje Przetwarzanie paliwa, napromieniowanie: Ochrona fizyczna NPT (+AP)  Reżimy zapewniające bezpieczeństwo Reżimy kontroli eksportu Kontrola granicy wyposażenie, itd. Produkcja przemysłowa:

5. Rezolucja 1540 (2004) przyjęta 28 kwietnia 2004 przez Radę Bezpieczeństwa ONZ Nakłada na państwa wymóg powstrzymania się od wspierania podmiotów niepaństwowych w próbach rozwijania, nabywania, wytwarzania, posiadania, transportowania, przekazywania lub wykorzystywania broni jądrowej, chemicznej i biologicznej oraz środków jej przenoszenia; Nakłada na państwa wymóg przyjęcia i egzekwowania, zgodnie ze swoimi narodowymi procedurami, odpowiednich skutecznych przepisów zakazujących wszelkim podmiotom innym niż państwa wytwarzania, nabywania, posiadania, rozwijania, transportowania, przekazywania lub wykorzystywania broni jądrowej, chemicznej i biologicznej oraz środków jej przenoszenia Rezolucja RB ONZ 1540

6. Zobowiązuje państwa do podjęcia i wdrożenia efektywnych środków krajowej kontroli w celu zapobieżenia proliferacji broni jądrowej, chemicznej i biologicznej oraz środków jej przenoszenia, włączając w to odpowiednie środki kontroli materiałów z nimi związanych, w tym do: … (c) Rozwijania i utrzymywania efektywnych środków w zakresie kontroli granicznych i egzekwowania prawa w celu wykrywania, zapobiegania i zwalczania, w tym w razie potrzeby poprzez współpracę międzynarodową, nielegalnego handlu i pośrednictwa w handlu takimi produktami, zgodnie z prawem krajowym i międzynarodowym; Rezolucja RB ONZ 1540

7. d) Ustanowienia, rozwoju, przeglądu i utrzymywania odpowiednich skutecznych krajowych środków kontroli eksportu i przewozu, w tym odpowiednich przepisów ustawowych i wykonawczych dotyczących kontroli wywozu, tranzytu, przeładunku i ponownego wywozu oraz kontroli finansowania i innych usług z nimi związanych, które mogą przyczynić się do rozprzestrzeniania broni jądrowej, jak również ustanowienie kontroli użytkowników końcowych oraz ustanowienie i wprowadzenie odpowiednich sankcji karnych i cywilnych za naruszenie tych przepisów; Rezolucja RB ONZ 1540

8. ? ? Kontrola eksportu produktów podwójnego zastosowania

9. Czym są produkty podwójnego zastosowania ? • produkty, włącznie z oprogramowaniem i technologią, które mogą być stosowane zarówno w celach cywilnych, jak i wojskowych, oraz obejmują wszystkie towary, które mogą być użyte zarówno w zastosowaniach niewybuchowych, jak i w jakikolwiek sposób do wspomagania wytwarzania broni jądrowej lub innych urządzeń do wybuchu jądrowego Rozporządzenie Rady (WE) Nr 428/2009 ustanawiające wspólnotowy system kontroli wywozu, transferu, pośrednictwa i tranzytu w odniesieniu do produktów podwójnego zastosowania

10. Dlaczego zwracamy na nie uwagę? • Mogą pomagać w rozwoju, produkcji, obsłudze, eksploatacji, konserwacji, przechowywaniu, wykrywaniu, identyfikacji lub rozprzestrzenianiu broni chemicznej, biologicznej lub jądrowej i rozwoju, produkcji, utrzymaniu lub przechowywaniu pocisków zdolnych do przenoszenia takiej broni

11. Proces kontroli eksportu Zakup tak Produkt z listy? Odmowa procedura DU nie eksport Wykrycie, śledztwo, postępowanie Egzekucja prawa Przegląd techniczny eksport Cło / kontrola graniczna Handel (Standardowa klasyfikacja towarów)

12. Listy kontrolne • Lista uzbrojenia • Embarga • Lista nuklearna („trigger list”) • Listy kontrolne produktów podwójnego zastosowania: • nuklearne (spoza„trigger list”) • chemiczne • biologiczne • technologie rakietowe

13. Międzynarodowe reżimy kontrli eksportu http://www.nuclearsuppliersgroup.org/guide.htm http://www.mtcr.info/english/index.html http://www.australiagroup.net/en/index.html http://www.wassenaar.org/controllists/index.html http://www.opcw.org/chemical-weapons-convention

14. Kategorie DU (WE 428/2009) Kategoria 0 – materiały, instalacje i urządzenia jądrowe, Kategoria 1 – materiały, substancje chemiczne, mikroorganizmy i toksyny, Kategoria 2 – przetwarzanie materiałów, Kategoria 3 – elektronika, Kategoria 4 – komputery, Kategoria 5 – telekomunikacja i ochrona informacji, Kategoria 6 – czujniki i lasery, Kategoria 7 – nawigacja i awionika, Kategoria 8 - urządzenia okrętowe, Kategoria 9 – układy napędowe, pojazdy kosmiczne i ich wyposażenie. Każda kategoria podzielona jest na 5 grup produktów A - systemy, urządzenia i części, B - urządzenia testujące, kontrolne i produkcyjne, C - materiały, D - oprogramowanie, E - technologia.

