KIEDY DZIECKO TRZEBA UMIEŚCIĆ w pieczy zastępczej?

1. KIEDY DZIECKO TRZEBA UMIEŚCIĆ w pieczy zastępczej? Małgorzata Skrzypczak RODK 2, CHOA „Pro Familia”

2. Analizujemy Warunki życiowe Obraz rodzica Rokowania Obraz dziecka

3. GŁÓWNE ASPEKTY OCENY POSTAW RODZICÓW I ICH WYDOLNOŚCI W RODZINACH NATURALNYCH(propozycja kryteriów) • Zasoby własne rodzica • Faktyczna dostępność rodzica • Wiedza rodzica o dziecku • Funkcjonowanie społeczne rodzica • Jakość zaplecza społecznego, które mają rodzice

4. Zasoby własne rodzica • Stan zdrowia fizycznego i psychicznego umożliwiający dobre pełnienie roli rodzicielskiej • Predyspozycje osobowościowe rodzica w tym tzw. inteligencja emocjonalna (zdolność rozpoznawania i zaspokajania potrzebpsych. dziecka), styl przywiązania rodzica • Funkcjonowanie intelektualne, poziom zdobytego wykształcenia • Kompetencje życiowe, wzorce wyniesione z rodziny pochodzenia, urazy psychiczne z okresu dzieciństwa • Umiejętność radzenia sobie z własnymi problemami i konfliktami bez obciążania dziecka, gotowość do korzystania z pomocy • Posiadane przez rodzica warunki materialne • Umiejętność korzystania z „zaplecza społecznego”, np. relacje z szerszą rodziną • Zdolność do realistycznej oceny trudności i faktyczna gotowość do ich rozwiązywania

5. Predyspozycje osobowościowe rodzica (1) 1. Jakość inteligencji emocjonalnej • umiejętność rozpoznawania sygnałów dziecka, jego emocji i reagowania na nie • zdolność do współbrzmienia emocjonalnego z dzieckiem • poczucie satysfakcji z kontaktu z dzieckiem, także fizycznego - poszanowanie autonomii dziecka • umiejętność adekwatnej ochrony dziecka (także przed konfliktami) • dostosowywanie wymagań do poziomu rozwoju dziecka • Umiejętność stawiania granic i dyscyplinowania bez upokarzania

6. Predyspozycje osobowościowe rodzica (2) 2. Zapewnianie stabilnego środowiska i stałości relacji 3. Rozumienie zmieniających się potrzeb rozwojowych 4. Towarzyszenie dziecku w zadaniach rozwojowych 5. Zdolność do zapewnienia bogatego w bodźce środowiska wychowawczego 6. Zdolność do rozpoznawania własnych trudności, realistyczna samoocena sposobu pełnienia roli rodzicielskiej.

7. Faktyczna dostępność rodzica • Stopień obciążenia pracą zawodową i faktyczna dostępność rodzica dla dziecka (proporcja czasu, które dziecko spędza z opiekunami i rodzicami, akceptowanie długotrwałych wyjazdów zwłaszcza w okresie wczesnego dzieciństwa)

8. Wiedza rodzica o dziecku i poczucie własnej wydolności • Wiedza o przebiegu rozwoju i zdrowiu • Znajomość aktualnych zadań, przeżyć,trudności dziecka, • Znajomość środowiska rówieśniczego dziecka, • Poczucie przewidywalności zachowań dziecka„czytelności” dla rodzica, • Dobre porozumienie i współpraca z dzieckiem, • Ocena własnych kompetencji rodzicielskich jako wystarczających (poczucie skuteczności jakoopiekuna i wychowawcy)

9. Funkcjonowanie społeczne rodzica • karalność, • uzależnienia, • stabilność sytuacji zawodowej, • konflikty rodzica w najbliższym otoczeniuspołecznym, • pozytywna i realistyczna ocena radzenia sobiez zadaniami życiowymi, • zgodność deklarowanych norm z działaniami.

