Metodyka nauczania języka polskiego Wykład 7 Integracja na lekcjach języka polskiego

1. Metodyka nauczania języka polskiegoWykład 7Integracja na lekcjach języka polskiego Dr Krzysztof Koc

2. Założenia procesu integracji • Wiedza nie istnieje poza podmiotem poznającym – człowiek tworzy znaczenie, tego, co widzi (postrzega) i wiedzę o tym, co widzi. Wiedza jest także konstruowana społecznie. • Wiedza ma charakter rozwojowy, jest też uwarunkowana społecznie i kulturowo. • Wiedza składa się z faktów, zasad, teorii wyprowadzonych z obserwacji świata, ale jest to też zdolność celowego wykorzystywania informacji . 4. Poznawany świat jest niejednoznaczny, złożony, skomplikowany.

3. Istota procesu integracji Integracja to proces zmagania się: • wiedzy osobistej z przekazem kulturowym, • wiedzy proceduralnej i deklaratywnej. Integracja to proces ciągłego łączenia nowych reprezentacji świata za pomocą języka i symboli

4. Typy integracji • Integracja według materiału(np. wg przedmiotów szkolnych): CO? 2. Integracja wokół postaw (wartości, osiągnięć). W JAKIM CELU? 3. Integracja poprzez metody (nauczania i uczenia się). JAK?

5. Trójkąt integracyjnyWiesława Wantuch, Aspekty integracji w nauczaniu języka polskiego, Kraków 2005 Integracja poprzez metody Integracja wokół postaw Integracja wg materiału

6. Trójkąt integracyjnyWiesława Wantuch, Aspekty integracji w nauczaniu języka polskiego, Kraków 2005 • Integracja poprzez metody • Wykład • Dyskusja • Przekład intersemiotyczny • Analiza dokumentacyjna • (analiza problemowa, praca pod kierunkiem, rozmowa nauczająca) • Projekt • Czytanie ze zrozumieniem • Analiza wykonawcza • Twórcze naśladowanie wzorów • Praktyka pisarska itd.. • Integracja wokół postaw • Samokształcenie • Kreatywność • Komunikowanie się • Twórcze rozwiązywanie problemów • Funkcjonalne posługiwanie się technologiami informacyjnymi • Kompetencje estetyczne • Rozumienie tradycji i jej wpływu na współczesność itp.. • Integracja wg materiału • Język polski (kształcenie literacko-kulturowe i kształcenie językowe) • Historia • Religia • Plastyka • Języki obce • Matematyka itp.

7. Koncepcja integrowania kształcenia literackiego i językowegoZałożenia – Z. A. Kłakówna • Człowiek istnieje w kulturze i poprzez kulturę – jakość i sposób udziału w kulturze zależy od opanowania i znajomości kulturowych znaków, reguł i znaczeń oraz od umiejętności posługiwania się nimi. • Celem lekcji języka polskiego jest kształtowanie kulturowej kompetencji. • Udział w kulturze odbywa się poprzez język – dlatego ważna jest nauka odbioru i tworzenia tekstów językowych o rozmaitym stopniu skomplikowania. • Każdy język prezentuje swoisty dla siebie obraz świata. • Świadomość językowa decyduje o stopniu przynależności do rozmaitych wspólnot – rodzinnej, religijnej, narodowej, środowiskowej. • Należy projektować sytuacje dydaktyczne służące rozwijaniu sprawności językowej w celu zrozumienia siebie i świata w ich różnorodności. • O wiązaniu kształcenia literackiego z językowym decydować powinny uniwersalne problemy kulturowe. • Istotą integracji jest rozumienie własnego losu oraz własnej sytuacji, a także pomoc w definiowaniu i odnajdywaniu się w różnych sytuacjach komunikacyjnych.