15. Cykl paliwowy i rozwój broni Wydobywanie i przetwarzanie rudy uranu Wytwarzanie ładunków z wysoko wzbogaconym uranem Przetwarzanie uranu Wzbogacanie uranu Komponenty wybuchowe i nienuklearne Rozwój i testowanie systemów Broń Grafit lub ciężka woda Wytwarzanie ładunków z plutonem Wytwarzanie paliwa do reaktorów Reaktor Ponowne przetworzenie

16. Struktura „Trigger List” NSG Aneksydo INFCIRC/254/Rev.8/Part 1 Guidelines • 1. Źródła i materiały rozszczepialne • 2. Wyposażenie i materialy nienuklearne • 3. Urządzenia i wyposażenie specjalnie zaprojektowane lub przystosowane do przerobu napromieniowanych elementów paliwowych • 4. Urządzenia i wyposażenie specjalnie zaprojektowane lub przystosowane do wytwarzania elementów paliwowych do reaktorów jądrowych • 5. Instalacje i urządzenia specjalnie zaprojektowane lub przystosowane do separacji izotopów uranu, inne niż przyrządy analityczne • 6. Urządzenia i wyposażenie specjalnie zaprojektowane lub przystosowane do produkcji lub wzbogacania ciężkiej wody, deuteru i związków deuteru • 7. Urządzenia i wyposażenie specjalnie zaprojektowane lub przystosowane do przetwarzania uranu i plutonu do wykorzystania w produkcji elementów paliwowych i separacji izotopów uranu, określone w pkt 4 i 5

17. Lista DU NSG(INFCIRC/254/rev.5/Part 2)1. Wyposażenie przemysłowe 1.A. SPRZĘT, ZESTAWY, CZĘŚCI 1.A.1. Szyby chroniące przed wysokoenergetycznym promieniowaniem 1.A.2. Kamery i soczewki odporne na promieniowanie 1.A.3. Roboty, manipulatory i jednostki sterujące 1.A.4. Zdalnie sterowane manipulatory 1.B. WYPOSAŻENIE DO PRODUKCJI I TESTOWANIA 1.B.1. Maszyny do tłoczenia kształtowego, maszyny do wyoblania z funkcją tłoczenia kształtowego, trzpienie 1.B.2. Obrabiarki 1.B.3. Urządzenia kontroli wymiarów, instrumentów i systemów 1.B.4. Piece indukcyjne z regulowaną atmosferą, i zasilanie do nich 1.B.5. Prasy izostatyczne i związane z nimi urządzenia 1.B.6. Systemy do badań wibracyjnych, sprzęt i komponenty 1.B.7. Instalacje do próżniowego odlewania oraz posiadające inną regulowaną atmosferę oraz związane z nimi urządzenia

18. Lista DU NSG (INFCIRC/254/rev.5/Part 2)2. Materiały 2.A. SPRZĘT, ZESTAWY, CZĘŚCI 2.A.1. Tygle, wykonane z materiałów odpornych na płynne aktynowce 2.A.2. Katalizatory platynowe 2.A.3. Elementy kompozytowe w postaci rur 2.B. WYPOSAŻENIE DO PRODUKCJI I TESTOWANIA 2.B.1. Instalacje lub urządzenia do produkcji trytu, a także ich wyposażenie 2.B.2. Instalacje i urządzenia do separacji izotopów litu, a także ich wyposażenie 2.C. MATERIAŁY 2.C.1. Aluminium 2.c.2. Beryl 2.C.3. Bizmut 2.C.4. Bor 2.C.5. Wapń 2.C.6. Trifluorek chloru 2.C.7. Materiały włókniste lub włókienkowe 2.C.8. Hafn 2.C.9. Lit 2.C.10. Magnez 2.C.11. Stal walcowana 2.C.12. Rad-226 2.C.13. Tytan 2.C.14. Wolfram 2.C.15. Cyrkon 2.C.16. Proszek niklu lub porowaty nikiel metaliczny 2.C.17. Tryt 2.C.18. Hel-3 2.C.19. Radionuklidy alfa-promieniotórcze