10. Jakość wspólnoty rodzinnej • spójność, bliskość jej członków, gotowość do wspierania się, • dobra jakość atmosfery, przewaga uczuć pozytywnych nad negatywnymi w relacjach, • wyraźne granice między podsystemami w rodzinie, • umiejętność rozwiązywania konfliktów i porozumiewania się, • otwartość rodziny, gotowość do nawiązywania przyjaźni, • przewidywalność zachowań, czytelność zasad, • obowiązujące wartości, wzorce, zwyczaje, rytuały nie są nieracjonalne i nie kłócą się z zasadami życia społecznego.

11. Ocena wydolności rodzicielskiej na podstawie obrazu dziecka (1) Stopień zaspokojenia potrzeb dziecka • bytowych • zdrowotnych • edukacyjnych • społecznych • emocjonalnych Ujawniane przez dziecko zaburzenia, które mogą wskazywać na występowanie przemocy • psychicznej • fizycznej • seksualnej

12. Ocena wydolności rodzicielskiej na podstawie obrazu dziecka (2) • Ujawniane przez dziecko zaburzenia, które wskazują na zaburzenia więzi (wskaźniki pozabezpiecznych stylów przywiązania) • Relacje dziecka z rodzicem (sygnalizowanie potrzeb, szukanie oparcia w nowej sytuacji)

13. Trudności przy diagnozie więzi emocjonalnej dziecka z rodzicem • Im dziecko bardziej zależne od rodzica, tym bardziej go chroni (nawet gdy rodzic jest prześladowcą). • Im dłużej trwa patologiczna sytuacja, tym mniej dziecko wierzy w zmianę. • Im dłużej trwa patologiczna sytuacja, tym mechanizmy obronne są bardziej utrwalone. • Normy, nawyki, obraz świata dziecka kształtował rodzic. • Rodzina chroni się przed ingerencją w jej sprawy ze strony instytucji. Dziecko może być pod presją rodzica.

14. Pytania • Z czego wynikają problemy rodziny? • TRUDNOŚCI MATERIALNE, MIESZKANIOWE • BEZROBOCIE • SILNE OBCIĄŻENIE RODZICA ZADANIAMI RODZICIELSKIMI (wielodzietność, choroby dzieci) • ZŁY STAN ZDROWIA FIZYCZNEGO • ZŁY STAN ZDROWIA PSYCHICZNEGO • ZABURZENIE OSOBOWOŚCI • UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE • BARDZO NISKIE KOMPETENCJE ŻYCIOWE • ZABURZONE RELACJE RODZINNE, PRZEMOC • UZALEŻNIENIA • PRZESTĘPCZOŚĆ • Jak długo trwa nieprawidłowa sytuacja? • Kto, w jaki sposób i w jakim stopniu kompensował dziecku dysfunkcje rodziców? • Jakie są skutki nieprawidłowości dla dalszego rozwoju dziecka? • Jeśli skutki są bardzo toksyczne to ILE CZASU DAJEMY SOBIE NA DECYZJĘ • Co - zgodnie z dobrem dziecka - powinno nastąpić po zabraniu go ze środowiska rodzinnego?

15. Najczęstsze przyczyny błędów w ocenianiu sytuacji dziecka • Diagnozowanie rodzica na podst. prezentowanych przy nas zachowań wobec dziecka, przy nieuwzględnianiu (braku) danych na temat rodzica i historii rodziny. Ograniczone możliwości weryfikowania tego, co rodzic mówi. • Diagnozowanie sytuacji wyłącznie na podst. prezentowanych przy nas zachowań dziecka wobec rodzica. • Nieświadomość złożoności materii, jaką są więzi emocjonalne, nieświadomość obron psychicznych występujących u dziecka i kompensowania przez nie deficytów więzi. • Lęk przed podjęciem decyzji, odwlekanie. • Współczucie dla rodzica i budowanie na jego deklaracjach, a nie na faktach • Sztywne, aprioryczne założenia. • Wiara, że rodzina biologiczna zawsze zaspokoi lepiej potrzeby emocjonalne dziecka niż środowisko pieczy zastępczej. • Przecenianie realnych możliwości instytucji pomocowych i kontrolujących • Nasze mechanizmy obronne.

16. Dziękuję za uwagę