8. Koncepcja integrowania kształcenia literackiego i językowego Baśń na lekcjach języka polskiego - kształcenie kulturowe Funkcje baśni • Pokazuje wewnętrzne, egzystencjalne problemy człowieka/dziecka: np. rywalizacja między rodzeństwem, zależność od osób dorosłych, powinności moralne. • Skłania do refleksji nad takimi kwestiami jak śmierć, starość, życie wieczne. • Przedstawia sposób radzenia sobie z wyżej wymienionymi problemami (ukazuje możliwe odpowiedzi). • Wychowuje poprzez ukazywanie następstw określonego działania. • Ukazuje wartość zachowania zgodnego z regułami etyki. • Pomaga zrozumieć naturę zła i jego funkcję w świecie.

9. Koncepcja integrowania kształcenia literackiego i językowego Baśń na lekcjach języka polskiego - kształcenie kulturowe Poetyka baśni • Proste sytuacje • Wyraziste postaci • Typowość bohatera • Ważny, trudny problem egzystencjalny (moralny) przedstawiony w uproszczonej , zsyntetyzowanej formie • Poetyka kontrastu – współistnienie dobra i zła • Zło jest pokazywane często w atrakcyjnej, przykuwającej uwagę formie (występują np. czarownice, wróżki, smoki, olbrzymy, drapieżniki itp.) • Przedstawiona jest walka dobra ze złem, w której zło przegrywa (ale zwycięstwo wymaga poświęceń, cierpienia i próby) • Realizacja funkcji kompensacyjnej – baśń umożliwia identyfikację dziecka z bohaterem (bohaterowie wywołują sympatię lub antypatię)

10. Koncepcja integrowania kształcenia literackiego i językowego Baśń na lekcjach języka polskiego - kształcenie kulturowe Poetyka baśni • Baśnie pokazują, że najsłabsi, najbardziej bezbronni, mogą wiele zdziałać i osiągnąć („opowieści budujące”) • Zakończenia baśni ukazują wartość dobrze ukształtowanych relacji międzyludzkich • Motywy baśniowe często przypominają motywy religijne (ofiara, poświęcenie, cierpienie jako droga do doskonałości itp.)

11. Koncepcja integrowania kształcenia literackiego i językowego Tworzenie baśni jako wprowadzenie w baśniowy sposób widzenia świata – kształcenie językowe Początek historii 1. Wymyślenie bohaterów: • np. ludzie, zwierzęta, rośliny, przedmioty. 2. Nadanie bohaterom imion: • imię może sugerować charakter, zachowanie, wygląd, stosunek do innych, przynależność do dobra lub zła. 3. Przydzielenie bohaterom ról typowych dla bohaterów baśniowych: • określenie relacji między bohaterami; • zaprojektowanie sytuacji wyjściowej (w której poznajemy bohaterów).

12. Koncepcja integrowania kształcenia literackiego i językowego Tworzenie baśni jako wprowadzenie w baśniowy sposób widzenia świata – kształcenie językowe Tworzenie fabuły 1. Formuły początku: • np. „dawno, dawno temu…” 2. Określenie przestrzeni, w jakiej rozgrywa się baśń: - wyodrębnienie miejsc znanych i obcych (nazwanie ich) 3. Zaprojetkowanie sytuacji pokazujących podział bohaterów na dobrych i złych. 4. Zaprojektowanie zdarzenia – katastrofy (naruszającego porządek moralny i hierarchię wartości). 5. Zaprojektowanie zdarzeń ukazujących wagę próby, cierpienia czy poświęcenia w walce ze złem.

13. Koncepcja integrowania kształcenia literackiego i językowego Tworzenie baśni jako wprowadzenie w baśniowy sposób widzenia świata – kształcenie językowe Tworzenie fabuły 6. Wprowadzenie wydarzenia przywracającego porządek moralny i hierarchię wartości: • ważny element kary adekwatnej do winy • rola magicznych przedmiotów • ważna postać wybawcy 7. Zaprojektowanie sytuacji końcowej: • zawierającej przesłanie (najlepiej wieloznaczne) • ukazującej nagrodę za trud i poświęcenie włożone w walkę ze złem