19. 3. Sprzęt i wyposażenie do separacji izotopów uranu (spoza „Trigger List”) 3.A. SPRZĘT, ZESTAWY, CZĘŚCI 3.A.1. Przemienniki częstotliwości lub generatory 3.A.2. Lasery, wzmacniacze i oscylatory na laserach 3.A.3. Zawory 3.A.4. Nadprzewodnikowe elektromagnesy solenoidalne 3.A.5. Zasilacze prądu stałego dużej mocy 3.A.6. Zasilacze prądu stałego o wysokim napięciu 3.A.7. Przetworniki ciśnienia 3.A.8. Pompy próżniowe 3.B. WYPOSAŻENIE DO PRODUKCJI I TESTOWANIA 3.B.1. Ogniwa elektrolityczne do produkcji fluoru 3.B.2. Wytwarzania wirnika lub sprzęt do montażu oraz prostowania wirników, trzpienie do formowania mieszków i matryc 3.B.3. Centryfugi wielopłaszczyznowe 3.B.4. Maszyny do produkcji kompozytów i związane z nimi urządzenia 3.B.5. Elektromagnetyczne separatory izotopów 3.B.6. Spektrometry masowe

20. 4. Wyposażenie do produkcji ciężkiej wody (spoza„Trigger List”) • 4.A. SPRZĘT, ZESTAWY, CZĘŚCI • 4.A.1. Specjalistyczne opakowania • 4.A.2. Pompy • 4.A.3. Turborozprężarki lub zestawy turborozprężarka-sprężarka • 4.B. WYPOSAŻENIE DO PRODUKCJI I TESTOWANIA • 4.B.1. Kolumny do wymiany woda-siarkowodór 4.B.2. Kolumny do kriogenicznej destylacji wodoru4.B.3. Konwertery lub inne urządzenia do syntezy amoniaku • 4.C. MATERIAŁY • 4.D. OPROGRAMOWANIE • 4.E. TECHNOLOGIE

21. 5. Urządzenia pomiarowe i testujące do rozwoju wybuchowych urządzeń jądrowych 5.A. SPRZĘT, ZESTAWY, CZĘŚCI 5.A.1. Fotopowielacze 5.B. WYPOSAŻENIE DO PRODUKCJI I TESTOWANIA 5.B.1. Generatory promieniowania rentgenowskiego lub impulsowe akceleratory elektronów 5.B.2. Wielostopniowe lekkie działa gazowe lub inne zaawansowane systemy miotające 5.B.3. Mechaniczne kamery z wirującym zwierciadłem 5.B.4. Elektroniczne kamery smugowe, elektroniczne kamery obrazowe, obudowy i urządzenia do nich 5.B.5. Specjalistyczne oprzyrządowanie do eksperymentów hydrodynamicznych 5.B.6. Szybkie generatory impulsowe

22. Główne podsystemy i wyposażenie rakiet balistycznych Elementy konstrukcyjne Płaty, korpusy, dysze Ładunek NBC, konwencjonalny Napęd Silniki, sterowniki, napędzanie Kierowanie Akcelerometry, żyroskopy, komputery, elektromechanika Wyposażenie do testowania Rotacja, wibracje, temperatura, ciąg Wystrzeliwanie Transportery, radary

23. Produkcja broni chemicznej Prekursory Synteza Oczyszczanie Przechowywanie Uwolnienie Likwidacja odpadów

24. Rozwój i wytwarzanie broni biologicznej TESTOWANIE AEROZOLI SYSTEMY UWALNIANIA DO ŚRODOWISKA SZCZEPIONKI PRODUKCJA UZYSKIWANIE STABILIZACJA OCHRONA

25. Identyfikacja towarów • Podejrzane towary posiadają złą dokumentację, o ile w ogóle ją mają • Porównanie licencji eksportowej i deklaracji celnej z produktami • Kody celne różnią się od kodów list kontrolnych • Potrzebne wparcie techniczne • Narzędzia • Opisy możliwe zastosowania, obecność na listach kontrolnych, zdjęcia • Zharmonizowany system, kody celne listy kontrolne

26. Narzędzia informatyczne • Departament Enrgii Stanów Zjednoczonych– Agencja NNSA: SCORE (identyfikacja towarów) • Wielka Brytania: Goods Checker (sprawdza obecność towarów na listach kontrolnych) • Wielka Brytania: CHIEF (celnicy mają dostęp do dokumentacji licencyjnej, analizy ryzyka oraz pomocy technicznej) • Wspólnota Europejska: TARIC